Labud Kusovac
| Labud Kusovac | |
|---|---|
 | |
| Rođenje | 28. 10. 1898. Cetinje,  Kraljevina Crna Gora |
| Smrt | 1967. godine Beograd,  Jugoslavija |
| Nacionalnost | Crnogorac |
| Ostala imena | Obrad Nikolajevič Obarov (u SSSR), Nikola Mermet (u Beču), Robert, Lambert, Merma, Doktor, Karl |
| Državljanstvo | Jugoslavija |
| Obrazovanje | Diplomirao pravo na Univerzitet u Liježu |
| Zanimanje | pravnik, novinar, revolucionar |
| Godine aktivnosti | 1918-1967 |
| Politička partija | Francuska sekcija radničke internacionale (1918-1920);
Komunistička partija Švajcarske (1920-1921); Komunistička partija Belgije (1921-1924); Komunistička partija Austrije (1924-1927); Komunistička partija Jugoslavije, (1924-1939, 1944-1948); Balkanska komunistička federacija (1924-1935) |
| Suparnik/ci | Josip Broz Tito |
| Vjeroispovijest | ateista |
| Suprug/a | Kristina Kusovac |
| Djeca | Vladimir Kusovac |
| Roditelji | Savo Kusovac, otac |
Labud Kusovac (1898—1967) je bio crnogorski novinar, komunista i revolucionar.
1930-ih godina je bio otvoreni protivnik Titu, a od 1948. dugogodišnji golootočki zatvorenik.
Rođen je 29. oktobra 1898. godine u Crnoj Gori.
Kusovac se pridružio komunističkom pokretu kao student u Jugoslaviji i Beču, gde je njegova žena Kristina takođe bila aktivna. Član KPJ od 1920. godine.[1]
U Beču je bio član jugoslovenskog „Kluba studenata marksista“. od 1924. godine je bio urednik uglednog međunarodnog lista »Balkanska federacija«, koji je izlazio na francuskom u Beču.[1] Zajedno sa Mustafom Golubićem, 1925. godine je učestvovao u pokretanju partiskog lista "Srp i čekić", u čijoj se redakciji nalazio duže vremena.[2] Ovaj list su rasturali ilegalnim putem u Jugoslaviju, najviše Dunavom preko radnika na brodovima.[2]
Nakon što je doktorirao u Beču vraća se u Beograd, gde je uhapšen 1927. godine.[3] Februara 1928. je oslobođen, nakon čega sa ženom napušta zemlju. Nakon boravka u Beču odlaze u Moskvu, gde se pridružuju jugoslovenskoj delegaciji Kominterne.[3] Emigrirao je u SSSR 1932. godine.[1] Do 1937. g. radio u aparatu Crvene sindikalne internacionale.
Od 1937. godine je prešao u Pariz, gde radi u aparatu CK KPJ.[1] Pod pseudonimom Obar je postao član Centralnog komiteta KPJ u Parizu.[3] Po izbijanju španskog građanskog rata, u Parizu je odmah formiran Međunarodni komitet za pomoć Španiji, u kome je radio Labud Kusovac, i Jugoslovenski nacionalni komitet koji postaje glavni punkt za prihvat i upućivanje jugoslovenskih dobrovoljaca u Španiju.[4]
Nakon likvidacije generalnog sekretara Milana Gorkića 1937. godine, dvojica pariskih vođa KPJ, Dalmatinac Ivo Marić i Crnogorac Labud Kusovac, nastojali su da se pozicioniraju kao njegovi naslednici.[5]
Marić i Kusovac su bili sve do 1938. u Parizu. Dok je Kusovac bio sekretar Španskog komiteta, dotle je Marić radio u emigracijskim organizacijama.[6]
Jula 1938. godine Tito u pismu šefu Kominterne Georgi Dimitrovu izjavljuje da je isključio svoje suparnike Labuda Kusovca i Ivu Marića iz KPJ.[7] Istog meseca, pariska policija je otkazala gostoprimstvo dr Labudu Kusovcu, Ivanu Mariću i njihovim suprugama, zatim Živojinu Pavloviću i još nekolicini njihovih bliskih saradnika. Među izgnanim nije bilo nijednog od "staljinovaca".[6] Živojin Pavlović tvrdi da njihov izgon nije tražilo jugoslovensko poslanstvo već je denuncijacija kod francuske policije došla od strane novog partijskog rukovodstva, "bilo preko francuske partije, bilo preko agenata GPU-a."[6]
1939. godine Josip Broz ga je, zajedno sa Marićem i drugim vođama KPJ, isključio iz Partije tokom Velike čistke.[8] Obrazloženje je glasilo: "Razorno antipartijsko djelovanje, grupašenje, unošenje zabune u redove Partije, širenje lažnih glasina i veze sa trockističkim i drugim sumnjivim elementima, itd."[8] Njegova žena Kristina Kusovac je tada izbačena iz partije zajedno sa njim. Nakon toga, Broz je denuncirao Marića i Kusovca organima NKVD-a u Moskvi.
U Parizu su Marić-Željezar i Kusovac-Labud kojima sam zabranio sudjelovanje u radu zbog njihova frakcijskog djelovanja i nanošenja štete partiji. Potkopavali su autoritet među emigrantima. U zemlji šire oštre glasine, daju razne svoje direktive i tako uzrokuju zbrku među članovima partije... Ne znam što reći o njemu, jer našoj je partiji napravio takvu štetu kao da je idiot ili svjesni štetočina.[9]
Vlado Dapčević, jedan od golootočana
Labud Kusovac je posle rata vraćen u KPJ, ali je 1948. godine zajedno sa ženom uhapšen i poslat na Goli otok.[11] Osuđen je na dve godine, ali je u logoru proveo šest godina.[12] Iako fizički slab, tamo je strašno tučen.[13] Pušten je 16. kolovoza 1954[12]. godine.
Nakon izlaska iz zatvora, bio je povezan sa Vladom Dapčevićem i drugim golootočanima.[14] Živeo je povučeno do svoje smrti.[3] Ponovo je uhapšen 4. juna 1958. godine, osuđen na dve godine zatvora, i pušten 26. decembra 1960.[15] Umro je 1967. godine.[1]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Ivan Očak, Jugoslavenske vanpartijske emigrantske organizacije u SSSR-u između dva rata
- ↑ 2,0 2,1 Vera Mujbegović: BEČKE GODINE MOJIH RODITELJA
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Biographical Dictionary of the Comintern
- ↑ „Archive copy”. Arhivirano iz originala na datum 2016-07-06. Pristupljeno 2014-07-21.
- ↑ Ivo Banac, With Stalin Against Tito: Cominformist Splits in Yugoslav Communism
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Živojin Pavlović, Bilans sovjetskog termidora: Prikaz i otkrića o delatnosti i organizaciji Staljinskog terora
- ↑ Phyllis Auty, Tito: A Biography (str. 154)
- ↑ 8,0 8,1 Branko Petranović, Momčilo Zečević: JUGOSLAVIJA 1918-1988[mrtav link] (poglavlje ORGANIZACIONO-IDEOLOŠKO SAZREVANJE KPJ U PREDVEČERJE APRILSKOG RATA)
- ↑ „Cinkanjem i preko leševa do šefa KPJ”. Arhivirano iz originala na datum 2013-09-30. Pristupljeno 2014-07-16.
- ↑ „Archive copy”. Arhivirano iz originala na datum 2015-07-24. Pristupljeno 2014-08-09.
- ↑ Obračun sa ženama | Ostali članci | Novosti.rs
- ↑ 12,0 12,1 „Baza Golootočana”. Arhivirano iz originala na datum 2017-01-26. Pristupljeno 2016-03-08.
- ↑ „Archive copy”. Arhivirano iz originala na datum 2015-07-24. Pristupljeno 2014-08-09.
- ↑ „Slavko Ćuruvija: Ja, Vlado Dapčević”. Arhivirano iz originala na datum 2015-07-24. Pristupljeno 2014-08-09.
- ↑ Podaci o drugom hapšenju u bazi Golootočana[mrtav link]