Ivan Štraus
| Ivan Štraus | |
|---|---|
 | |
| Rođenje | 24 juni 1928 Kremna |
| Smrt | 25 august 2018 Sarajevo |
| Državljanstvo | Bosna i Hercegovina, Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija |
| Zanimanje | arhitekt |
Ivan Štraus (Kremna, 24. 7. 1928. – Sarajevo, 24. 8. 2018), bio je jugoslavenski i bosanskohercegovački arhitekt slovenačkog porijekla.
Rođen je 1928. godine u Kremni (današnja Srbija). Od četvrte godine živio je u Banjoj Luci. Studije arhitekture započeo je u Zagrebu 1947. godine, a diplomirao je 1958. godine u Sarajevu pod mentorstvom prof. Muhameda Kadića. Tokom tog perioda je prebolovao tuberkulozu i zarađivao radeći razne poslove, uključujući i sastavljanje križaljki u listu Oslobođenje.
Djelatnost projektanta započeo je kao student arhitekture, 1952. godine, na svom prvom i uspješnom učešću na arhitektonskom konkursu – plave škole u Ostrošcu kod Jablanice, kada su potopljene prvobitne kuće i drugi objekti u vještačkom akumulacijskom Jablaničkom jezeru.
Od tada je osvojio tridesetak vodećih nagrada na javnim jugoslavenskim konkursima, a na dva internacionalna konkursa prve nagrade. Umro je u Sarajevu 2018. godine.
- Hotel u Foči i upravna i stambena zgrada u centru Sarajeva u saradnji sa trojicom njegovih profesora: Finci, Taubman i Šamanek, 1952. god.[1]
- Glavna pošta i Muzej pošta u Addis Abebi (sa Z. Kovačevićem), 1964. godine
- Godine 1965. vodio je radove na rekonstrukciji sinagoge u Sarajevu - (Templu), preimenovane u kulturni centar Đuro Đaković, nazvan po jugoslavenskom komunisti i revolucionaru Đuri Đakoviću. Centar je u to vrijeme imao najsavremwniju kino dvoranu, korištenu i kao kongresna dvorana za političke i kulturne manifestacije, brojne prodavnice, učionice i umjetničku galeriju. Poslije rata 1992-1995 ponovo je promijenio namjenu i nazvan Bosanski kulturni centar
- Zgrad Opere u Sofiji, Bugarska (sa H. Muhasilovićem),1973. godine
- Poslovni centar UNIS – dva nebodera u Sarajevu.
- Hotel Holiday Inn. Zahvaljujući ovom projektu primljen je u Akademiju nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine, a kao člana su ga predložili Muhamed Kadić i Husref Redžić, akademici i profesori arhitekture.
- Ivan Štraus je kompletna arhitektonska i umjetnička ličnost. On je na prvom mjestu čovjek ideja i kreator prostora, ali on je i arhitekt-graditelj i arhitekt-publicist... Objekti koje je Ivan Štraus projektovao u posljednje vrijeme, u godinama zrele arhitektonske aktivnosti, predstavljaju malu antologiju specifičnih formi – čistih u svojoj geometriji, snažnih u svojim proporcijama, razigranih, ali discipliniranih u svojim ritmičkim kompozicijama i vrlo često smjelih u konstruktivnih rješenjima. Upravo u periodu njegove zrelosti kao umjetnika, forme njegovih objekata su sve smjelije, perfekcija detalja sve naglašenija, likovni vokabular kojim oblikuje svoj svijet arhitekture sve bogatiji. – Akademik Husref Redžić, Sarajevo (iz prijedloga kandidature za izbor Ivana Štrausa u Akademiju nauka BiH 1984).
- Zgrada Elektroprivrede BiH. Kao posljedica rata u Bosni i Hercegovini (1992.-1996.), dvije sarajevske zgrade projektovane od strane Štrausa su obnovljene. Prva je zgrada Elektroprivrede BiH na kojoj je radio ponovo nakon rata sa skoro istim projektantskim i izvođačkim timom.[2]
- Muzej vazduhoplovstva — Beograd. U Srpsku akademiju nauka i umetnosti primljen je 2012. godine zbog Muzeja vazduhoplovstva u Beogradu, čiji je koncept predstavio još 1969. godine.
- Stambeni kompleksi u Naselju Sunca, Naselju Radojke Lakić, Šoping centar, sve u Sarajevu itd.
- Hotel Onogošt u Nikšiću.
- Hotel u Slanom pored Dubrovnika.
- Dom kulture (armije) u Derventi.
- Pres-centar na Bjelašnici, napravljen za Olimpijadu u kolorističkom maniru i maniru malo slobodnijem od gradskog, kasnije i centar za sve ostale zimske sportove. Bio je izgrađen u sportskom duhu i okrenut mladim ljudima, koji tu dolaze. Tokom rata je neznatno oštećen, mogao se popraviti, ali je srušen i napravljen po novom projektu. [3]
Njegova najbolja sakralna ostvarenja su ona za Bosnu Srebrnu, provinciju bosanskih franjevaca. Glavno obilježje ove faze Štrausovog stvaralaštva je upotreba jakih geometrijskih oblika u cilju stvaranje jedinstvenog molitvenog prostora. O Štrausovoj sakralnoj arhitekturi, arhitekt Mihajlo Mitrović je napisao:
- Cio ovaj ciklus neponavljanih i originalnih likovnih sklopova ima savršeno prepoznatljiv zajednički imenitelj: potpunu bezornamentalnost, majstorski oblikovanu lapidarnost formi, i suverenu prisutnost primarnih konstrukcija, koje tvore podlogu najneobičnijim kutcima, dozirane sakralne tajanstvenosti. Štrausovi zvonici su posebna storija, čista euklidovska planimetrija, a interpretacija krsta, lucidan izazov najstarijem i najjednostavnijem hrišćanskom simbolu. Elem, Štrausov ciklus sakralne arhitekture zaodenut je neobičnom ljepotom. Svaka ljepota je događaj, a najtrajniji je onaj ugrađen u neimarskom slogu.
- Džamija u Oranu – međunarodni natječaj 1988.
- Crkva Bezgrešnog začeća Blažene djeve Marije u Dubravama kod Brčkog, 2002. god,
- Crkva Ante Padovanskog na Petrićevcu u Banja Luci, 2003. god,
- Nova crkva svetog Franje Asiškog u Zoviku kod Brčkog,[4].
- Crkva u Dubravama
- Crkva u Petrićevcu
- Crkva u naselju Dobrinja u Sarajevu 2010. god.[5]
- Nova bosanskohercegovačka arhitektura – 1977.
- 15 godina bosanskohercegovačke arhitekture - 1987.
- Arhitektura XX vijeka u ediciji "Umjetnost na tlu Jugoslavije" – 1987, sa grupom autora
- Arhitektura Jugoslavije - 1991.
- Sarajevo – l'architecte et les barbares" – Paris, 1994.
- Arhitekt i barbari - 1995.
- Arhitektura Bosne i Hercegovine od 1945 do 1995 – 1998
- Arhitektura Jugoslavije – prošireno i dopunjeno izdanje – 2013.
- ↑ Ivan Štraus – Arhitekta betona, stakla i željeza - m-kvadrat.ba, 2022.
- ↑ Ivan Štraus – Arhitekta betona, stakla i željeza - m-kvadrat.ba, 2022.
- ↑ Štraus: U Sarajevu razvaljuju šta god stignu - www.slobodnaevropa.org, 2017.
- ↑ Zovik – župa sv. Franje Asiškog - bosnasrebrena.ba
- ↑ „BIOGRAFIJA / Ivan Štraus, arhitekt”. Akademije nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine, Sarajevo. Arhivirano iz originala na datum 2018-08-26. Pristupljeno 13. 9. 2016.
