Prijeđi na sadržaj

Grgurevci

Izvor: Wikipedija
Grgurevci


Seosko središte sa crkvom

Osnovni podaci
Država  Srbija
Pokrajina Vojvodina
Upravni okrug Sremski
Opština Sremska Mitrovica
Stanovništvo
Stanovništvo (2022) Decrease 1129
Gustina stanovništva 57 st./km²
Geografija
Koordinate 45°06′10″N 19°38′28″E / 45.102833°N 19.641°E / 45.102833; 19.641
Nadmorska visina 189 m
Površina 23,2 km²
Grgurevci na mapi Srbije
Grgurevci
Grgurevci
Grgurevci (Srbije)
Ostali podaci
Poštanski kod 22213
Pozivni broj 022
Registarska oznaka SM


Koordinate: 45° 06′ 10" SGŠ, 19° 38′ 28" IGD


Grgurevci su naselje u Srbiji u opštini Sremska Mitrovica u Sremskom okrugu. Prema popisu iz 2011. bilo je 1129 stanovnika.

Prirodne odlike

[uredi | uredi kod]
Mapa opštine Sremska Mitrovica

Grgurevci su naseljeno mesto koje se nalazi u središnjem delu južnog Fruškogorja. Zemljište koje pripada ataru Grgurevaca se prostire pravcem severoistok-jugozapad od oko kilometar iza grebena Fruške gore od naseljenih mesta Grabovo i Banoštor na severu, pa do granica atara mesta Laćarak na jugu. Istočno se atar Grgurevaca graniči sa atarom mesta Manđelos, a zapadno sa atarima Šuljma i Velikih Radinaca.

Istorija

[uredi | uredi kod]

Mesto je naseljeno još u rimsko doba. Ostaci iz ovog razdoblja to jasno potvrđuju.

U srednjem veku su ovde živeli Mađari i oni su podigli katolički manastir Sent Gregor. Od njega je možda samo ostao jedan podrum u neizgrađenom placu. Posle kosovske bitke i naročito propasti srpske srednjovekovne države u Srem, pa i u Grgurevce doseljavaju se Srbi. Nakon pada Beograda 1521. godine i naročito propasti Mađarske države u bici na Mohaču 1526. godine u ovom kraju je znatan deo stanovništva uništen od turske vojske. Preostalo mađarsko stanovništvo se povlači daleko na sever. Novi talasi naseljavanja Srba se dešavaju tih godina iz pravca Hercegovine preko Podrinja i Kolubare ka Sremu.

Srem postaje sredinom 16. veka sandžak, a Grgurevci sedište nahije tj. opštine. Po nepouzdanom Evliji Čelebiji su oko dve trećine stanovnika do 1688. godine bili turski i bosanski muslimani, a trećina Srbi hrišćani. Nakon 1688. godine se muslimani povlače u Bosnu, a Srbi se stavljaju na stranu Austrije i drugih vojski koje su proterale Turke iz Panonske nizije. Grgurevci kao i veći deo mesta na Fruškoj gori i bližoj okolini su dati u nasledno vlasništvo porodici Odeskalki. U 18. veku su mesni Srbi uspeli sagraditi crkvu Svetog Arhangela Mihajla, a do 1808. godine i da joj unutrašnjost urede. 1815. godine je u Grgurevcima boravio Vuk Karadžić i od nepoznate slepe žene zabeležio nekoliko narodnih pesama među kojima su najpoznatije “Kosovka devojka” i “Smrt majke Jugovića”. U Grgurevcima je škola osnovana već 1808. godine. Od 1870. godine u Grgurevce se doseljavaju iz Bačke i okoline Osijeka, Nemci. Početkom 20. veka u Grgurevcima živi oko 2.150 stanovnika, od toga oko 1.600 Srba i 550 Nemaca. Većina stanovništva se bavila zemljoradnjom, voćarstvom, vinogradarstvom i stočarstvom. Grb Grgurevaca bio je opšti srpski grb sa 4 ocila za razliku od ostalih opština koja su imala razne druge motive, a najčešće ralo ili lemeš.

Streljani stanovnici sela Grgurevca, 6. juna 1942. godine. Nemački okupatori su streljali 257 Srba kao odmazdu za gubitke pretrpljene prethodnog dana.

U Prvom svetskom ratu su Grgurevčani bili deo vojske Austrougarske, ali je nemali broj njih dezertirao ili se krio po šumama.

Na početku Drugog svetskog rata je sve bilo uglavnom mirno, a grgurevački Nemci su sprečili hrvatske ustaše iz Mitrovice da pokrste Srbe u katoličanstvo. Međutim već godinu dana kasnije zbog blizine šume na Fruškoj gori i dostavljanja hrane ustanicima je došlo do sukoba na svim stranama. Nakon pokušaja nemačke vojske da napadne jednu ustaničku četu iznad sela i njihovih gubitaka od više vojnika i oficira, 6. juna 1942. godine je nemačka vojska uz pomoć grgurevačkih Nemaca streljala oko 260 uglavnom muškaraca Srba i nekoliko žena. To je bila najveća katastrofa u više vekova istorije Grgurevaca. Pored njih u borbama širom bivše Jugoslavije poginulo je još oko 140 grgurevačkih Srba.

Posle rata Nemci su proterani u Nemačku. U Grgurevce su se doselili Srbi iz Bosanske Krajine, uglavnom iz okoline Banjaluke (planina Čemernica), Doboja (kraj Krnjin), Dervente (Osinjski kraj) i planine Trebave.

Prezimena

[uredi | uredi kod]

Uobičajena prezimena stanovništva: Vasilić, Vesić, Vesković, Vozarević, Vuković, Grabovački, Erak, Zarić, Ivković, Jovešković, Knežević, Lalović, Lođinović, Mišković, Ostoojić, Paunović, Pavlović, Perić, Petković, Popadić, Radosavljević, Ranitović, Ristić, Sanadrović, Simić, Stanković, Tajbl, Tejić, Ćurčić, Udilović,Čarubdžić.

Poznate ličnosti

[uredi | uredi kod]

Demografija

[uredi | uredi kod]

U naselju Grgurevci živi 1050 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 40,7 godina (38,4 kod muškaraca i 43,0 kod žena). U naselju ima 492 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,67.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka
Demografija
Godina Stanovnika
1900. 2956
1921. 2025
1931. 2034
1948. 1099 [1]
1953. 1120
1961. 1371
1971. 1452
1981. 1405
1991. 1319 1277
2002. 1393 1312
Etnički sastav prema popisu iz 2002.
Srbi
  
1243 94.74%
Hrvati
  
14 1.06%
Jugosloveni
  
9 0.68%
Makedonci
  
3 0.22%
Bošnjaci
  
2 0.15%
Ukrajinci
  
1 0.07%
Rusi
  
1 0.07%
Rumuni
  
1 0.07%
Romi
  
1 0.07%
Mađari
  
1 0.07%
Albanci
  
1 0.07%
nepoznato
  
7 0.53%


Privreda

[uredi | uredi kod]

Od kraja 1980-ih su u Grgurevcima osnovani: privatna “Mini mlekara” i mlin “Klas”, kao i nekoliko drugih preduzeća poput “Probus”-a, firme za trgovinu poljoprivrednim mašinama i delovima ili “Maki”, firme za proizvodnju humusa glistenjaka. Osnovano je nekoliko malih trgovačkih i ugostiteljskih radnji. Nacionalni park “Fruška gora” upravlja i sa oko 650 hektara šume u ataru Grgurevaca. Par desetina ljudi radi na raznim poslovima u tom parku i turističkom naselju Letenka, koje je preuzela AP Vojvodina, a nalazi se isto tako u ataru Grgurevaca.

Znamenitosti

[uredi | uredi kod]

Srpska pravoslavna crkva Svetog arhistratiga Mihajla je jedini bogoslužbeni hram u selu i pod zaštiom je države kao spomenik kulture od velikog značaja.

U blizini naselja nalazi se arheološki lokalitet, takođe pod zaštitom države.

Reference

[uredi | uredi kod]
  1. Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
  2. Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7

Literatura

[uredi | uredi kod]
  • Slobodan Ćurčić, Broj stanovnika Vojvodine, Novi Sad, 1996.

Spoljašnje veze

[uredi | uredi kod]