Čalma
| Čalma | |
|---|---|
|
| |
 Grb | |
| Osnovni podaci | |
| Država |  Srbija
|
| Pokrajina | Vojvodina |
| Upravni okrug | Sremski |
| Opština | Sremska Mitrovica |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo (2022) | 1675 |
| Gustina stanovništva | 43 st./km² |
| Geografija | |
| Koordinate | 45°04′26″N 19°30′14″E / 45.074°N 19.503833°E |
| Nadmorska visina | 125 m |
| Površina | 39,1 km² |
  Čalma Čalma (Srbije) | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski kod | 22231 |
| Pozivni broj | 022 |
| Registarska oznaka | SM |
Koordinate: 45° 04′ 26" SGŠ, 19° 30′ 14" IGD
Čalma (mađarski: Csála) je naselje u Vojvodina|Vojvodini, odnosno Srbiji koje administrativno pripada opštini Sremska Mitrovica u Sremskom okrugu. Prema popisu iz 2002. bilo je 1675 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 1776 stanovnika).
Poreklo imena[uredi | uredi kod]
Ime naselja Čalma potiče još iz rimskog perioda od imena naselja Čala koje se nalazilo dva kilometra severoistočno od današnjeg naselja. Čalma je po nekima dobila za vreme Turaka po imenu turske kape-čalme. Naime, čalma se sastoji uz fesa oko kojeg je okomotana tkanina-turban a zajedno čine celinu koja se naziva-čalma. Na glavi su je nosili velikaši za vreme osmanlijskog carstva. Čalma kao naseljeno mesto se nalazi na bregu, padini Fruške gore te zaista liči iz daleka kao kapa na glavi-čalma.
Istorija[uredi | uredi kod]
Pre Drugog svetskog rata polovinu stanovništva činili su Nemci.
Na mestu gde se nalazi Čalma, nađeni su ostaci oruđa, oružja i keramike iz raznih praistorijskih epoha. Jedan kilometar južno od Čalme, stalno se iskopavaju, izoravaju starorimski građevinski materijali, što ukazuje na veći broj zgrada. Iz Čalme potiču dva vrlo dragocena predmeta vezana za verne obrede. U Budipeštanskom muzeju čuva se olovna pločica sa zavetnim reljefom iz religije boga sunca-Mitre. Nedavno je ovde pronađena okrugla kamena pločica sa reljefnom predstavom scene iz lova, vezane za kult takozbanih- Dunavskih konjanika.
Čalma se prvi put spominje u srednjem veku u vreme trećeg krstaškog rata 1189. godine i to pod nazivom Sveti Đorđe (Vicum S. Georgi). Godine 1351. u jednom dokumentu zabeleženo je posed Čala pa to ime po nekima vezuje se za današnji naziv mesta.
Naselje je aktivno i u tursko vreme. U selu postoje prostrane podzemne prostorije koje potiču iz turskog doba.
Na prelomu 17. i 18. veka Čalma podpada pod Habzburgovce. Godine 1730. na karti srema uneta je kao Pagus-selo sa devedeset domova i pet popova, koji su bili nepismeni i bili su poslati u Sremske Karlovce da uče pisati i čitati. Tom prilikom selo je upisano kao šanac-Čalma. Godine 1756. broj domova je opao na sedamdeset. U drugoj polovini osamnaestog veka, Čalma je uz Kukujevce i Gibarac bila u vlasništvu plemićke porodice Janković. Iz tog vremena je sačuvan grb sela, prikazan na zlatnoj poodlozi-vitez na belom konju. Godine 1766. sazidana je crkva Sv. Georgija a ikonostas je delo Georgija Davidovića-Opšića, koji je bio rodom iz Čalme. 1791. god. za vreme Kočine krajine, iz Srbije je doseljeno 73 osobe, a selo je imalo 114 domova i 658 stanovnika. Kolonizacija Nemaca u Srem je vršena u nekoliko mahova, pa se promenio i sastav stanovništva u Čalmi. Godine 1848. u revoluciji na Majskoj skupštini u Sremskim Karlovcima, Čalmance su predstavljali Kiril Petrović i Dušan Voganjac.
Krajem 19. veka najveći zemljoposednici u selu bili su Koloman Janković i knez Odeskalki sa hiljadu jutara zemlje, a preko polovine stanovništva bili su nadničari bezemljaši. 1907. god. nezadovoljni radnici-nadničari, batinama su oterali strane radnike sa vlastelinstva.
1931. god. po popisu Čalma je imala 1683 stanovnika, od toga 893 Srba i 633 Nemaca. Posle Drugog svetskog rata nemačko stanovništvo je iseljeno u maticu, a na umesto njega postepeno su se doseljavali Srbi iz okoline Banjaluke.
Demografija[uredi | uredi kod]
U naselju Čalma živi 1361 punoletni stanovnik, a prosečna starost stanovništva iznosi 41,0 godina (39,9 kod muškaraca i 42,1 kod žena). U naselju ima 520 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,22.
Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.
Privreda[uredi | uredi kod]
Glavna privredna delatnost mesnog stanovništva je poljoprivreda.
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Etnički sastav prema popisu iz 2002. | ||||
|---|---|---|---|---|
| Srbi | 1634 | 97.55% | ||
| Hrvati | 14 | 0.83% | ||
| Jugosloveni | 5 | 0.29% | ||
| Ukrajinci | 4 | 0.23% | ||
| Slovaci | 4 | 0.23% | ||
| Crnogorci | 2 | 0.11% | ||
| Rusini | 1 | 0.05% | ||
| Albanci | 1 | 0.05% | ||
| nepoznato | 8 | 0.47% | ||
| m | ž | |||
| ? | 15 | 12 | ||
| 80+ | 12 | 24 | ||
| 75-79 | 21 | 32 | ||
| 70-74 | 44 | 46 | ||
| 65-69 | 60 | 63 | ||
| 60-64 | 44 | 68 | ||
| 55-59 | 32 | 36 | ||
| 50-54 | 53 | 39 | ||
| 45-49 | 72 | 67 | ||
| 40-44 | 87 | 56 | ||
| 35-39 | 56 | 72 | ||
| 30-34 | 65 | 49 | ||
| 25-29 | 49 | 46 | ||
| 20-24 | 64 | 44 | ||
| 15-19 | 40 | 54 | ||
| 10-14 | 44 | 48 | ||
| 5-9 | 50 | 40 | ||
| 0-4 | 37 | 34 | ||
| prosek | 39.9 | 42.1 | ||
|
|
|
|
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija | Proizvodnja i snabdevanje... | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 362 | 145 | - | - | 100 | 3 | 22 | 9 | 4 | 13 |
| Ženski | 147 | 59 | - | - | 20 | 1 | - | 19 | 2 | 2 |
| Oba | 509 | 204 | - | - | 120 | 4 | 22 | 28 | 6 | 15 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 5 | 1 | 18 | 3 | 4 | 1 | - | - | 34 | |
| Ženski | - | - | 4 | 11 | 20 | 2 | - | - | 7 | |
| Oba | 5 | 1 | 22 | 14 | 24 | 3 | - | - | 41 |
Reference[uredi | uredi kod]
- ↑ Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
- ↑ Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7
