Demokratura
U savremenom političkom žargonu, demokratura je državni sustav koji naizgled poštuje sve demokratske procedure i/ili predstavlja se kao demokratska republika, dok u stvari ispunjava osobine autoritarnog režima pa čak u nekim slučajevima graniči sa diktaturom ili totalitarizmom.
Osobine[uredi | uredi kod]
Izraz je 1987. skovao urugvajski pisac i novinar Eduardo Galeano[1] kako bi opisao koegzistenciju demokratskih i autoritarnih elemenata unutar modela koji bismo mogli definirati kao «ustavna diktatura»[α 1][2][3].[4] Danas se termin opširno koristi u publicistici, među akademicima, politolozima i geopolitičarima, a popularizirao ga je (i skovao) književnik Predrag Matvejević[5][6] isto opisujući neke skorašnje oblike iskrivljenog spajanja demokracije i diktature.
Odnosi se prvenstveno na vladavine u nekim postkomunističkim zemljama, gdje su se tokom 1990-ih u obliku demokracije nastavila neka ograničenja sloboda tipična za diktature. Pak, postoji nekoliko slučajeva demokratura na Zapadu ili u drugim državama izvan Europe u kojima se problematika ne svodi izravno na komunizam.
Jedna (neiscrpna) lista nekih od zemalja koje su prošle kroz manje-više duge faze demokrature:
- Republika Italija pod vladom Silvija Berlusconija;
- Ruska Federacija pod vladom Vladimira Putina;
- Republika Mađarska pod vladom Viktora Orbána;
- Federativna republika Brazil pod vladom Jaira Bolsonara;
- Demokratska narodna republika Alžir pod vladom Abdelaziza Bouteflike;
- Republika Bjelorusija pod vladom Aleksandra Lukašenka;
- Republika Kazahstan pod vladom Nursultana Nazarbajeva;
- Republika Paragvaj pod vladama partida Colorada;
- Kolumbija poslije 1991.[7];
- Republika Turska pod vladom Recep Erdoğana.
Iako se odnosi na poslijeberlinsko doba, pojam zapravo zadire u neka duboka pitanja demokratskog i republičkog sustava. Demokracija se naime veže sa urođenom bolešću pluralističkih sustava vlasti, odnosno sa sklonošću nekih interesnih grupa da iznutra manipuliraju državnim sustavom i da radikalno izmjene njegovu prirodu, a da istovremeno suštinske strukture sa kojima su došli na vlast ostanu gotovo netaknute. Klasičan primjer ovog fenomena u suvremenoj historiji je činjenica da je u Njemačkoj teško zahvaćenoj krizom Adolf Hitler došao na vlast sa redovitim izborima održanim 5. marta 1933. i pobijedio sa 43,9% glasova.
Kod takozvanih demokratura radi se tipično o demokratskim republikama sa parlamentom, ustavom, sa nekim vidom povelje o ljudskim pravima i sa regularnom podjelom vlasti, ali koje zapravo koncentriraju svu moć oko jedne osobe, nerijetko najbogatijeg čovjeka u zemlji koji vodi državni aparat pomoć uskog kruga pristalica (ili oligarha). U slučaju neposluha ti se oligarsi brzo isključuju iz vladajuće stranke i smjenjuju sa državnih pozicija, te postoji primjera gdje su nepoželjni uklonjeni putem sudskih postupaka ili nasilja. Među općim konstantama demokrature bilježe se snažna populistička vuča te temeljito i svestrano upravljanje medijima.[8]
Bilješke[uredi | uredi kod]
- ↑ Ustavna diktatura ili ograničena demokracija. Drugi termin kojim se služi polititologija je anokrcija, na engleskom anocracy, na njemačkom Anokratie, na talijanskom anocrazia.
Izvori[uredi | uredi kod]
- ↑ (es) López, Miguel H. (26. 08. 2009). „Democradura”. Arhivirano iz originala na datum 2023-01-17. Pristupljeno 01. 01. 2023.
- ↑ Valadés 1964
- ↑ Levinson & Balkin 2010
- ↑ (es) Miranda Sousa, Jaime (20. 01. 2020). „¿Qué es una dictadura constitucional?”. Diario Expreso. Pristupljeno 16. 01. 2023.
- ↑ (it) Magris, Claudio (09. 03. 2017). „Predrag Matvejevic, voce dal crogiolo”. Corriere della Sera. Pristupljeno 16. 01. 2023.
- ↑ (it) Londo, Alessandra (11. 06. 2010). „Democratura”. La Repubblica. Pristupljeno 16. 01. 2023.
- ↑ (en) Hristov, Jasmin (2009). Blood and Capital: The Paramilitarization of Colombia. Athens, Ohio: Ohio University Press.
- ↑ Eduardo Galeano – Dictature et démocratie expliqué avec humour na YouTube
Bibliografija[uredi | uredi kod]
- (es) Valadés, Diego (1974). La dictadura constitucional en América Latina. Ciudad de México: UNAM.
(PDF) - Levinson, Sanford; Balkin, Jack M. (2010). „Constitutional Dictatorship: Its Dangers and Its Design”. Minnesota Law Review 514. (PDF)
