Argentinski rat za nezavisnost
| Borba za nezavisnost Argentine | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Segment Borbe za nezavisnost Latinske Amerike | |||||||
| |||||||
| |||||||
| Sukobljene strane | |||||||
| Vicekraljevstvo Río de la Plata | Španjolsko Carstvo | ||||||
| Komandanti i vođe | |||||||
| Manuel Belgrano José de San Martín William Brown |
José Manuel de Goyeneche Gaspar de Vigodet | ||||||
| Snage | |||||||
| oko 60 000 vojnika | oko 100,000 vojnika | ||||||
| Žrtve i gubici | |||||||
| oko 13,000 poginulih | oko 15,000 poginulih | ||||||
Borba za nezavisnost Argentine (španjolski: Guerra de Independencia de Argentina) odvijala se od 1810. do 1825. između pobunjenika iz Vicekraljevstvo Río de la Plata i rojalista odanih španjolskom dvoru.
Historija[uredi | uredi kod]
Borba za nezavisnost počela je 1806. godine, kad je lokalna milicija Buenos Airesa uz malu pomoć španjolske mornarice, uspjela odbiti britansku invaziju.[1]
Za daljni tok bile su važne posljedice intervencije Napoleona I u Španjolskoj, koja je započela 1808. kad je kralja Fernanda VII prislio na abdikaciju u korist svog brata. Taj potez gurnuo je Španjolsku u građanski rat između dvije rivalske frakcije - jedne okupljene oko novog kralja Josepha Bonaparte i druge španjolskih patriota okupljene oko prognanog kralja koju je pomagala Britanija.[1]
Prema drevnim principima španjolskog zakonodavstva, kraljeve domene u Americi imale su pravo upravljati same sobom sve do povratka zakonitog kralja na tron. Zbog tog su 25. maja 1810. (danas se slavi kao dan revolucije), građani Buenos Airesa sami izabrali nove privremene vođe Vicekraljevstva Río de la Plata za vrijeme dok se Fernando VII ne vrati na tron.[1]
Početkom 1811. dolaskom novog vicekralja Francisca Javier de Elía iz Španjolske Montevideo je proglašen prijestolnicom Vicekraljevstva Río de la Plata umjesto pobunjeničkog Buenos Airesa. Iz njega je novi vicekralj pokušavao povratiti pobunjena područja u Estuariju Río de la Plata.[2]
Nakon početnih neuspjeha patriotska mornarica je uspjela nakon blokade zauzeti Montevideo 17. maja 1814. Njegovom kapitulacijom su španjolski rojalisti izgubili posljednju pomorsku bazu na južnom Atlantiku.[2] Nakon tog su borbe borbe prenjete na zapad do Anda.
Tad je postalo očito da je Fernando VII praktički nemoćan i pored tog što je 1814. vraćen na tron. Zbog tog je 9. jula 1816. na skupštini delegata Vicekraljevstva u San Miguel de Tucumánu proglašena nezavisnost nove države nazvane Ujedinjene Provincije Río de la Plate.[1]
Uslijedilo je nekoliko godina teških borbi, prije nego što su rojalisti poraženi na sjeveru Argentine. Ostali su prijetnja iz baza u Peruu sve dok ih nisu zauzeli José de San Martín i Simón Bolívar 1820.-24. Nova vlada Ujedinjenih Provincija iz Buenos Airesa pokušala je zadržati teritorijalni integritet starog Vicekraljevstva Río de la Plata, ali su rubni dijelovi, koji nikad nisu bili efikasno kontrolirani, ubrzo izgubljeni; Paragvaj 1814., Bolivija 1825. i Urugvaj 1828.[1]
Danas je 9. jul državni praznik u Argentini, koji se slavi uz vatromet, parade i govore u spomen na skupštinu održanu 1816.[1]
Izvori[uredi | uredi kod]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 „Argentina Celebrates 200 Years of Independence” (engleski). Encyclopaedia Britannica. Pristupljeno 12.11. 2023.
- ↑ 2,0 2,1 „La Guerra de la Independencia (1810-1824)” (španjolski). Argentina Goberno. Pristupljeno 12.11. 2023.
