1333.
(Preusmjereno sa stranice 1333)
< |
13. vijek |
14. vijek
| 15. vijek
| >
< |
1300-e |
1310-e |
1320-e |
1330-e
| 1340-e
| 1350-e
| 1360-e
| >
<< |
< |
1329. |
1330. |
1331. |
1332. |
1333..
| 1334.
| 1335.
| 1336.
| 1337.
| >
| >>
| Gregorijanski | 1333.. (MCCCXXXIII) |
| Ab urbe condita | 2086. |
| Islamski | 733–734. |
| Iranski | 711–712. |
| Hebrejski | 5093–5094. |
| Bizantski | 6841–6842. |
| Koptski | 1049–1050. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1388–1389. |
| • Shaka Samvat | 1255–1256. |
| • Kali Yuga | 4434–4435. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 3969–3970. |
| • 60 godina | Yin Voda P(ij)etao (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11333. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Godina 1333 (MCCCXXXIII) bila je redovna godina koja počinje u petak (1. januar/siječnja po julijanskom kalendaru).
- 7. 1. - U dubrovačkom Malom veću je odlučeno da se za Ston kralju Dušanu plati 8.000 perpera i 500 perpera godišnje. Odobreno i 1.000 dukata za podmićivanje kraljevih ljudi, Kotoraninu Nikoli Bući obećana zemlja u Dubrovniku i Stonu. I bosanski ban bi dobijao godišnji dohodak.[1]
- 22. 1. - Kralj Dušan izdaje u Pologu[2] povelju o prodaji Stona Dubrovniku (sa Pelješcem je bio eksklava srpske države od kako je Stjepan Kotromanić zauzeo Hum). Daje im i jedan deo primorja do dubrovačke međe i Posrednicu "kako optječe Neretva do mora" (koju u stvari drže Bosanci, a primorje oko Slanog će dobiti tek krajem stoleća).[1]
- Među svedocima ustupanja je i mladi stavilac Miloš Vojinović, junak narodne pesme.[3]
- 15. 2. - Ban Stjepan Kotromanić izdaje svoju povelju Dubrovniku za Ston (Posrednica se ne pominje, Dubrovnik je nikada neće dobiti). Kralj Dušan se naljutio zbog ove povelje, pretio je raskid pogodbe za Ston.[1]
- 28. 1. - Sklopljen mir između Mladena III. Šubića, na jednoj strani, i saveza kneza Nelipića i gradova Splita, Trogira i Šibenika, koji su napadali Mladena u Klisu: Mladen obećava da više neće "pobirati daće od spljetskih trgovaca" a Nelipić da će srušiti utvrđenje na Grebenu kod Klisa. Zauzeta imanja će biti vraćena. Mladen sutradan ide u Trogir i sklapa mir sličnih odredbi.[4]
- 2. 3. - Umro je poljski kralj Vladislav I. Lokietek, nasleđuje ga sin Kazimir III., nazvan Veliki (do 1370), poslednji iz dinastije Piast. Inače, Kazimir je šurjak ugarsko-hrvatskog kralja Karla Roberta.
- 6. 6. - U Irskoj je ubijen William Donn de Burgh, 3. erl od Ulstera, iz osvete za to što je prošle godine glađu ubio rođaka. Dolazi do petogodišnjeg Burkeovog građanskog rata u kome familija gubi skoro sve zemlje u Ulsteru i deli se u tri klana.
- jun - Treća opsada Gibraltara: marokanski Marinidi zauzeli mesto od Kastiljanaca nakon četvoromesečne opsade. Odmah sledi Četvrta opsada, dvomesečna kastiljanska, bez rezultata.
- 11 - 18. 6. - Na putu iz Ugarske u Napulj, sa sinom Andrijom, kralj Karlo Robert boravi u Zagrebu - potvrđuje posjede crkve zagrebačke, oslobađa građane slobodne općine na brdu Gradcu od raznih daća.[5]
- Kraljev put je izazvao uznemirenje u južnoj Hrvatskoj, Šubići i Mlečani su sklopili savez. Mlečanima je potreban i zato što Nelipićev brat Isan uznemirava Šibenik iz Ključa.[4]
- Nin je uznemiravan od Budislava Ugrinića, gospodara Roga i Visovca, kojeg Mlečani nazivaju "javnom ubojicom i neprijateljem svojim" (homicidam publicum et inimicum nostrum), ucjenjuju mu glavu na 1.000 florina.[6]
- 27. 6. - Stari grad Čakovec se pominje kao utvrđeni grad, castrum, u ispravi kralja Karla Roberta, koji se danas nalazi negdje u Pokuplju.[5] Međimurje je u kraljevskom posjedu 1333-50.
- 4. 7. - Opsada Kamakure: careve pristalice na čelu sa Nitta Yoshisadom su zauzele i uništile grad; klan Hōjō, preko 870 ljudi, izvršava samoubistvo u zapaljenom porodičnom hramu Tōshō-ji. Kraj Kamakura šogunata i Kamakura perioda japanske povesti.
- Restauracija Kenmu u Japanu: car Go-Daigo je uzeo vlast u svoje ruke (samo do 1336).
- jul - Umrla je Rita Armenska (Marija), majka cara Andronika III - za naslednika je odredila Sirgijana Paleologa, guvernera Soluna kojega je usvojila - Andronik ovo sprečava, hapsi Sirgijana, ali ovaj će pobeći, na kraju u Srbiju.
- 17. 7. - Kralj je u Modrušu, glavnom gradu krčkih knezova Frankopana. Splitska delegacija na čelu sa nadbiskupom Dominikom izjavljuje vjernost, traže potvrdu privilegija (mada su se predali Mlečanima pod zaštitu) - kralj im ne potvrđuje privilegije.[5]
- Kralj zatim putuje frakopanskim područjem do Senja, odakle je isplovio za Italiju.
- 19. 7. - Bitka na Halidon Hillu: Edward III od Engleske je porazio škotsku vojsku. Edward Balliol se vraća u zemlju, a mladi kralj David II je poslat na sigurno u Francusku (do 1341).
- 19. 7. - Toghon Temür (13) novi je kineski yuanski car i mongolski kan - dinastija je zbačena u Kini 1368, on će biti prvi vladar Sjevernog Yuana 1368-70. General Bayan Merkit je najuticajniji zvaničnik do obaranja 1340.
- avgust - Andronik III je lično doneo zalihe u Nikomediju, pod turskom blokadom. Sastao se sa Orhanom i tajno platio 12.000 perpera danka da osigura ostatak Bitinije.
- 24. 8. - Opsada Gibraltara završena sporazumom - Mavri ostaju u gradu i plaćaju godišnji danak Kastilji. Granadski emir Muhamed IV je ubijen sledeće noći zbog toga što je bio na gozbi sa hrišćanskim vladarom. Nasleđuje ga brat Jusuf I (do 1354).
- 27. 9. - Zaručenje ugarskog princa Andrije i napuljske princeze Ivane (oboje imaju šest godina). Kralj Karlo Robert se vraća u Ugarsku sljedećeg proljeća.[7]
- 12. 10. - Mletačko vijeće odlučilo poslati u Dalmaciju svoga poslanika Bertucia Bocassia, kako bi od četa pojedinih gradova sastavio neku vrst domobranstva (paysanaticon), za obranu primorskih gradova od hrvatskih knezova.[4]
- 4. 11. - Arno je poplavio Firencu, do više od polovine porfirnih stubova Krstionice, procenjuje se da je stradalo 3.000 ljudi.[8]
- 1332/33 - Umro je Stefan Gavrilopul, polunezavisni vladar zapadne Tesalije, vizantijski sevastokrator - naslednici se svađaju, što koriste epirski vladar Jovan II Orsini i vizantijski car Andronik III.
- Dubrovačkim posredovanjem su sređeni odnosi između Stjepana Kotromanića i Dušana Nemanjića.[9]
- Prvi pomen: Bizovac kod Valpova, Milna na Braču.
- Zagrebački biskup Ladislav de Kobol počinje odlučnije utjerivati desetinu (od onoga što traži papa, skupio je nedovoljnih 143 marke, nije platio ni 400 forinti za svoje biskupsko imenovanje) - dolazi do višegodišnje pobune, prvo u Ivaniću, a zatim i cijeloj biskupiji, u kojoj učestvuju i plemići i predijalisti (župe ivanićka, čazmanska, dubravačka).[10]
- Češki princ Karlo preuzima administraciju zemalja Češke krune, pošto je kralj Jan često odsutan. Karlo je ove godine bio u Lucci, u Toskani, osnovao je grad Montecarlo.
- U Kini počinje četvorogodišnja glad, broj mrtvih se procenjuje na šest miliona. U zemlji takođe vlada kuga.
- Glad je 1333-34. i na jugu Evrope: Španija, jug Francuske, Italija. U Kataloniji je ovo poznato kao Lo mal any primer, "Prva loša godina".
- Literatura
- Svezak drugi: dio prvi. Treće doba: Vladanje kraljeva iz raznih porodica (1301-1526). Prva knjiga: Anžuvinci i Sigismund do gubitka Dalmacije (1301-1409), Vjekoslav Klaić (archive.org)
- Istorija srpskog naroda, Prva knjiga, Od najstarijih vremena do Maričke bitke (1371), SKZ Beograd 1981 (I)
- Ćorović, Historija Bosne I
