Ruska pravoslavna zagranična crkva
Ruska pravoslavna zagranična crkva (ruski: Ру́сская Правосла́вная Це́рковь Заграни́цей) osnovana je 1921. godine od ruske bele emigracije u Sremskim Karlovcima u tadašnjoj Kraljevini Jugoslaviji pod vođstvom mitropolita Antonija Hrapovickog.
Ruska zagranična crkva je nastala kao reakcija na politiku boljševika prema crkvi nakon ruske revolucije 1917. Svrha novoobrazovane Ruske zagranične crkve bila je da okupi rasturene delove Ruske crkve u Evropi, Aziji i Severnoj Americi.
Delovala je samostalno sve do 17. maja 2007. godine kada je ponovo kanonski sjedinjena sa Moskovskom patrijaršijom. Danas je samoupravna crkva pod jurisdikcijom Ruske pravoslavne crkve.
Nastala je 1921. godine u Sremskim Karlovcima u tadašnjoj Kraljevini Jugoslaviji gde je pod vođstvom mitropolita Antonija Hrapovickog održan prvi veliki sabor RPZC. Svrha novoobrazovane Ruske zagranične crkve bila je da ponovo ujedini rasturene delove Ruske crkve u Evropi, Aziji i Severnoj Americi. Delovala je samostalno sve do 17. maja 2007. godine kada je ponovo kanonski sjedinjena sa Moskovskom patrijaršijom.
Nakon oktobarske revolucije (1917) između 2 i 10 miliona Rusa napustilo je Rusiju. Godine 1921, u Sremskim Karlovcima održan je prvi veliki sabor RPZC, i odatle je upućena Poslanica deci Ruske crkve. Tom prilikom organizovana je „Vrhovna crkvena administracija van Rusije“ kasnije poznatija kao Ruska zagranična crkva.
Početak Drugog svetskog rata i kasnije približavanje Crvene armije Jugoslaviji, alarmirali su Sinod Ruske zagranične crkve i verni narod da se preko Evrope preseli u Sjedinjene Američke Države, gde je došlo do ponovnog ustrojavanja Sinoda i ostalih crkvenih struktura.
Od 1925, u Parizu radi Pravoslavni bogoslovski institut Svetog Sergija Radonješkog, na kome su bili Sergije Bulgakov, Antonije Kartašov, Pavle Evdokimov, Aleksandar Šmeman, Jovan Majendorf, Georgije Florovski. Iz Karlovaca je sedište premešteno u najpre Minhen, gde je bilo sve do 1948, kada se seli u Njujork gde je ostalo sve do danas.
U Mandžuriji je jedno vreme živelo oko 200.000 Rusa i imali su 48 hramova. U Australiji oko 300.000 Rusa pripada RPZC. Danas okuplja oko 150.000 vernika. Najpoznatiji centar je manastir Svete Trojice u Džordanvilu, manastir Svetog Jova u Minhenu.
Dana 17. maja 2007, u Hramu Hrista Spasitelja u Moskvi potpisan je Akt o kanonskom jedinstvu Moskovske patrijaršije i Ruske pravoslavne zagranične crkve. Na svečanom ujedinjenju Ruske pravoslavne crkve i Ruske pravoslavne zagranične crkve učestvovao je i Vladimir Putin, predsednik Ruske Federacije i drugi predstavnici državne vlasti.
RPZC pripada i Sveti Jovan Šangajski (1896—1966).
- D. V. Pospelovski, Ruska pravoslavna crkva u XX veku, »Republika«, Moskva 1995.
- Nikola J. Marinović, Bela emigracija u Jugoslaviji, Beograd 1996.
