Prkosi
| Prkosi | |
|---|---|
| Osnovni podaci | |
| Država |  Bosna i Hercegovina
|
| Entitet | Federacija Bosne i Hercegovine |
| Opština/Općina | Bosanski Petrovac |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo ((1991)) | 195 |
| Geografija | |
| Koordinate | 44°37′36″N 16°06′57″E / 44.6267°N 16.1158°E |
  Prkosi Prkosi (Bosne i Hercegovine) | |
Koordinate: 44° 37′ 36" SGŠ, 16° 06′ 57" IGD
Prkosi su naseljeno mjesto u Bosni i Hercegovini u opštini Bosanski Petrovac koja pripada entitetu Federacija Bosne i Hercegovine. Na popisu stanovništva 1991. u njemu je živjelo 195 stanovnika.[1]
Geografija[uredi | uredi kod]
Mjesto se prostire na visoravni iznad korita rijeke Une, uz put Kulen Vakuf - Vrtoče. Ovo je kraško područje pogodno za stočarstvo i oskudnu poljoprivredu. Oivičeno je sa istoka planinom Lupina i sa juga Čavom. U selu ima nekoliko izvora tako da su Prkosi rijetko mjesto na petrovačkom području koje nema problema sa vodom.
Istorija[uredi | uredi kod]
Na području Prkosa postoje razbacane, na udaljenosti od desetak metara, mnogobrojne kamene gromile, ali nikad nisu istraživane. Ovuda je prolazio i rimski put za dolinu Une.
U zaseoku Čovka vidljivi su tragovi srednjevjekovnog kraljevskog grada Čovka [2] koji je pripadao Humskoj župi, u kojoj je bio glavni grad Ripač. Jedno vrijeme bio je gospodar Čovke Herman Celjski, onda Nikola Frankopan koji 1426 dobiva grad u zalog od kralja Sigismunda i napokon plemići Orlovići. U gradu Čovki napisao je 1469 jednu glagoljsku listinu Juraj Spirančić. [2] [3]
Istorija ovog njesta je najviše vezana za njegov položaj u neposrednoj blizini rijeke Une koja je bila pogranično područje. I danas su vidljivi ostaci kule koju je u tome selu sagradio poznati Kulin-kapetan, kapetan Stare Ostrovice. Ta je kula nakon toga postala središtem kapetanije Stara Ostrovica. Kapetanije su bile manji, tačno ograničeni teritoriji u prvo doba njihova opstanka samo duž onih granica bosansko-hercegovakih, koje su dijelile tursko carstvo od hrvatskih zemalja, a bile su pod vlašću bečkog cara i mletačkog dužda. Ova institucija postojala je od polovine 16. stoljeća do 1835. godine.
Po svom teritorijalnom opsegu, ali i geostrateškom značaju, jedna od najvećih i najznačajnijih kapetanija Bosanskog ejaleta bila je Stara Ostrovica. Kapetanija se prvi put spominje 1699. godine, a kapetani su pripadali obitelji Kulinović, kasnije prozvani Kulenovići. Njihovi brojni članovi bili su kapetani Stare Ostrovice, Petrovca, dizdari (zapovijednici tvrđave) Havale i Jajca. Zapovijedali su i palankom Čovkom, koja je u neposrednoj blizini Prkosa. [4]. Kapetani su u Staroj Ostrovici opstali do iza 1791. godine. Nakon gubitka Lapca i pomjeranja granice u neposrednu blizinu Stare Ostrovice, kapetan je prenio svoje sjedište u Prkose, [5] gdje je sagradio oko 1800 god. kulu na četiri kata od tesanog kamena i na vrhu veliki odžak od drvenog materijala. Osnovica joj je kvadrat, a oko kule je dvorište opasano zidom. Godine 1876 propao je odžak u požaru, a i na kuli je izgorila sva drvenina. [6]
Drugi svjetski rat[uredi | uredi kod]
Na prostorima Čovke desio se 6. septembra 1941 veliki zločin kada su ustanici, uz nekoliko ustaša i domobrana, pobili i veliki broj (preko 300) nedužnog stanovništva, uglavnom bošnjačkog.
Na Prkosima je smrtno ranjena Marija Bursać koja će kasnije biti proglašena prvom ženom Narodnim herojem Jugoslavije.
Ovdje je rođen i Narodni heroj Nikola Karanović, komandant Treće krajiške proleterske udarne brigade, inače učesnik događaja od 6. septembra u Ljutočkoj dolini.
Stanovništvo[uredi | uredi kod]
| Nacionalnost | 1991. |
| Srbi | 194 |
| Muslimani | 0 |
| Hrvati | 0 |
| Jugosloveni | 0 |
| ostali | 1 |
| Ukupno | 195 |
Privreda[uredi | uredi kod]
|
Literatura[uredi | uredi kod]
- Mujo Begić -Zločini ustanika u Ljutočkoj dolini septembra 1941
Reference[uredi | uredi kod]
- ↑ Nacionalni sastav stanovništva - Rezultati za Republiku po opštinama i naseljenim mjestima 1991.. Sarajevo: Izdanje Državnog zavoda za statistiku Republike Bosne i Hercegovine.
- ↑ 2,0 2,1 „Hamdija Kreševljaković - STARI BOSANSKI GRADOVI”. Naše starine I, Sarajevo, 1953, 7-45 –. Pristupljeno 9. 2. 2016.
- ↑ BANJALUČKI BOJ IZ 1737. godine -E. Pelidija,Sarajevo2003.
- ↑ „Hamdija Kreševljaković, KAPETANIJE U BOSNI I HERCEGOVINI”. Hamdija Kreševljaković, Izabrana djela I, Veselin Masleša, 1991. Pristupljeno 9. 2. 2016.
- ↑ „Stari grad Ostrovica”. kons.gov.ba. Pristupljeno 13. 6. 2016.
- ↑ „Hamdija Kreševljaković, KULE I ODŽACI U BOSNI I HERCEGOVINI”. Hamdija Kreševljaković, Izabrana djela I, Veselin Masleša, 1991. Pristupljeno 9. 2. 2016.
Vanjske veze[uredi | uredi kod]
- Zavičajno udruženje Petrovac Arhivirano 2019-07-30 na Wayback Machine-u
- Općina Bosanski Petrovac
- Krnjeuša
| |||||