Istočni front (Prvi svjetski rat)

Istočni front
	Deo Prvog svetskog rata
Vrijeme:	17. avgust 1914. – 3. mart 1918.
Mjesto:	istočna i Centralna Evropa
Rezultat:	Pobeda centralnih sila Kolaps carske Rusije.; Sporazum u Brest-Litovsku, Sporazum u Bukureštu;
Sukobljene strane
Nemačko carstvo; Austrougarska; Osmansko carstvo; Kraljevina Bugarska	Ruska Imperija; Kraljevina Rumunija; Ruska republika; Ruska SFSR
Komandanti i vođe
Paul fon Hindenburg; Erih Ludendorf; Leopold Bavarski; Maks Hofman; Konrad fon Hetcendorf; Nikola Žekov; Stefan Tošev	Car Nikolaj II; Nikolaj Nikolajevič Romanov; Konstantin Prezan Aleksej Brusilov; Lavr Kornilov; Aleksandar Kerenski; Lav Trocki

Istočni front je bio ratište tokom Prvog svetskog rata u centralnoj i pre svega istočnoj Evropi. Termin je nastao kao kontrast na Zapadni front u Prvom svetskom ratu. Uprkos tome što su geografski bili odvojeni, događanja su na oba ratišta su bila povezana. U Rusiji je rat nazivan Drugi otadžbinski rat.^[1]

Ratište

Front na istoku je bio duži nego na zapadu. Ratište je bilo ograničeno Baltičnim morem na zapadu i Minskom na istoku, Sankt Peterburgom na severu i Crnim morem na jugu. Dužina je bila veća od 1600 kilometara. Ovo je imalo značajne efekte na način ratovanja. Dok se na zapadu vodio rovovski rat, linija fronta na istoku se mnogo više i lakše menjala tako da do rovovi nisu mogli da se razviju. Usled dužine fronta, gustina vojnika na liniji je bila relativno mala pa je bilo relativno lako da se front probije.

1914

Izbijanjem rata, car Nikolaj imenovao je svog rođaka, velikog vojvodu Nikolaja kao komandanta Ruske carske vojske. Mobilizacijom, Ruska armija je popunila 115 pešadijskih i 38 konjičkih divizija sa skoro 7900 artiljeriskih oruđa. Divizija su postavljene na sledeći način: 32 pešadijske i 10,5 konjičkih divizija naspram Nemačke, 46 pešadijskih i 18,5 konjičkih prema Austrougarskoj, 19,5 pešadijskih i 5,5 konjičkih divizija za odbranu Baltika i Crnog mora, a 17 pešadijskih i 3,5 konjičke trebalo je da se transportuju iz Sibira i Turkestana.

Rat na istoku započeo je ruskom invazijom Istočne Prusije i Austrougarske provinije Galicije. Prvi pokušaji su se brzo pretvorili u poraz u bici kod Tanenberga u avgustu 1914. godine. Druga ekspedicija na Galiciju je bila mnogo uspešnija tako da je Rusija držala celu Galiciju do kraja 1914. godine. Pod komandom Nikolaja Ivanova i Alekseja Brusilova, Rusi su dobili bitku u Galiciji u septembru i započeli su opsadu Pšemisla, sledeće tvrđave na putu prema Krakovu.

Početni ruski uspeh u 1914. na Austro-ruskoj granici je bio razlog za zabrinutost centralnih sila i prebacivanje značajnijih nemačkih snaga na istok kako bi se pritisak na Austougarsku vojsku smanjio. Stvorena je 11. nemačka armija, a do kraja 1914. glavni fokus ratnih dejstava je sa ruske Poljske prebačen zapadno na reku Vislu. U oktobru je usledila bitka na reci Visli a u novembru bitka kod Lođa kojom su Nemci malo uznapredovali, ali su uspeli da zadrže Ruse na sigurnoj distanci.

1915

U 1915. godini nemačka komanda odlučila je da uradi mnogo više na istočnom frontu, i prema tome su prebacili značajne vojne snage tamo. Da bi eleminisali rusku pretnju, centralne sile su započele kampanju 1915. godine sa uspehom u Gorlice-Tarnov ofanzivi u Galiciji u maju 1915. godine. Nakon Druge bitke na Mazurskim jezerima, nemačke u austrougarske snage nastupale su pod zajedničkom komandom. Ofanziva se uskoro pretvorila u veliko napredovanje i strateško predavanje ruskih armija. Razlozi za neuspeh ruske armije nalazio se u nedostatku vojne opreme, uglavnom artiljerije i municije. U 1916. godini ruska vojna industija je povećala proizvodnju što je popravilo snabdevanje.

Sredinom 1915. Rusi su bili odbačeni iz ruske Poljske i odgurnuti više stotina kilometara od granice sa Centralnim silama, čime je otklonjena pretnja po Nemačku i Austrougarsku. Krajem 1915. godine nemačko-austrougarsko napredovanje je bilo zaustavljeno na liniji Riga-Jekabpils-Dvinsk-Baranoviči-Pinsk-Dubno-Ternopil. Ova linija nije doživela veće promene do kolapsa Rusije 1917. godine.

1916

Do juna 1916. godine bilo je 140 ruskih naspram 105 austro-nemačkih pešadijskih divizija i 40 ruskih naspram 22 austro-nemačke konjičke divizije. Mobilizacija industrije i povećanje uvoza omogućavalo je ruskoj armiji da krene u ofanzivu. Velika ofanziva na jugozapadnom frontu pod komandom generala Alekseja Brusilova (Brusilovljeva ofanziva) započela je u junu. Napad, na frontu koji je držala austrougarska vojska, je započeo spektakularnim uspehom. Ruska vojska napredovala je 70 kilometara, zarobivši nekoliko stotina hiljada zarobljenika i nekoliko stotina artiljerijskih oruđa. Međutim, dolazak pojačanja sa zapada, poraz Rumunije, neuspeh saveznika na zapadnom frontum dovelo je do prekida u ruskom napredovanju u septembru.

Dana 14. avgusta 1916, Rumunija je ušla u rat na strani saveznika i imala je uspešnu ofanzivu do septembra 1916. Nakon što su počeli da trpe velike gubitke od nemačko-austrougarsko-bugarsko-otomanskih snaga, slabo naoružana rumunska armija bez značajni podrške saveznika nije uspela da održi linije fronta koje su se ubrzo raspale, a Rumunija je brzo bila zauzeta.

1917—1918

U 1917, ruska ekonomija je doživela kolaps pod ratnim pritiskom. Dok je ratni materijal bio poboljšan, nedostatak hrane u velikim gradovima doveo je do građanskih nemira, koji su doveli do abdikacije Cara i Februarske revolucije. Veliki ratni gubici su takođe doveli do pada morala, koji je dao pogućnost boljševičkim agitatorima i novoj liberalnoj politici Ruske privremene vlade prema armijama (abolicija smrtne presude i organizovanje vojnih komiteta). Poslednja ofanziva koju je sprovela ruska vojska je bila kratka i neuspešna Ofanziva Kerenskog u julu 1917. godine.

Dana 29. novembra 1917. godine, komunistički Boljševici preuzeli su vlast pod vođstvom Vladimira Lenjina. Lenjinova nova boljševička vlada pokušala je da okonča rat ali su Nemci tražili ogromnu nadohnadu. Konačno, u martu 1918. godine, sporazumom u Brest-Litovsku istočni front više nije bio ratna zona. Postignutim mirom, boljševici su moglu da se okrenu građanskom ratu u cilju preuzimanja potpune vlasti, što je omogućilo nastajanje Finske, Estonije, Litvanije, Letonije i Ukrajine.

Nemci su sada imali mogućnost da prebace veliki broj divizija na zapad i pokrenu ofanzivu u Francuskoj 1918. godine. Međutim, dolazak američke vojske u Evropu omogućio je saveznicima da zadrže prodiranje Nemačke. I posle kolapsa Rusije, oko milion nemačkih vojnika ostalo je na istočnom frontu do kraja rata. Na kraju, Nemačka i Austrougarska izgubile su novozauzete teritorije nakon kapitulacije krajem 1918. godine.

Žrtve

Broj ruskih žrtava u Prvom svetskom ratu je veoma teško da se odrede usled nepostojanja kvalitetne statistike. Neki ruski izvori govore o 775.400 stradalih u borbama, a novije procene govore o 900.000 stradalih i 400.000 umrlih usled rana. Ovo je otprilike jednako broju žrtava koje su pretrpele Francuska i Ausrougarska ili za oko trećinu manje od broja nemačkih žrtava.

Kada se Rusija povukla iz rata, oko 3,9 miliona ruskih vojnika nalazilo se u zarobljeništvu. Ovo je daleko više od svih ostalih vojski u Prvom svetskom ratu. Samo je Austrougarska, sa 2,2 miliona bila relativno blizu.

Reference

↑ Moore, Colleen M. "Demonstrations and Lamentations: Urban and Rural Responses to War in Russia in 1914." In The Historian, Vol. 71, No. 3 (Fall ). (2009). pp. 563.

Literatura

Cornish, Nik (2006). The Russian Army and the First World War. Stroud: Tempus. ISBN 978-1-86227-288-0.
Stone, Norman (2004). Eastern Front 1914–1917. Penguin Global. ISBN 978-0-14-026725-9.
Russia U.S.S.R.: a complete handbook. New York: W.F. Payson, 1933. Section on armed forces by A. Zaitsov.

[1] Moore, Colleen M. "Demonstrations and Lamentations: Urban and Rural Responses to War in Russia in 1914." In The Historian, Vol. 71, No. 3 (Fall ). (2009). pp. 563.

[1]