Bora Baruh
| Bora Baruh | |
|---|---|
 Autoportret Bore Baruha oko 1942 godine. | |
| Rođenje | 19. 11. 1911. Beograd, Kraljevina Srbija |
| Smrt | 4. 7. 1942. (dob: 30) Jajinci, Kraljevina Jugoslavija |
| Nacionalnost | Jugoslaven |
| Etnicitet | Jevrej |
| Državljanstvo | Kraljevina Jugoslavija |
| Zanimanje | slikar, pravnik |
| Politička partija | KPJ |
| Roditelji | Ilija i Bulina Baruh |
| Rodbina | Isidor Baruh (brat) Josif Baruh (brat) Rašela Baruh (sestra) Simha Baruh (sestra) Berta Baruh (sestra) |
Bora Baruh (Beograd, 19. 11. 1911 - Jajinci, 4. 7. 1942), jugoslavenski diplomirani pravnik, akademski slikar i učesnik Narodnooslobodilačke borbe. Jedan je od značajnih predstavnika socijalnog realizma u jugoslovenskoj umetnosti između dva Svetska rata.[1] Čitava njegova porodica (petoro braće i sestara Baruh) je stradala u drugom svetskom ratu i Holokaustu.
Bora Baruh je rođen u Beogradu 19. 11. 1911. u jevrejskoj porodici.[2] Detinjstvo je proveo na dorćolskoj kaldrmi, a koje je 1914. prekinuo Prvi svjetski rat. Otac Ilija je zatvorio krojačku radnju, te otišao sa srpskom vojskom u rat, dok je majka Bulina sa decom, Borom, Isidorom i Josifom, roditeljima u bugarski grad Vidin. Dečaci su u Vidinu dobili sestru Rašelu-Šelu i započeli svoje školovanje u jevrejskoj osnovnoj školi. Po završetku Prvog svetskog rata, 1918. godine, Baruhovi su se vratili u Beograd, gde su na mestu svog nekadašnjeg doma našli samo veliko zgarište. Odlazak u Požarevac bio je privremeni spas za porodicu Baruh, gde se Bora 1921. godine upisao u prvi razred "Državne realne gimnazije" i otkrio svoju ljubav prema slikarstvu. Ipak život Baruhovih iz dana u dan je bivao sve teži, rodile su se još dve devojčice, Simha-Sonja i Berta-Bela. Kako bi prehranio porodicu Borin otac je prihvatio novi posao, a što je značilo i preseljenje u Niš. Borina želja da uči slikarstvo nije jenjavala, te je najviše vremena provodio u svom improvizovanom ateljeu, a korisne pouke mu je davao i profesor slikanja "Prve niške gimnazije" Moša Šaomović.[3]
Bora se priključio Naprednom omladinskom pokretu u gimnaziji. Po diplomiranju na Pravnom fakultetu u Beogradu otišao je u Pariz, gde je studirao slikarstvo. U Parizu se uključio u grupu studenata komunista i 1935. primljen za člana Komunistička partija Jugoslavije (KPJ). Te godine izabran je i u "Studentsko jugoslovensko partijsko rukovodstvo" u Parizu. U vreme građanskog rata u Španiji učestvovao je u prihvatanju jugoslovenskih dobrovoljaca za špansku republikansku armiju i organizirao njihovo prebacivanje u Španiju. Godine 1938. pariška policija je otkrila njegov rad i deportirala ga u Kraljevinu Jugoslaviju. Po povratku iz Pariza Bora Baruh pristupio je grupi „Život“, koju između ostalih čine Đorđe Andrejević Kun, Mirko Kujačić, Radojica Živanović Noe, Danijel Ozmo, Baja Beraković i Vinko Grdan, čiji je cilj da okupi što veći broj umetnika na osnovama antifašističkog programa. U Jugoslaviji je nastavio ilegalni rad i bio više puta hapšen od policije, a 1940. i zatvoren u koncentracioni logor u Bileći.
Avgusta 1941. pristupio je u Narodnooslobodilačku vojsku (NOV) kao komesar Kosmajskog partizanskog odreda, a kasnije Valjevskog partizanskog odreda. Po oslobođenju Užica Bora je radio u Agitpropu u tom mestu. Sa partizanskim jedinicama povukao se u toku 1. neprijateljske ofanzive za Sandžak i u Sjenici 15. 12. 1941. učestvovao na savetovanju PK KP Srbije na kojem je doneta odluka, da Bora ostane sa grupom političkih radnika u Srbiju u cilju aktiviranja partizanskih jedinica. U Srbiji se uključio u Suvoborski partizanski odred, ali je krajem februara 1942. zarobljen od četnika, koji su ga predali Nemcima. Bio je poslat u banjički logor, a zatim streljan 4. VII 1942. godine na strelištu u Jajincima.[2]
Jedna ulica u Beogradu od 1946. godine nosi naziv Ulica braće Baruh. Na taj način odata je počast stradanju jedne revolucionarne beogradske porodice, iako je u nazivu ulice izostavljena asocijacija na sestre Baruh.[4] Pored ulice otvorena je i osnovna škola na Dorćolu pod nazivom Braća Baruh i kojoj se nalaze biste Isidora, Josifa i Bore Baruha a na mnogim spomen pločama u glavnom gradu uklesana su imena članova porodice Baruh. Na Novom groblju u Aleji Narodnih heroja sahranjeni su samo posmrtni ostaci Isidora i Josifa Baruha preneti iz Užica posle završetka Drugog svetskog rata.
- ↑ „Mesta stradanja i antifašističke borbe u Beogradu 1941–44.”. Arhivirano iz originala na datum 2014-12-17. Pristupljeno 2014-10-23.
- ↑ 2,0 2,1 Jaša Romano, 1980, str. 328
- ↑ Panić, Barbara. Bora Baruh. www.makabijada.com. Preuzeto 11. 3. 2014
- ↑ „Mesta stradanja i antifašističke borbe u Beogradu 1941–44.”. Arhivirano iz originala na datum 2014-12-17. Pristupljeno 2014-10-23.
|
Segment isključivo posvećen Narodnooslobodilačkoj borbi. |
Mirjana Belić Koročkin, Radivoje Davidović, Povest o braći Baruh, ISBN 86-367-0134-1
- Romano, Jaša (1980). Jevreji Jugoslavije 1941-1945: žrtve genocida i učesnici narodnooslobodilačkog rata, Beograd: Jevrejski Istorijski Muzej, Saveza jevrejskih opština Jugoslavije.
- Mirjana Belić-Koročkin-Davidović, Radivoje Davidović (2001). Bora Baruh: 1911-1942. ISBN 978-86-82263-19-7
- Davidović, Radivoje (2010). Od Daviča do Čelebonovića – Ulice beogradskih Jevreja. Beograd. ISBN 978-86-7558-768-2.
- Davidović Radivoje (2024) Od Vajsa do Vinavera-ulice beogradskih Jevreja, Čigoja štampa, Beograd, ISBN 978-86-531-1007-9
