1603

**1603. po kalendarima**
Gregorijanski	1603. (MDCIII)
Ab urbe condita	2356.
Islamski	1011–1012.
Iranski	981–982.
Hebrejski	5363–5364.
Bizantski	7111–7112.
Koptski	1319–1320.
	Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1658–1659.
• Shaka Samvat	1525–1526.
• Kali Yuga	4704–4705.
	Kineski
• Kontinualno	4239–4240.
• 60 godina	Yin Voda Zec; (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11603.
	p • r • u
	Podrobnije: Kalendarska era

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	16. vijek – 17. vijek – 18. vijek
Decenija:	1570-e 1580-e 1590-e – 1600-e – 1610-e 1620-e 1630-e
Godine:	1600 1601 1602 – 1603 – 1604 1605 1606

Ovo je članak o godini 1603.

Godina 1603 (MDCIII) bila je redovna godina koja počinje u srijedu po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u subotu po 10 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.

Događaji

6. 1. - Spahijska pobuna u Carigradu zbog lošeg vođenja rata protiv Dželalijskih pobunjenika, tokom sastanka sa sultanom Mehmedom III ubijeni Gazanfer-aga i Osman-aga, vođe belih odn. crnih evnuha; bivši zamenik vezira Saatči Hasan-paša se spasio obelodanjivanjem pisma kojim je Safiye Sultan zabranila informisanje sultana^[1].
- Zatim se pobunili janičari na zimovniku u Beogradu, krenuli na Stambol i razbili spahije^[2].
januar, krajem - Mlečani zauzeli dubrovačko Lastovo (do 1606)^[3].
25. 2. - Holandsko-portugalski rat: Holandska istočnoindijska kompanija zarobila kod Singapura portugalsku karaku Santa Catarina sa bogatim tovarom.
ožujak - Anadolski pobunjenik Deli Hasan Karajazidži postavljen za beglerbega u Bosni^[3]; on kreće da ratuje u Ugarskoj a u Bosnu šalje ćehaju^[4].
mart - Pobuna u Baliću kod Klisa kada je Mehmed-begova pratnja napala žene - skoro sva pobijena. U buni su učestvovali i neki muslimani, ali ubrzo je ugušena a Mehmed-beg postao bosanski paša^[5].
- U sledećih dvadesetak godina iz Dalmacije se iselilo možda 10.000 kuća, što obuhvata i Bunjevce; opusteće manastiri Dragović i Krupa^[3].
24. 3. - Umrla kraljica Engleske i Irske Elizabeta I., nasleđuje je rođak i kralj Škotske James I Stuart, čime nastaje personalna Unija kruna.

24. 3. - Tokugawa Ieyasu dobio od cara titulu šogun, čime počinje Tokugawa šogunat (Edo period) do 1868.
31. 3. - Mellifontski ugovor okončava Devetogodišnji rat u Irskoj, Hugh O'Neill, Earl of Tyrone se potčinio engleskoj kruni.
april - Mózes Székely digao pobunu u Erdelju protiv tiranskog habsburškog generala Giorgia Baste, u maju se proglasio za kneza (njegovi tatarski saveznici su brutalni, napada ga vlaški vojvoda Radu Șerban).
april - Uskoci opljačkali sela oko turskog Herceg Novog^[5].
30. 4. - Tomo Erdedi na saboru prihvatio čast kapetana kraljevstva^[6].
maj - Uskoci opljačkali okolinu Zadra, na Murteru vratili Turcima imovinu u zamenu za 500 talira; slede napadi na okolinu Makarske, dolinu Neretve i oko Šibenika^[5].
Iza 14. 5. - Umjesto Ivana Sigismunda Herbersteina novi general slavonske krajine je barun Sigismund Fridrik Trautmansdorf^[7].
17. 7. - Umro erdeljski knez Mózes Székely, biće biran Gabrijel Betlen^[8].
19. 7. - Walter Raleigh uhapšen zbog umešanosti u tzv. Glavnu zaveru protiv kralja Jamesa.
25. 7. - James I krunisan za engleskog kralja.
kolovoz - Brojni trgovci iz Srbije i Bosne bježe u Split usljed pljačkanja Deli Hasanovog ćehaje^[4].
5. 9. - Na erdeljskom saboru u Devi Giorgio Basta proglasio sve okupljene plemiće za izdajnike za šta je kazna smrt i konfiskacija^[8].
septembar - Vreme nevolja: kod Moskve razbijena ustanička vojska atamana Hlopka.
29. 9. - Russworm razbio Turke na velikom dunavskom otoku kod Budima (Deli Hasan izgubio većinu ljudi), ubrzo zatim osvaja tvrđavu Hatvan^[6].
4. 10. - Pogubljen veliki vezir Jemišči Hasan-paša.
oktobar - Pobuna Sangleya (Kineza) na Filipinima brutalno ugušena.
21. 10. - Osmansko-safavidski rat (1603-1618): Abas Veliki povratio Tabriz posle 18 godina osmanske vlasti; zimovaće u Jerevanu^[9].
jesen - zima - Deli Hasan došao u Banju Luku, proganja Bosance jer su otjerali njegovog pouzdanika, na šta ovi dižu bunu i proglašavaju Sefer-bega za pašu^[4].
22. 12. - Mladi Ahmed I je novi osmanski sultan - prekida s običajem bratoubistva pod uticajem majke Handan Sultan, kraj uticaja njegove moćne babe Safiye Sultan. Njegov stariji brat Šehzade Jahja će do smrti 1649. pokušavati da se domogne prestola.

Tokom/tijekom godine

Uskoci napadaju turske posede od Like do Boke Kotorske.
Rumuni i Srbi pod vođstvom Deli Marka suzbili Mojsija Sekelja u Erdelju^[3].
Dukađinci se ponovo digli protiv Turaka^[3].
Zbog doseljenih "Rašana" traje spor između Zrinskih i Frankopana s jedne i generala Kisela i nadvojvode Ferdinanda s druge strane^[7]; General Kisel tvrdi nadvojvodi da ima pravo na frankopanska imanja oko Ogulina jer je na njima na svoj trošak naselio "vlahe" (spor kasnije rešen u korist Frankopana)^[10].
Šimun Bratulić imenovan za zagrebačkog biskupa (do 1611).
Richard Knolles objavio Generall Historie of the Turkes: među Srbima se još uvek pevaju pesme o despotu Đurđu kao o "opakom" despotu^[11].
Johann Bayer izdao zvezdani atlas Uranometria, prvi koji opisuje celu nebesku sferu.
U Rimu osnovana Accademia dei Lincei, prva akademija nauka u Italiji.
Marin Getaldić izvodi pokuse.
Osmansko carstvo: sultan Mehmed III ubio najstarijeg sina Mahmuda, janičari opljačkali Damask.
Sasvim napušten Cesargrad, nakon izgradnje Novih Dvora Klanječkih.
Samuel de Champlain prvi put bio u Kanadi, u krznarskoj ekspediciji François Gravé Du Ponta.
Ruska glad (1601-03).
Zbačen etiopski car Jakob, postavljen Za Dengel.
Sijamsko-kambodžanski rat: sijamski car Naresuan postavio marionetu za vladara Kambodže.

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1603.

1. 1. - Sultanzade Mehmed-paša, veliki vezir († 1646)
10. 10. - Abel Tasman, moreplovac († 1659)
?pribl. - Ivan III. Drašković, hrvatski ban († 1648)
? - Fasilides, etiopski car († 1667)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1603.

23. 2. - Andrea Cesalpino, lekar, botaničar (* 1524-25)
23. 2. - François Viète, matematičar (* 1540)
26. 2. - Marija, bivša sveta rimska carica (* 1528)
24. 3. - Elizabeta I., kraljica Engleske i Irske (* 1533)
4. 5. - Juraj IV. Zrinski, hrvatski velikaš (* 1549)
14. 7. - Derviš-paša Bajezidagić, pjesnik
17. 7. - Mózes Székely, erdeljski knez (* 1553)
25. 8. - Ahmad al-Mansur, marokanski sultan (* 1549)
4. 10. - Jemišči Hasan-paša, veliki vezir
29. 10. - Irina Godunova, bivša ruska carica (* 1557)
30. 11. - William Gilbert, naučnik (* 1544)
22. 12. - Mehmed III, osmanski sultan (* 1566)

Reference

↑ Encyclopedia of the O. E., p. 369
↑ History of the Ottoman Empire..., p. 186
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Vladimir Ćorović, Preokret u držanju Srba, rastko.rs (pristup. 1.9.2013)
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Klaić, 442
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 Istorija s. n., 312
↑ ^6,0 ^6,1 Klaić, 440
↑ ^7,0 ^7,1 Klaić, 441
↑ ^8,0 ^8,1 Klaić, 444
↑ Iran and the World in the Safavid Age, Willem Floor, Edmund Herzig, Iran Heritage Foundation, p. 93 (Google Books)
↑ Historija n. J., 706
↑ Milorad Pavić, Усмена књижевност у време барока (до 1774), rastko.rs

Literatura

Vjekoslav Klaić, Svezak treći: dio prvi..... Prva knjiga: Doba kraljeva Ferdinanda I., Maksimilijana i Rudolfa (1527-1608) (archive.org)
Istorija srpskog naroda, Treća knjiga, prvi tom, Srbi pod tuđinskom vlašću 1537-1699, SKZ Beograd 1993, ISBN 86-379-0383-5
Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
Encyclopedia of the Ottoman Empire, Gábor Ágoston, Bruce Alan Masters (Google Books)
History of the Ottoman Empire and Modern Turkey: Volume 1, Empire of the Ghazis, Stanford J. Shaw (Google Books)

[1] Encyclopedia of the O. E., p. 369

[2] History of the Ottoman Empire..., p. 186

[puds-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Vladimir Ćorović, Preokret u držanju Srba, rastko.rs (pristup. 1.9.2013)

[k42-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Klaić, 442

[isn312-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 Istorija s. n., 312

[k40-6] 6,0 ^6,1 Klaić, 440

[k41-7] 7,0 ^7,1 Klaić, 441

[k44-8] 8,0 ^8,1 Klaić, 444

[9] Iran and the World in the Safavid Age, Willem Floor, Edmund Herzig, Iran Heritage Foundation, p. 93 (Google Books)

[10] Historija n. J., 706

[11] Milorad Pavić, Усмена књижевност у време барока (до 1774), rastko.rs

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]