Šebele (rijeka)
| Šebele Wabe Shebele | |
|---|---|
 | |
| Lokacija | |
| Kontinenti | Afrika |
| Regije | Istočna Afrika |
| Države |  Etiopija Somalija |
| Hidrografija | |
| Izvor – aps. visina – koordinate | planina Mendebo (Etiopija) 2680 m |
| Ušće – aps. visina – koordinate | Džuba (Somalija) 0 m |
| Dužina | 1130[1] ili 1820[2] km |
| Pritoke | Erer, Galeti, Vabe |
| Hidrologija | |
| Protok – srednji | 68 m³/s |
| Sliv – površina | indijskooceanski 336.627 km² |
| Ulijeva se u | rijeku Džubu |
| Karta | |
 Karta porječja rijeka Šebele i Džube | |
Šebele (amharski: Wabē Shebelē, somalski: Webi Shabeelle, dosl. leopardova rijeka) je rijeka na jugoistoku Etiopije i centralne Somalije, duga 1100 km.[1] Većim dijelom godine na svom donjem dijelu presuši i ne dospijeva do svog ušća u rijeku Džubu.
Šebele izvire na Etiopskoj visoravni, na južnim obroncima masiva Bale odnosno planini Mendebo. Nakon tog rijeka teče jugoistočno u pravcu Somalije, preko pustinjskog kraja Ogaden. Kod grada Beledweynea ulazi u Somaliju i tu lagano skreće još više prema istoku, da bi kod Mogadišua, nekih 32 km od mora, naglo skrenuo na jugozapad uz obalu. U tom dijelu Šebele postaje povremeni vodotok jer zbog velike vrućine sva voda ispari, a korito se pretvori u niz bara. Šebele stoga najčešće ne dospije do svog ušća u rijeku Džubu, osim za sezone velikih kiša kada ne samo da mu vode uspiju doći do Indijskog oceana, već često poplavi čitav kraj. Šebele ima porječje od 336.627 km², a prema Centralnoj statističkoj agenciji Etiopije duga je 1130 km, od toga 1000 km u Etiopiji te 130 km u Somaliji.[1] Prema Britanskoj enciklopediji rijeka ima duljinu od 1820 km.[2]
Šebele ima brojne pritoke, od kojih su većina u donjem dijelu tek povremeni vodotoci za sezone kiša. Najveće pritoke su Erer, Galeti i Vabe. Sezonski vodotok Fafen samo za sezone velikih kiša (od juna do sredine septembra) dospijeva do Šebelea, a tokom većeg dijela godine presuši na Ogadenskoj visoravni ispod Harara.
Izvor rijeke Šebele na padinama masiva Bale je sveto mjesto za sve okolne narode (Arsi Oromo i Sidamo). Izvor je pošumljen smrekovim šumarkom koji je od 1951. pod zaštitom muslimana iz plemena Arsi Oromo. Uz pomoć sovjetskih inženjera na gornjem dijelu rijeke u planinama Bale 1989. je izgrađena brana i hidroelektrana Melka Vakena, s proizvodnjom od 153 megavata najveća u Etiopiji.[3] Ono što zvuči gotovo bizarno je da rijeka Šebele uzrokuje velike poplave katastrofalnih razmjera, budući da u svom donjem toku većim dijelom godine uopće nema voda. Situacija je međutim potpuno drukčija za kišne sezone, tad rijeka ima razornu snagu, a kako nije regulirana (nema nikakvih nasipa) ona svaku dekadu zavije u crno sve koji žive uz njene obale. Šebele je katastrofalno plavio 1965, 1966, 1978, 1999, 2003. i 2005. godine.
- ↑ 1,0 1,1 1,2 „Climate, 2008 (Abstract)” (engleski) (PDF). Central Statistical Agency of Ethiopia. Arhivirano iz originala na datum 2010-11-13. Pristupljeno 22. 11. 2012.
- ↑ 2,0 2,1 „Shebeli River” (engleski). Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 22. 11. 2012.
- ↑ Lulseged Ayalew. „Something that We Need to Know about Our River’s Hydropower Potential” (engleski). Niigata University, Japan. Arhivirano iz originala na datum 2006-05-22. Pristupljeno 22. 11. 2012.
