Prusko vojvodstvo
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.svg){kind=small}
Prusko vojvodstvo (ili kneževina) (njemački: Herzogtum Preußen, poljski: Prusy Książęce, latinski: Ducatus Prussiae) bilo je jedno od historijskih vojvodstava koje je egzistiralo od 1525. do 1701.[1]
Sve do 1657. bila je domena Poljsko-Litvanske Unije a od 1618. domena u personalnoj uniji sa Brandenburg-Pruskom.[1]
Prusko vojvodstvo nastalo je nakon protestantske reformacije sekularizacijom Teutonskog viteškog reda, koji je dotad vladao tim teritorijem. Stvoreno je na bazi Krakovskog sporazuma iz 1525 . između kralja Poljsko-Litvanske Unije Sigismunda I Starog i Velikog majstora Teutonski viteški red Albrechta Hohenzollerna, kom je dodjelio nasljednju titulu vojvode.[1]
Najveći dio stanovnika u Pruskom vojvodstvu bio je njemačkog porijekla (uglavnom plemstvo i buržoazija), a jednu 1/3 činili su Poljaci, koncentrirani uglavnom po južnim i jugoistočnim dijelovima vojvodstva.[1]
Poljska kolonizacija započeta u 14. vijeku trajala je do 17. vijeka i odvijala se uglavnom po Mazuriji. U tom je periodu nestalo autohtono prusko stanovništvo, ali je nastao Univerzitet u Königsbergu koji je izrastao u centar protestantske kulture i uspio privući brojne naučnike iz Evrope i studente iz Poljske i Litvanije.[1]
Nakon izumiranja Albrechtove grane Dinastije Hohenzollern - 1618., uz poljsku suglasnost, vlast u Pruskom vojvodstvu preuzeo je brandenburški knez izbornik Johann Sigismund. Tako je nastala Personalna unija između Pruskog vojvodstva i Markgrofovije Brandenburg.[1]
Naredni brandenburški kneževi izbornici ograničili su slobode u Pruskom vojvodstvu, a naročito veze sa Poljskom. Jedan od njih Friedrich Wilhelm iskoristio je tešku situaciju u kojoj se Poljsko-Litvanska Unija našla za Drugog sjevernog rata (1655.-60.), i prisilio kralja Jana Kazimira Vasu da mu 1657. ugovorima (Znamensk, Bydgoszcz) prizna suverenitet nad Pruskim vojvodstvom. Otpor poljskog plemstva skršen je drastičnim kaznama.[1]
Nakon tog je sin Friedricha Wilhelma - 1701. u Königsbergu okrunjen za pruskog kralja sa vladarskim naslovom Friedrich I. Prusko vojvodstvo je kao Istočna Pruska postalo dijelom Pruskog Kraljevstva.[1]
- Prusy Książęce (pl)