Bukić Pijade
| Bukić Pijade | |
|---|---|
.jpg) Dr. Bukić Pijade u uniformi Vojske Kraljevine Jugoslavije. | |
| Rođenje | 7. 5. 1879. Šabac, Kneževina Srbija |
| Smrt | 19. 9. 1943. (dob: 64) Koncentracijski logor Banjica |
| Uzrok smrti | ubijen u Holokaustu |
| Prebivalište | Beograd, Kraljevina Jugoslavija |
| Nacionalnost | Jugoslaven |
| Etnicitet | Jevrej |
| Državljanstvo | Kraljevina Jugoslavija |
| Poznat/a po | predsjednik Sefardske općine Beograd |
| Roditelji | Čelebon i Melkada Pijade |
Bukić Pijade (Šabac, 7. 5. 1879 - Koncentracijski logor Banjica, 19. 9. 1943), ugledni jugoslavenski lekar, mason, predsjednik Sefardske općine Beograd i predsjednik lože Benei Berit Kraljevine Jugoslavije.[1]
Biografija[uredi | uredi kod]
Bukić Pijade je rođen 7. 5. 1879 godine u Šapcu za vrijeme Kneževine Srbije u porodici Čelebona i Melkade Pijade. Završio je Medicinski fakultet u Beču i ginekološke studije u Minhenu.[2][3] Za vrijeme studija u Beču suosnovao je "Jevrejsko akademsko društvo Esperanca".[4] Služio je đački vojni rok u Dunavskoj bolničkoj četi. Tokom 1908 stekao je čin sanitetskog poručnika u vojsci Kraljevine Srbije, da bi 1911 bio unaprijeđen u kapetana II klase. 1911 godine bio je jedan od osnivača reda Benei Berit lože Srbija. Učestvovao je u svim ratovima sa Kraljevinom Srbijom u periodu od 1912 do 1918 godine. U Prvom svjetskom ratu, oktobra 1915, ostao je sa bolnicom u Aleksincu po naređenju Vrhovne komande i ubrzo pao u zarobljeništvo. Poslije Prvog svjetskog rata radio je u Beogradu kao liječnik. 1919 unapređen je u čin kapetana I klase vojske Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, zatim u majora 1920 i potpukovnika 1925 godine. Za života dr. Pijade je bio potpredsjednik, a zatim i predsjednik Sefardske opštine Beograd, odbornik grada Beograda i član uprave Ljekarske komore. Za predsjednika Velike lože NOBB Jugoslavije XVIII distrikta izabran je 1935 godine. Bio je urednik časopisa "Glasnik" i redakcije "Politike", te član Jugoslavenskonjemačkog društva. Bio je predsjednik dobrotvornog udruženja "Potpora", čiju je pomoć i sam primao tokom studija u Beču. Veoma se angažovao u radu Jevrejske čitaonice.[2] Objavljivao je stručne radove u "Arhivu za celokupno lekarstvo" i popularne medicinske članke u beogradskoj "Politici".[2][3] 1936 dr. Pijade je podnio ostavku na članstvo u središnjem odboru Saveza jevrejskih opština Jugoslavije (SJOJ) ne slažući se za izborom novog generalnog tajnika Šime Spitzera, te je na na posebnom sastanku u Brodu na Savi tražio od zagrebačkih članova odbora da odbace izbor Spitzera za tajnika. Dr. Pijade je bio na čelu masonske Velike Lože Kraljevine Jugoslavije. 1930-ih je pozivao na snošljivost unutar židovske zajednice Jugoslavije uslijed sukoba cionista i revizionista. Početkom 1931 godine dr. Pijade je razgovarao s predsjednikom kraljevske Vlade generalom Petrom Živkovićem povodom štampanja i distribucije knjige "Protokoli sionskih mudraca" na teritoriju Kraljevine Jugoslavije. General Živković je nakon razgovora ostao iznenađen spoznajom da se u Kraljevini štampaju takve knjige, te je obećao da će učiniti sve da se spriječi svaka akcija koja ide za tim da pomuti skladne odnose između Jevreja i ostalih Jugoslavena. 1934 godine usprotivio se Avramu Leviću i ostalim integracionistima (Jevreji koji su se zalagali za unitarno Jugoslavenstvo) naznačivši da su se pojavili znani i neznani jevrejski kompetencleri, sa već stereotipnim lekcijama iz patriotizma.[5] U ljeto 1935, dr. Pijade je kao novoizabrani predsjednik Sefardske općine Beograd pohodio Kraljevski dvor gdje se susreo sa regentom princom Pavlom. Princ Pavle je tom prilikom izrazio svoje tople simpatije prema Jevrejima i poštovanjem prema njihovom zaslugama u kulturnom, znastvenom i umjetničkom životu Kraljevine.[6] Potkraj oktobra 1938 dr. Pijade je kao član izvršnog odbora SJOJ-a posjetio premijera Stojadinovića u njegovom kabinetu. Nakon razgovora iz premijerovog ureda je obznanjeno da su glasovi koji se pronose o tome, da se u Kraljevini Jugoslaviji sprema zakon o Jevrejima, lišeni svakog osnova, te da Vlada ni ne pomišlja na to da dira ili ma kako ograničava građansku ravnopravnost Jevreja u Kraljevini.[1][5] Za vrijeme Drugog svjetskog ratu bio je upravnik Jevrejske bolnice u Beogradu.[2] Dr. Pijade je nakon Aprilskog rata i okupacije Kraljevine Jugoslavije bio uhapšen od strane Wehrmachta i kao talac 4. 11. 1941 godine odveden na rad u bolnicu koncentracijskog logora Banjica. U logoru je služio kao liječnik. Tokom rada u Jevrejskoj bolnici i u logoru Banjica uspio je da pomogne većem broju zatvorenika izdajući lažne dijagnoze. Njegova pisma iz koncentracijskog logora Banjica danas se čuvaju u Jevrejskom istorijskom muzeju Beograd.[2] Dr. Pijade je umro u logoru 19. 9. 1943 godine, prema pojedinim izvorima od samotrovanja.[7] Nije razjašnjeno da li je stvarno izvršio samoubojstvo ili je u pitanju naprasna smrt.[2] Dr. Pijade je znao da nikad neće dočekati da živ napusti logor, što je pred svoju smrt i govorio: "Poneko od vas će dočekati slobodu i izići iz ove kuće smrti. Siguran sam da ja neću.".[7] Za vrijeme Holokausta stradala je i kći dr. Pijadea, koja je prema nekim svjedočanstvima zvijerski ubijena.[8]
Odlikovanja[uredi | uredi kod]
Orden Svetog Save V reda- Orden Svetog Save IV reda
- Orden Svetog Save III reda
Orden Belog orla V reda- Orden Svetog Save II reda
- Orden Belog orla IV reda
Djela[uredi | uredi kod]
- Carski prorez, (1910)
- Memento, Spomenica La Benevolencija, (1924)
- Svetla imena, Spomenica La Benevolencija, (1933)
Reference[uredi | uredi kod]
Napomena: Ovaj tekst ili jedan njegov dio preuzet je s mrežnih stranica El Mundo Sefarad. Vidi Wikipedia:Dozvole za objavljivanje (Wikipedia:Dozvole za objavljivanje/El Mundo Sefarad).
- ↑ 1,0 1,1 (en) Yugoslavian Premier Denies Rumors of Anti-jewish Laws. Jewish Telegraphic Agency (3. 11. 1938). Preuzeto 16. 10. 2015
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Aleksandar Nećak, 2011, str. 181, 182
- ↑ 3,0 3,1 Istorijat lekarske komore Srbije (1860 - 1940). Regionalna lekarska komora Beograd. Preuzeto 16. 10. 2015
- ↑ Emil Kerenji, 2011, str. 48, 49
- ↑ 5,0 5,1 Ivo Goldstein, 2005, str. 219, 358, 365, 381, 477, 481
- ↑ (en) Jugoslav Prince Sees B’nai B’rith Leader. Jewish Telegraphic Agency (5. 7. 1935). Preuzeto 22. 10. 2015
- ↑ 7,0 7,1 Dr Bukic Pijade. El Mundo Sefarad. Preuzeto 16. 10. 2015
- ↑ Ljubica Štefan; Šutnja uplašenih srpskih Židova; stranica 2; godina IV, broj 175, 28. 8. 1998, Velenje.
Literatura[uredi | uredi kod]
- Nećak, Aleksandar (2011). Znameniti Jevreji Srbije, Beograd: Savez jevrejskih opština Srbije. ISBN 978-86-915145-0-1
- Kerenji, Emil (2011). Jewish Citizens of Socialist Yugoslavia: Politics of Jewish Identity in a Socialist State, 1944-1974, Michigan, Sjedinjene Američke Države: Proquest, Umi Dissertation Publishing. ISBN 978-1243547866
- Goldstein, Ivo (2005). Židovi u Zagrebu 1918 - 1941., Zagreb: Novi Liber. ISBN 953-6045-23-0
Radivoje Davidović, Jevrejska čitaonica u Beogradu 1929-1941, Čigoja štampa, Beograd, 2016.