Arheološko nalazište Ribić

Arheološko nalazište Ribić nalazi se kod Bihaća, Bosna i Hercegovina. Iskopavanja su vodili Franjo Fiala 1897, Irma Čremošnik 1954. i Branka Raunig 1982. god. Pronađeni nalazi pripadaju željeznom i antičkom dobu i pripadaju ilirskom plemenu Japodi.

Nalazi

Otkriveno je 308 grobova: 6 sa skeletom, 285 sa paljevinom u zemljanoj urni, 1 spaljeni bez urne, 5 sa kamenim urnama i 11 bez podataka. Prema nalazima grobovi su raspoređeni u 5 faza japodske kulturne grupe, od 6 stoljeća p.n.e. do 2 stoljeća n.e. Keramičke posude pokazuju neprekinuti razvoj na tradicijama Kulture polja sa urnama. Nakit od bronze, srebra, jantara i stakla pripada japodskim ili "japodiziranim" oblicima tipičnim za područje srednjeg toka Une, sve do pojave rimskih provincijalnih nalaza. Tek pri kraju stare ere pojavljuje se i oružje u grobovima.

Figura od stakla

Figura delfina od stakla, dužine 2,1cm nađena je u jednom od grobova. Slične 3 figure, nešto manjih dimenzija, su nađene i na Jezerinama. Figure su izlivene od zelenkastog, prozirnog stakla, vertikalno probušene, i upotrebljavane kao zrna u ogrlici. Kada se ova zrna posmatraju s bočne strane, u položaju u kome se nalaze u ogrlici, očigledna je jednostavna predstava delfina izduženog kljuna, oštro odvojenog od krupne, zaobljene glave i tanjeg, uzdignutog repa. Ako se ova zrna posmatraju odozgo, ona podsjećaju na neku vrstu obuće (opanka?), što je podstaklo Vjenceslava Radimskog i Zdravka Marića, da ova zrna smatraju za prikaz obuće. Grob se datira u fazu Va (110-35.g.st.e.) japodske kulturne grupe, a sama zrna na početak I stoljeća p.n.e.

Nalazi od jantara

Skupocjeni, importovani figuralni objekti od jantara pronađeni su na cjelokupnom japodskom području. Smatra se da je u pitanju baltički jantar koji je tzv. "jantarnim" putem dopirao do gornjeg Jadrana, od ušća Visle u Baltičko more preko evropskih prostora, vjerovatno u sirovom, neobrađenom stanju. Japodi su već imali tradiciju intenzivnije i raznovrsnije autohtone izrade figuralnih objekata od domaćih materijala (od keramike, u bronzi i na kamenu). Prisustvo jantara podstaklo je japodske majstore na figuralno izražavanja i u ovom, u suštini stranom materijalu. Nekoliko primjeraka je pronađeno i u Ribiću. Figuralno oblikovani jantar (strani ili domaći) je predstavljao oznaku gornjeg, ekonomski moćnijeg sloja japodskog društva.

Kamene japodske urne

Četiri kamene urne iz Ribića oblika kvadera, nađena su slučajno 1936. i 1937.godine, između starog puta Bihać-Pritoka i trase željezničke pruge, na dubini od oko 1 m i međusobno udaljene 3 m. Tri su bile polomljene , oštećenih figuralnih predstava i sa tragovima pluga na zadnjoj strani, a pored nje bila je grubo obrađena veća kamena ploča, možda poklopac. U kamerama za pepeo nađeni su prilozi koji pripadaju vremenu oko početka nove ere. Od ove četiri urne sačuvana je samo jedna, dok su ostale tri nestale tokom II svjetskog rata.

Najbolje sačuvana japodska urna, imala je sve spoljašnje površine (osim gornje i dna) pokrivene figuralnim predstavama (6 scena), koje odgovaraju grčkoj arhajskoj umjetnosti. Uz ivice prednje strane isklesana su dva široka ispusta (šir. 24 cm), konkavnog donjeg i vertikalno odsječenog gornjeg dijela, istaknutog za 29 cm u odnosu na prednje polje. Dekoracija na japodskim sepulkralnim objektima izvedena je tako da je na uglačanoj (možda brušenoj) površini kamena prethodno oštrim alatom izvučena vrlo tankim linijama skica slike, a zatim je urezana, zapravo udubljena konačnim linijama širokim 3-5 mm.