Osman Rastoder

Izvor: Wikipedija
Prijeđi na navigaciju Prijeđi na pretragu
Osman Rastoder
Datum rođenja1882.
Mesto rođenjaRadmanci, Petnjica
  Osmansko carstvo
Datum smrti26. januar 1946
Mesto smrti FNR Jugoslavija
Služba Italija
 Nemačka
VojskaMuslimanska milicija Sandžaka
Činkomandant
Bitke/ratoviDrugi svetski rat

Osman Rastoder (Radmanci, 1882 — 26. januar 1946) bio je komandant odreda Muslimanske milicije Sandžaka u okolini Gornjeg Bihora tokom Drugog svetskog rata. Sarađivao je sa Italijanima i Nemcima tokom okupacije.[1]

Pripadao je grupi pristalica aneksije Sandžaka Velikoj Albaniji.[2]

Biografija[uredi | uredi kod]

Mladost[uredi | uredi kod]

Rastoder je rođen u bogatoj porodici i mogao je priuštiti sebi školovanje prvo u medresama u Novom Pazaru i Đakovici, a kasnije u Istanbulu. Poreklom su od Kuča i preselili se u Tursku 1915. godine i tamo ostali dok se Osman vratio na Balkan 1919. godine u Novi Pazar gde se oženio po drugi put. U dva braka imao je sedmoro dece. Godine 1926. vratio se u Petnjicu sa obe žene, gde je imenovan za mulu u selima Petnjica i Savin Bor. Od 1929. godine postavljen je za imama u lokalnoj džamiji. Pored maternjeg albanskog i srpskog jezika, Rastoder je govorio turski i arapski jezik.[3]

Drugi svetski rat[uredi | uredi kod]

U junu 1941. godine Rastoder je imenovan za komandanta lokalnog muslimanskog odreda koji je u septembru 1941. godine postao odred Muslimanske milicije Sandžaka odgovornog za teritoriju Gornjeg Bihora.[4]

Početkom 1941. odnosi između gradova Petnjice i policije pogoršali su se usled ubistva Rastoderovog sina u Beranama.[5]

Tokom Trinaestojulskog ustanka, Rastoderov odred je napao ustanike oko Berana.[6] NJegove snage spalile su pravoslavne hrišćane u selima Goražde, Zagrađe, Tmušiće i LJešnici.[7] U jesen 1941. godine Rastoder je postavljen za komandanta odreda milicije u gornjem Bihoru sa sedištem u Petnjici.[8]

Zajedno sa komandantima milicije učestvovao je na konferenciji u selu Godijevo,[9] i pristao da napadne srpska sela u blizini Sjenice i drugih delova Sandžaka.[10] Dana 31. marta 1942. godine četnički vojvoda Pavle Đurišić sastao se sa Rastoderom i ponudio mu mirovni sporazum, što je Rastoder odbio.[11] Rastoder je favorizovao oružane sukobe sa srpskim stanovištvom u regionu, pre svega sa meštanima Bijelog Polja i Berana.[12]

Odred kojim je komandovao Rastoder, podržan od albanskih neregularnih snaga i nemačkih snaga, napao je i ubio 35 partizana i 19 italijanskih boraca bataljona Garibaldi dana 22. januara 1944. godine u blizini sela Vrbica (Berane).[13]

Ubijen je 26. januara 1946. godine od strane policije na planini Ladevac.[14]

Nasleđe[uredi | uredi kod]

Jedna ulica u Petnjici nosi Rastoderovo ime.[15]

Reference[uredi | uredi kod]

  1. ↑ Scotti, Giacomo; Viazzi, Luciano (1999). Occupazione e guerra italiana in Montenegro: le aquile delle montagne nere. Mursia. str. 468. 
  2. ↑ Božović, Branislav; Vavić, Milorad (1991). Surova vremena na Kosovu i Metohiji: kvislinzi i kolaboracija u drugom svetskom ratu. Institut za savremenu istoriju. str. 194. 
  3. ↑ Milutin Živković - NDH U SRBIJI Ustaški režim u Priboju, Prijepolju, Novoj Varoši i Sjenici(april–septembar 1941, Posledice ustaške uprave NDH i recidivi njene politike prema muslimanima, Publishers: DRUŠTVO ISTORIČARA SRBIJE „STOJAN NOVAKOVIĆ“, INSTITUT ZA SRPSKU KULTURU PRIŠTINA-LEPOSAVIĆ, Belgrade 2017 p.294
  4. ↑ Milutin Živković - NDH U SRBIJI Ustaški režim u Priboju, Prijepolju, Novoj Varoši i Sjenici(april–septembar 1941, Posledice ustaške uprave NDH i recidivi njene politike prema muslimanima, Publishers: DRUŠTVO ISTORIČARA SRBIJE „STOJAN NOVAKOVIĆ“, INSTITUT ZA SRPSKU KULTURU PRIŠTINA-LEPOSAVIĆ, Belgrade 2017 p.294
  5. ↑ Agović, Halil. „Stare granice, opština nova” (Serbian). Fragment from the book "Svedok Vremena". Petnjica municipality website. Arhivirano iz originala na datum 2014-05-22. Pristupljeno 22 May 2014. 
  6. ↑ Božović, Branislav; Vavić, Milorad (1991). Surova vremena na Kosovu i Metohiji: kvislinzi i kolaboracija u drugom svetskom ratu. Institut za savremenu istoriju. str. 194. »... pravca prema Beranama dejstvovala je i muslimanska milicija iz Bihora, pod ko- mandom Osmana Rastodera koji je, zajedno sa Šefkijom Kušićem, bio pobornik pripajanja i toga dela Crne Gore, uključujući i Bijelo Polje, „Velikoj Albaniji". -->« 
  7. ↑ Milutin Živković - NDH U SRBIJI Ustaški režim u Priboju, Prijepolju, Novoj Varoši i Sjenici(april–septembar 1941, Posledice ustaške uprave NDH i recidivi njene politike prema muslimanima, Publishers: DRUŠTVO ISTORIČARA SRBIJE „STOJAN NOVAKOVIĆ“, INSTITUT ZA SRPSKU KULTURU PRIŠTINA-LEPOSAVIĆ, Belgrade 2017 p.294,
  8. ↑ Bojović, Jovan R.; Titogradu, Istorijski institut SR Crne Gore u (1985). Prelomni događaji narodnooslobodilaćkog rata u Crnoj Gori 1943. godine: zbornik radova sa naućnog skupa održanog 19. i 20. XII 1983. Istorijski institut SRCG. str. 245. 
  9. ↑ Pajović, Radoje; Željeznov, Dušan; Božović, Branislav (1987). Pavle Đurišić, Lovro Hacin, Juraj Špiler. Centar za informacije i publicitet. str. 245. ISBN 978-86-7125-006-1. 
  10. ↑ Redžić, Vučeta (2002). Građanski rat u Crnoj Gori: Dešavanja od sredine 1942. godine do sredine 1945. godine. Stupovi. str. 61. 
  11. ↑ Lakić, Zoran (2009). „Pljevlja 1941–1945”. Istorija Pljevalja. Opština Pljevalja. str. 371. 
  12. ↑ Milutin Živković - NDH U SRBIJI Ustaški režim u Priboju, Prijepolju, Novoj Varoši i Sjenici(april–septembar 1941, Posledice ustaške uprave NDH i recidivi njene politike prema muslimanima, Publishers: DRUŠTVO ISTORIČARA SRBIJE „STOJAN NOVAKOVIĆ“, INSTITUT ZA SRPSKU KULTURU PRIŠTINA-LEPOSAVIĆ, Belgrade 2017 p.294,
  13. ↑ „Akciju predvodio Osman Rastoder” (sr). DAN. Pristupljeno 21 May 2014. »Tako je 22. januara oko 2.000 pripadnika fašističke milicije i albanske kvinslinške vojske i Njemaca izbilo od Rožaja u rejon sjeverozapadno od Berana. .... Tog kobnog dana 1944. godine jedan od partizanskih bataljona je trebalo da preduhitri miliciju kojom je komandovao Osman Rastoder, kako ne bi napala susjednu Policu. -->« 
  14. ↑ Milutin Živković - NDH U SRBIJI Ustaški režim u Priboju, Prijepolju, Novoj Varoši i Sjenici(april–septembar 1941, Posledice ustaške uprave NDH i recidivi njene politike prema muslimanima, Publishers: DRUŠTVO ISTORIČARA SRBIJE „STOJAN NOVAKOVIĆ“, INSTITUT ZA SRPSKU KULTURU PRIŠTINA-LEPOSAVIĆ, Belgrade 2017 p.295
  15. ↑ „Ulica u Petnjici nazvana po vođi muslimanske milicije” (sr). vijesti.me. Pristupljeno 2021-06-02. 
Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Osman_Rastoder&oldid=41379618