Teodor Metohit
Teodor Metohit (oko 1260–1332) bio je vizantijski pisac, državnik, filozof i pokrovitelj umetnosti. Od oko 1305. do 1328. godine nalazio se na dužnosti ličnog savetnika (mesazon) vizantijskog cara Andronika II Paleologa.
Teodor Metohit je bio sin Georgija Metohita, jednog od istaknutih vizantijskih teologa pod Mihailom VIII Paleologom i vodećeg zagovornika unije sa rimskom crkvom. Teodora je Andronik II slao na različite diplomatske misije kako bi našao pomoć za suprostavljanje nadirućim Turcima. U jednom uzaludnom pokušaju da spreči dalje vojno i političko opadanje Vizantije putem saveza sa Srbijom, Metohit je 1298. godine predvodio izaslanstvo poslato na srpski dvor u Skoplju i ugovorio brak između Simonide, petogodišnje kćerke cara Andronika Simonide, i kralja Milutina. Kao rezultat toga, Srbija je, premda vojno jača od Vizantije i faktički vladar nekada vizantijske Makedonije, priznala univerzalni suverenitet Vizantijskog carstva. U svom Poslaničkom izveštaju (Presbeutikos) Metohit je ostavio vredan istorijski prikaz ovih pregovora, kao i konkretan opis vizantijskog uticaja na slovensku dvorsku aristokratiju.
Unapređen u velikog logoteta (megas logothetes), Metohit se oženio Irinom Paleolog te je, kao član vladajuće dinastije, presudno uticao na državnu politiku Vizantije od 1321. do 1328. godine, kada je Andronik bio primoran da abdicira. Zbog svoje lojalnosti Androniku II, novi car Andronik III Paleolog oduzeo je Metohitu njegovo bogatstvo i prognao ga. Metohit se 1331. povukao u manastir Chora (danas Kariye Camii) u Carigradu, gde se bavio književnim i naučnim radom.
Metohit je bio jedan od najvećih polihistora pozne Vizantije i preteča humanizma. On je sastavio jedan zbornik – prozni pandan Cecesovim Hilijadama – koji sadrži eseje o filozofskim, istorijskim i klasičnim književnim temama, o politici, estetici i dr. To delo, koje nosi naslov Lične beleške i zapažanja (Hypomnematismoi kai semeioseis gnomikai), predstavlja zapravo zbirku kratkih sastava, beležaka, brzih utisaka, koji su svi puni učenosti. Delo je zamišljeno u pojedinostima a ne kao enciklopedija, pisano bez stilističkih ambicija. Pa ipak, sve to predstavlja jedan od najznačajnijih kritičkih i misaonih podviga koje je Vizantija stvorila.
Metohit je napisao i parafraze uz Aristotelove prirodoslovne spise, zatim astronomske i mnogobrojne retoričke spise, među kojima su zanimljive pohvale grada Nikeje i Vizantije. I on je pisao pesme, a ta je oblast književnog stvaranja Vizantincima više ležala na srcu nego proza. Ostavio je, naime, preko devet hiljada stihova u heksametru, koji svi skupa predstavljaju gotovo jedan spev. Aktuelnost i prigodnost čine ih važnim svedočanstvom svoga vremena.
