Manastir Tronoša
Manastir Tronoša je bio pravoslavni muški manastir, sada je pravoslavni ženski manastir koji se nalazi kod Tršića u selu Korenita, oblast Jadar, opština Loznica, eparhija šabačka Srpske pravoslavne crkve.
U Tronoškom letopisu iz 1791. kao ktitor manastira spominje se kraljica Katalina Nemanjić, žena kralja Dragutina. Smatra se da je manastir nastao između 1276. i 1282. godine. Stradao je od Turaka krajem 15. veka kada je crkva srušena do temelja. Manastir je obnovljen je u 16. veku, crkva posvećena Vavedenju Bogorodice podignuta je 1559. godine.
Iguman Jovan opremio je u manstiru prepisivačku radionicu gde su 1571. i 1581. godine prepisivane bogoslužbene knjige za Tronošu i susedne manastire. Tronoški iguman Mihailo boravio je 1625. godine u Rusiji, u periodu od 16. do 18. veka ruski Sinod je pomagao ovom manastiru. Olovni pokrivač sa manastirske crkve nasilno je skinut krajem 17. veka.
Za vreme Kočine krajine, iguman manastira bio je na čelu borbe. Vuk Stefanović Karadžić je učio školu u ovom manastiru 1797. godine. Za vreme Prvog i Drugog srpskog ustanka Tronoša je mesto dogovora ustaničkih vođa, zbog čega doživljava nova razaranja. U Prvom svetskom ratu u manastiru je bila improvizovana bolnica za negu ranjenika. Poslednje razaranje Tronoše bilo je na početku Drugog svetskog rata. Uz veliko oštećenje objekata, tada su uništeni vredni rukopisi i predmeti manastirske riznice. Posle Drugog svetskog rata crkva je obnavljana 1964. i 1987. godine tokom proslava 100 godina od smrti i 200 godina od rođenja Vuka Karadžića.
Manastirska crkva u Tronoši je podignuta kao jednobrodna građevina raškog graditeljskog stila. 1987. izgrađen je spomen-konak. Ikonostas crkve delo je Nikole Jankovića iz 1834. godine. Ovaj živopisac iz 19. veka je na ikonostasu naslikao sve ikone osim dve koje su urađene 1866. godine. Manastir je po završetku živopisa i ikonostasa osvećen 1834. godine. Tog dana je uveden običaj da se svake godine na Veliki četvrtak prilažu dve sveće duge 2m i prečnika 20cm, njih prilažu meštani okolnih sela i nazivaju se ratarske sveće.
Ispred manastira nalazi se česma koju su po legendi sagradili Jug Bogdan i devet braće Jugovića pred polazak u Kosovski boj. Ovu česmu obnovio je arhimandrit Metodije i trgovac iz Lešnice Mladen Isaković 1894. godine. Poslednje obnavljanje kapele, uz koju je česma, izvršili su episkop šabačko-valjevski Jovan i iguman manastira Tronoše Antonije Đurđević. Kapela je posvećena svetom Pantelejmonu. Sa spoljašnje strane kapele, iznad cevi za vodu, izgrađena je slika mozaik devet Jugovića sa Jug-Bogdanom u sredini, svi na konjima pred polazak u boj na Kosovo.
Kulturni predeo Tršić-Tronoša je naziv zaštićenog područja koji obuhvata prostor oko Spomen kuće Vuka Stefanovića Karadžića u Tršiću, manastir Tronoša i šire okruženje, kao splet kulturnih i prirodnih vrednosti koje proizilaze iz materijalnog i nematerijalnog nasleđa.[1]
Uredbom o proglašenju Predela izuzetnih odlika „Kulturni predeo Tršić-Tronoša“ („Službeni glasnik RS“, br. 51/2019) područje je dobilo status zaštićenog područja - predeo izuzetnih odlika.
- ↑ „PIO Kulturni predeo Tršić-Tronoša”. Zavod za zaštitu prirode Srbije - www.zzps.rs. Pristupljeno 9. 12. 2021.[mrtav link]
- Tronoša Arhivirano 2010-06-06 na Wayback Machine-u
- Slobodan Živojinović: Manastir Tronoša (knjiga iz 1969.) Arhivirano 2013-12-04 na Wayback Machine-u
- Manastir Tronoša (Iz knjige „Manastiri Šabačko-valjevske eparhije“) Arhivirano 2013-12-03 na Wayback Machine-u
- Manastir Tronoša sa crkvom Vavedenja Presvete Bogorodice (www.manastiri.rs) Arhivirano 2009-02-21 na Wayback Machine-u
- Manastiri i crkva u Loznici
- Manastir Tronoša Discoverserbia.org
Koordinate: 44° 27‘ SGŠ. 19° 17‘ IGD.
