Zaštićena područja u Srbiji
Zaštićena područja prirode u Srbije su područja koja imaju izraženu geološku, biološku, ekosistemsku i/ili pajzažnu raznovrsnost i koja su značajna kao staništa vrsta ptica i drugih migratornih vrsta značajnih u skladu sa međunarodnim propisima. Vrednovanje, odnosno utvrđivanje vrijednosti i značaja zaštićenog područja, vrši se u odnosu na izraženost glavnih prirodnih obilježja, pojava i procesa od interesa za zaštitu područja, kao i funkcije i namjene područja.[1]
Prvo područje koje je zaštićeno na teritoriji današnje Srbije bila je Obedska bara, stavljena pod zaštitu još 1874. godine. Prva zaštićena prirodna dobra u Srbiji bili su šumski rezervati Oštrozub, Strogi rezervat prirode Mustafa i Felješana u okolini Majdanpeka i Vodopad Velika i mala Ripaljka u okolini Sokobanje, zaštićen 1949. godine. Nacionalni park Fruška gora, proglašen 1960. godine, prvi je nacionalni park u Srbiji.[2]
Na osnovu primjenjenih mjera institucionalne zaštite prirode tokom sedam decenija, u Srbiji je oktobru 2021 god. bilo 471 zaštićenih područja, ukupne površine 678.237 ha, odnosno 7,66% teritorije Srbije.[3]
Zaštićeno područje je geografski jasno određen prostor koji je namijenjen zaštiti prirode i kojim se upravlja radi dugoročnog očuvanja prirode i pratećih usluga ekološkog sistema. Ono je definirano Zakonom o zaštiti prirode ("Sl. glasnik RS", br. 36/2009, 88/2010, 91/2010 - ispr., 14/2016, 95/2018 - dr. zakon i 71/2021) koji je ujedno temeljni pravni akt kojim se propisuju odredbe za zaštitu prirodnih vrijednosti Srbije.[4]
Zaštićena područja, u zavisnosti od vrijednosti i značaja, svrstavaju se u kategorije:
- I kategorija - zaštićeno područje međunarodnog, nacionalnog, odnosno izuzetnog značaja. Proglašava Vlada na prijedlog Ministarstva
- II kategorija - zaštićeno područje pokrajinskog/regionalnog, odnosno velikog značaja. Proglašava Vlada, odnosno nadležni organ autonomne pokrajine, kada se zaštićeno područje nalazi na teritoriji autonomne pokrajine.
- III kategorija - zaštićeno područje lokalnog značaja. Proglašava nadležni organ jedinice lokalne samouprave
U zavisnosti od namjene (ciljeva) zakonom je definisano sedam (7) vrsta zaštićenih područja: strogi rezervat prirode, specijalni rezervat prirode, nacionalni park, spomenik prirode, zaštićeno stanište, predio izuzetnih odlika, park prirode. Postoji razlika između navedenih vrsta zaštićenih područja Srbije i IUCN-ovih kategorija zaštićenih područja u nazivu sedme kategorije - park prirde, koju IUCN ne poznaje.
Na zaštićenom području uspostavljaju se slijedeći režimi zaštite:
- I stepena,
- II stepena i/ili
- III stepena.
Režim zaštitne zone zaštićenog područja zabranjuje i ograničava radove i aktivnosti za koje se (u postupku utvrđenim zakonom i drugim propisima) utvrdi da mogu imati značajan nepovoljan uticaj na biološku raznovrsnost, vrijednosti geonaslijeđa i predjela tog zaštićenog područja.
Redni broj |
Naziv vrste zaštićenih područja | Odgovara IUCN-ovoj kategorije |
Ciljevi zaštite |
---|---|---|---|
1. | Strogi rezervat prirode | Ia | očuvanje postojećih prirodnih odlika, praćenje prirodnih pojava i procesa, naučna istraživanja kojima se ne narušavaju prirodna obilježja i obrazovanje |
2. | Specijalni rezervat prirode | očuvanje postojećih prirodnih odlika, genskog fonda, ekološke ravnoteže, praćenje prirodnih pojava i procesa, naučna istraživanja i obrazovanje, kontrolisane posjete i očuvanje tradicionalnog načina života. | |
3. | Nacionalni park[5] | II | očuvanje postojećih prirodnih vrijednosti i resursa, ukupne predeone, geološke i biološke raznovrsnosti, zadovoljenje naučnih, obrazovnih, duhovnih, estetskih, kulturnih, turističkih i zdravstveno-rekreativnih potreba u skladu sa načelima zaštite prirode i održivog razvoja. |
4 | Spomenik prirode | III | spomenik prirode je manja neizmenjena ili djelimično izmjenjena prirodna prostorna celina, objekat ili pojava, fizički jasno izražen, prepoznatljiv i/ili jedinstven, reprezentativnih obilježja, kao i ljudskim radom formirana botanička vrednost od naučnog, estetskog, kulturnog ili obrazovnog značaja. |
5 | Zaštićeno stanište | IV | zaštita ugroženih i rijetkih tipova staništa, ekosistema i/ili autohtonih divljih vrsta na nacionalnom i/ili međunarodnom nivou |
6 | Predio izuzetnih odlika | V | predio izuzetnih odlika je područje prepoznatljivog izgleda sa značajnim prirodnim, biološko-ekološkim, estetskim i kulturno-istorijskim vrednostima, koje se tokom vremena razvijalo kao rezultat interakcije prirode, prirodnih potencijala područja i tradicionalnog načina života lokalnog stanovništva. |
7 | Park prirode | očuvanju ukupne geološke, biološke i raznovrsnosti krajolika, kao i zadovoljenju naučnih, obrazovnih, duhovnih, estetskih, kulturnih, turističkih, zdravstveno-rekreativnih potreba i ostalih djelatnosti usklađenih sa tradicionalnim načinom života i načelima održivog razvoja. |
Statistika koju vodi WDPA se razlikuje od onih koje su zvanično objavljene u Srbiji zbog razlika u metodologijama i skupovima podataka koji se koriste za procjenu pokrivenosti zaštićenih područja.
Prema podacima WDPA do 1.10.2021. god zaštićeno je ukupno 385 područja na ukupno 6,766km2 što čini 7,64 % ukupnog teritorija Srbije (88,509km2).[6]
Redni broj |
Foto | Naziv područja[7][8] |
Broj IUCN kategorije[9] |
Godina | Površina (ha) |
Opština |
---|---|---|---|---|---|---|
1. | Kukavica | Ia | 1980. | 7,57 | Vladičin Han | |
2. | Zelenika | Ia | 1969. | 0,45 | Užice | |
3. | Iznad Tatalije | Ia | 1968. | 0,8 | Bajina Bašta | |
4. | Tesne jaruge | Ia | 1968. | 2,92 | Bajina Bašta | |
5. | Felješana | Ia | 1948 | 15,28 | Majdanpek | |
6. | Mustafa | Ia | 1948 | 79,64 | Majdanpek | |
7. | Jarešnik | Ia | 1961 | 6,21 | Bosilegrad | |
8. | Kalenić | Ia | 2018. | 2 | Rekovac |
Zasavica, Titelski breg, Ritovi donjeg Potisja, Pašnjaci velike droplje, Okanj bara, Kraljevac, Koviljsko-petrovaradinski rit, Karađorđevo, Gornje Podunavlje, Carska bara, Bagremara, Deliblatska peščara, Obedska bara, Ludoško jezero, Slana Kopovo, Venerina padina, Uvac,[10] Jelašnička klisura, Paljevine, Jerma, Klisura rijeke Mileševke, Mala jasenova glava, Suva planina, Goč-Gvozdac[11], Rtanj [12] [13] [14]
U Srbiji postoji pet (5) nacionalnih parkova i njihov status je definisan zakonom (ciljevi, vrijednosti, površina, granice, režimi zaštite, upravljanje i održivo korišćenje). Prema Zakonu o nacionalnim parkovima u Srbiji i evidenciji Zavoda za zaštitu prirode Srbije to su:[15][16]
Redni broj |
Foto | Naziv područja |
Broj IUCN kategorije |
Godina | Površina (ha) |
Opština |
---|---|---|---|---|---|---|
1. | Nacionalni park Fruška gora[17] | II | 1960.[18] | 26.672 | Sremska Kamenica, Beočin, | |
2. | Nacionalni park Đerdap | II | 1974.[19] | 63.786 | Kladovo | |
3. | Nacionalni park Tara | II | 1981.[20] | 24.992 | Bajina Bašta, Užice | |
4. | Nacionalni park Kopaonik | II | 1981.[21] | 11.969 | Brus | |
5. | Nacionalni park Šar-planina | II | 1986. | 39.000 | Prizren |
U evidenciji WDPA stoji primjedba:
- Nacionalni park Šar-planina je smješten na teritoriji Autonomna pokrajina Kosovo i Metohija koju Republika Srbija smatra za dio Srbije.[22]
Miljakovačka šuma, Lazarev kanjon, Rogot, Ostrovica, Stablo crnog bora u klisuri reke Ibar, Cerovi kod Đušinog groba, Stablo domaćeg oraha, Pećinski sistem Jezava, Crni bor-Lira, Klokočevac, Stablo hrasta cera, Hrast-lužnjak-Ljutice, Hrast lužnjak-Bele vode, Bojčinska šuma, Lipovička šuma-Dugi rt, Šuma Košutnjak, Prerasti u kanjonu Vratne, Promuklica, Crni bor u Crnoštici, Crni bor u Petkovskoj mahali, Borački krš, Dolina potoka Bigar, Tupižnička ledenica, Pećinski sistem Samar[23] Đavolja varoš, Karađorđev dud, Prskalo,[24] Vodopadi Sopotnice[25] Park Blandas, Futoški park, Županijski park, Akademski park, Pionirski park, Stari park kod Sonte, Park u Bačkoj Topoli, Park Na PD Krivaja, Stari park Sokolac, Park u Novom Kneževcu, Vršački park
Zavod za zaštitu prirode Srbije navodi šest (6) zaštićenih staništa:[26]
Redni broj |
Foto | Naziv područja |
Broj IUCN kategorije |
Godina | Površina (ha) |
Opština |
---|---|---|---|---|---|---|
1. | Mali vršački rit[27] | IV | 2013.[28] | 931 | Vršac | |
2. | Bara Trskovača | IV | 2012.[29] | 1.687 | Ruma | |
3. | Gljive Ade Ciganlije | IV | 2013.[30] | 21 | Beograd-Čukarica | |
4. | Veliko blato | IV | 2016.[31] | 293 | Beograd-Palilula | |
5. | Bresničićka slatina | IV | 2018.[32] | 4 | Prokuplje | |
6. | Lalinačka slatina | IV | 2015[33] | 252 | Niš, Merošina | |
7. | Pančevačke ade | IV | 2019.[34] | 1.309 | Pančevo |
Na evidenciji WDPA je tridesetdevet (39) zaštićenih staništa sa kategorijom - IV:[35]
Republika Srbija je potpisala i ratifikovala Evropsku konvenciju o predelu (EКP) 2011. i na taj način se pridružila velikom broju zemalja (39) članica Savjeta Evrope koji je temu predjela odredio kao važno polje evropske politike. Predio je identifikovan kao dio kulturne baštine, kao kulturno i prirodno dobro od direktnog značaja za kvalitet života.
Četvrti međunarodni dan predjela u Srbiji 12. oktobra obilježen je 2020. u Upravnoj zgradi JP NP Đerdap. U sistemu zaštićenih područja Srbije, u kategoriji Predio izuzetnih odlika, trenutno sa oktobrom 2020. god. je 21 područje koje zauzima prostor od oko 10% ukupne teritorije zaštićenih područja.[36]
Sliv Resave, Park šume Ivlje, Rajac, Ozrenske livade, Prugovo, Dolina Pčinje, Miruša, Ovčarsko-kablarska klisura,[37] Klisura rijeke Gradac, Lepterija-Sokograd, Subotička peščara, Veliko ratno ostrvo, Kosmaj, Vršačke planine, Avala, Kamena Gora, Ozren-Jadovnik, Karaš-Nera, Tatkova zemunica, Vlasina, Tršić (Loznica),[38] Zaovine,[39] Radan, Klisura reke Đetinje,[40] Ade i otsjeci kod Slankamena,[41][42] Maljen, [43] Željin.
Prema evidenciji Zavoda za zaštitu prirode Srbije parkovi prirode su osamnaest (18) zaštićenih područja:[44]U WDPA evidenciji svrstani su u kategoriju-V[45]
U Srbiji se nalazi 11 lokaliteta na Ramsarskoj listi zaštićenih vodenih površina.[60][61][62][63] Predhodno su u Srbiji proglašena za zaštićena područja, najčešće kao specijalni rezervati prirode.
Redni broj |
Foto | Naziv | Vrsta zaštićenog područja prema zakonodavstvu Srbije |
Evidencioni broj |
Godina | Površina (ha) |
Opština |
---|---|---|---|---|---|---|---|
1. | Gornje Podunavlje | Specijalni rezervat prirode |
1737 | 2007.[64] | 22.480 | Apatin, Sombor, Odžaci | |
2. | Koviljsko-petrovaradinski rit | Specijalni rezervat prirode |
2028 | 2012.[65] | 8.292 | Novi Sad, Inđija Titel, Sremski Karlovci | |
3. | Labudovo okno | 1655 | 2006.[66] | 3.733 | Alibunar, Bela Crkva Kovin, Požarevac Vršac | ||
4. | Ludaško jezero | Specijalni rezervat prirode |
137 | 1977.[67] | 593 | Subotica | |
5. | Obedska bara | Specijalni rezervat prirode |
136 | 1977.[68] | 17.501 | Pećinci | |
6. | Slano Kopovo | Specijalni rezervat prirode |
1392 | 2004.[69] | 976 | Novi Bečej | |
7. | Carska bara | Specijalni rezervat prirode |
819 | 1996.[70] | 1.767 | Begej | |
8. | Zasavica | Specijalni rezervat prirode |
1783 | 2008.[71] | 1.913 | Sremska Mitrovica, Bogatić | |
9. | Peštersko polje | Specijalni rezervat prirode |
1656 | 2006.[72] | 3.421 | Tutin, Sjenica | |
10. | Nacionalni park Đerdap | Nacionalni park | 2442 | 2020.[73] | 66.525 | Kladovo | |
11. | Vlasinsko jezero | Predjeli izuzetnih odlika | 1738 | 2007.[74] | 3.209 | Surdulica |
- ↑ „Zaštićena područja”. Zavod za zaštitu prirode Srbije - www.zzps.rs. Arhivirano iz originala na datum 2022-03-02. Pristupljeno 10.10. 2021.
- ↑ „Nacionalni parkovi u RS - Zavod za zaštitu prirode - www.zzps.rs”. Arhivirano iz originala na datum 2022-05-16. Pristupljeno 2021-11-04.
- ↑ „Zaštita prirode u Srbiji”. Zavod za zaštitu prirode Srbije - www.zzps.rs. Arhivirano iz originala na datum 2022-03-02. Pristupljeno 10.10. 2021.
- ↑ „Zakon o zaštiti prirodee”. ("Sl. glasnik RS", br. 36/2009, 88/2010, 91/2010 - ispr., 14/2016, 95/2018 - dr. zakon i 71/2021) - www.paragraf.rs. Pristupljeno 10.10. 2021.
- ↑ „Zaštita prirode u Srbiji - nacionalni parkovi (Službeni glasnik RS 84/2015.”. Zavod za zaštitu prirode Srbije - www.zzps.rs. Arhivirano iz originala na datum 2022-05-16. Pristupljeno 10.10. 2021.
- ↑ „Broj zaštićenih područja u Srbiji”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 10.10. 2021.
- ↑ „Rezervati prirode (specijalni i strogi) u Srbiji”. Pokrajinski zavod za zaštitu prirode - www.pzzp.rs. Arhivirano iz originala na datum 2022-01-04. Pristupljeno 10. 10. 2021.
- ↑ „Rezervati prirode (specijalni i strogi) u Srbiji”. Pokrajinski zavod za zaštitu prirode - www.pzzp.rs. Arhivirano iz originala na datum 2022-01-04. Pristupljeno 10. 10. 2021.
- ↑ „Strogi rezervati prirode u Srbiji”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 10.10. 2021.
- ↑ „Specijalni rezervat prirode Uvac”. Rezervat Uvac d.o.o. - www.uvac.org.rs. Pristupljeno 9. 12. 2021.
- ↑ „Specijalni rezervat prirode”. Republički zavod za zaštitu prirode - www.zzps.rs. Arhivirano iz originala na datum 2022-01-05. Pristupljeno 9. 10. 2021.
- ↑ „Pregled zaštićenih područja u Srbiji”. www.zzps.rs. Pristupljeno 10.10. 2021.
- ↑ „Specijalni rezervati prirode u Srbiji”. Srbija šume - srbijasume.rs. Pristupljeno 10.10. 2021.
- ↑ „Rezervati prirode u Srbiji - 25 najlepših rezervata prirode u Srbiji”. Bookaweb - bookaweb.com. Pristupljeno 10. 10. 2021.
- ↑ „Nacionalni parkovi u Srbiji”. Zavod za zaštitu prirode Srbije - /www.zzps.rs/. Arhivirano iz originala na datum 2022-05-16. Pristupljeno 9. 12. 2021.
- ↑ „Zakon o nacionalnim parkovima u Srbiji - Službeni glasnik RS br. 84 od 6.10.2015”. Pravno informativni sistem - www.pravno-informacioni-sistem.rs/. Pristupljeno 10.10. 2021.
- ↑ „Zakon o nacionalnim parkovima Srbije”. www.paragraf.rs. Pristupljeno 19. 12. 2020.
- ↑ „Nacionalni park Fruška Gora”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „Nacionalni park Đerdap”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „Nacionalni park Tara”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „Nacionalni park Kopaonik”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „Nacionalni parkovi u Srbiji”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 10.10. 2021.
- ↑ „Spomenici prirode u Srbiji”. Srbijašume - srbijasume.rs. Pristupljeno 9. 10. 2021.
- ↑ „Spomenici prirode u Srbiji”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 10.10. 2021.
- ↑ „Uredba o zaštiti Spomenika prirode "Vodopadi Sopotnice"”. "Sl. glasnik RS", br. 110/2005 - demo.paragraf.rs.
- ↑ „Zaštićena staništa u Srbiji”. Zavod za zaštitu prirode Srbije - /www.zzps.rs/. Arhivirano iz originala na datum 2021-12-29. Pristupljeno 9. 12. 2021.
- ↑ „Zaštićeno stanište Mali vršački rit”. Službeni list opštine Vršac - www.vrsac.com. Pristupljeno 19. 12. 2020.
- ↑ „Mali vršački rit (ID 555560012)”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „Bara Trskovača (ID 555552422)”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „Gljive Ade Ciganlije (ID 555560019)”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „Veliko blato (ID 555589836)”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „Bresničićka slatina (ID 555638681)”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „Lalinačka slatina (ID 555588626) - Lalinačka slatina”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 1. 2022.
- ↑ „Pančevačke ade (ID 555690828)”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „Zaštićena staništa u Srbiji”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 10.10. 2021.
- ↑ „Obeležavanje Četvrtog međunarodnog dana predela u Srbiji - 9.10.2020”. www.tos.org.rs. Arhivirano iz originala na datum 2022-01-05. Pristupljeno 10. 10. 2021.
- ↑ „Predeo izuzetnih odlika Ovčarsko-kablarska klisura”. www.tos.org.rs. Arhivirano iz originala na datum 2022-01-05. Pristupljeno 10. 10. 2021.
- ↑ „Predjeli izuzetnih odlika u Srbiji”. Republički zavod za zaštitu prirode - www.zzps.rs. Arhivirano iz originala na datum 2022-01-05. Pristupljeno 10. 10. 2021.
- ↑ „Predjeli izuzetnih odlika u Srbiji”. www.kartasrbije.com. Pristupljeno 10. 10. 2021.
- ↑ „Jedinstveni i magični: 14 predela izuzetnih odlika u Srbiji”. www.serbia.com. Pristupljeno 10. 10. 2021.
- ↑ „Predeli izuzetnih odlika”. www.serbia.com. Arhivirano iz originala na datum 2022-01-05. Pristupljeno 10. 10. 2021.
- ↑ „Proglašen Predeo izuzetnih odlika „Ade i odseci kod Slankamena“”. www.energetskiportal.rs. Pristupljeno 9. 10. 2021.
- ↑ „Planina Maljen proglašena za Predeo izuzetnih odlika”. 024info.rs. Pristupljeno 9. 10. 2021.
- ↑ „Parkovi prirode u Srbiji”. Zavod za zaštitu prirode Srbije - /www.zzps.rs/. Arhivirano iz originala na datum 2021-12-29. Pristupljeno 9. 12. 2021.
- ↑ 45,0 45,1 „Parkovi prirode u Srbiji”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „Begečka jama (ID 16398)”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „Sićevačka klisura (ID 16399)”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „Šargan-Mokra gora (ID 145132)”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „Jegrička (ID 16406)”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „Stara Tisa kod Bisernog ostrva (ID 388809)”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „Stara planina (ID 16357)”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „Beljanska bara (ID 555560011)”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „Palić (ID 16393)”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „Rusanda (ID 555561724)”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „Ponjavica (ID 16395)”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „Tikvara (ID 16396)”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „Radan (ID 555597203)”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „Zlatibor (ID 555597204)”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „Bačkotopolske doline (ID 555597202)”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „Ramsarska područja”. Ramsar Sites Information Service - rsis.ramsar.org. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „Ramsarska područja u Evropi”. Ramsar Sites Information Service - rsis.ramsar.org. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „Ramsarska područja u Srbiji”. Ramsar Sites Information Service - rsis.ramsar.org. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „Ramsarska područja u Srbiji”. Zavod za zaštitu prirode Srbije - /www.zzps.rs/. Arhivirano iz originala na datum 2021-12-29. Pristupljeno 9. 12. 2021.
- ↑ „Gornje Podunavlje”. Ramsar Sites Information Service - rsis.ramsar.org. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „Koviljsko-petrovaradinski rit”. Ramsar Sites Information Service - rsis.ramsar.org. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „Labudovo okno”. Ramsar Sites Information Service - rsis.ramsar.org. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „Ludoško jezero”. Ramsar Sites Information Service - rsis.ramsar.org. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „Obedska bara”. Ramsar Sites Information Service - rsis.ramsar.org. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „Slano Kopovo”. Ramsar Sites Information Service - rsis.ramsar.org. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „Carska bara”. Ramsar Sites Information Service - rsis.ramsar.org. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „Zasavica”. Ramsar Sites Information Service - rsis.ramsar.org. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „Peštersko polje”. Ramsar Sites Information Service - rsis.ramsar.org. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „Đerdap”. Ramsar Sites Information Service - rsis.ramsar.org. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „Vlasinsko jezero”. Ramsar Sites Information Service - rsis.ramsar.org. Pristupljeno 9. 2. 2021.