Dan borca
Dan borca (mak. Ден на борецот; sl. Dan borcev) je bio državni praznik u Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji i Saveznoj Republici Jugoslaviji, koji se proslavljao 4. jula.
Dan borca, koji je nazivan i „praznik ustanka naroda Jugoslavije“, obeležavao je godišnjicu sednice Politbiroa Centralnog komiteta Komunističke partije Jugoslavije, održane 4. jula 1941. godine u Beogradu, na kojoj je donesena odluka o podizanju oružanog ustanka. Na istoj sjednici Politbiroa Centralnoga komiteta Komunističke partije Jugoslavije, održanoj u vili Vladislava S. Ribnikara, Politbiro je odlučio formirati Glavni štab NOP-a za Srbiju[1], kasnije Glavni štab NOV i PO Srbije.[2] Kuća u kojoj je održana ova sednica je kasnije pretvorena u muzej „4. juli“.
Dan borca je za državni praznik proglašen 26. aprila 1956. godine i proslavljao se svake godine u čitavoj zemlji. Posle raspada SFR Jugoslavije, postao je državni praznik Savezne Republike Jugoslavije, ali se kasnije obeležavao samo u Srbiji. Ukinut je 2001. godine odlukom Vlade Srbije.
Praznik se i danas, nezvanično, proslavlja u organizaciji Saveza udruženja boraca narodnooslobodilačkog rata.
Pored ovog praznika, koji se proslavljao u celoj Jugoslaviji, postojao je i praznik pod nazivom „Dan ustanka“, koji se proslavljao posebno u svakoj republici određenog datuma:
- Srbija (7. jul) - oružana akcija Rađevačke partizanske čete, pod komandom Žikice Jovanovića Španca u Beloj Crkvi, kod Valjeva.
- Crna Gora (13. jul) - početak tzv. „Trinaestojulskog ustanka“.
- Slovenija (22. jul) - oružana akcija Rašičke partizanske čete kod Tacena, u blizini Ljubljane.
- Bosna i Hercegovina (27. jul) - napad gerilskih odreda Bosanske krajine na Drvar, Bosansko Grahovo i Oštrelj i njihovo oslobođenje.
- Hrvatska (27. jul) - napad gerilskih odreda iz okoline Donjeg Lapca na Srb.
- Makedonija (11. oktobar) - oružana akcija Prilepskog partizanskog odreda u Prilepu.
U trenutku službenoga poziva KPJ na ustanak, oružani otpor na području Hrvatske je bio već u tijeku. Kraj Siska je osnovan Prvi sisački partizanski odred 22. lipnja 1941. godine, što se u Hrvatskoj danas obilježava kao Dan antifašističke borbe.
|
Segment isključivo posvećen Narodnooslobodilačkoj borbi. |
- Vojna enciklopedija (knjiga druga), Beograd 1971. godina
- ↑ Enciklopedijski članak Srbi. u: Šentija, Josip (gl. ur.), Opća enciklopedija, sv. 7 – (Raš-Szy), Jugoslavenski leksikografski zavod, Zagreb, lipnja 1981., str. 615.
- ↑ Enciklopedijski članak Srbi. u: Šentija, Josip (gl. ur.), Opća enciklopedija, sv. 7 – (Raš-Szy), Jugoslavenski leksikografski zavod, Zagreb, lipnja 1981., str. 616.