Žatec
Žatec
| |
|---|---|
 | |
| Koordinate: 50°20′N 19°45′E / 50.333°N 19.750°E | |
| Država |  Češka
|
| Samoupravna pokrajina |  Bohemija
|
| Osnivanje | 11. stoljeće |
| Površina | |
| - Ukupna | 42,69 km2 |
| Visina | 254 m |
| Stanovništvo (2. siječnja 2009.) | |
| - Grad | 19.764 (2009.) |
| - Gustoća | 655 stanovnika/km2 |
| Vremenska zona | CET (UTC+1) |
| - Ljeto (DST) | CEST (UTC+2) |
| Službene stranice www.mesto-zatec.cz | |
| Žatec i pejzaži hmelja | |
|---|---|
 Svjetska baština – UNESCO | |
.jpg) | |
| Češka Žatec | |
| Registriran: | 2023. |
| Vrsta: | Kulturno dobro |
| Mjerilo: | iii, iv, v |
| Ugroženost: | no |
| Referenca: | UNESCO |
Žatec (češ. Žatec, njem. Saaz) je grad upravne jedinice Ustečki kraj, Češka. Naziv Žatec potiče od stare češke riječi záteč / zateč koja označava mjesto na rijeci gdje se led nakuplja u suženom kanalu.[1]
Žatec se nalazi oko 62 km sjeverozapadno od Praga. Leži u poljoprivrednom pejzažu Mostskog basena. Najviša tačka je na 337 m. nadmorske visine. Kroz grad protiče rijeka Ohře čije ušće u Blšanku se nalazi na istočnoj granici opštine.
Prvi pisani spomen Žateca nalazi se u latinskoj hronici iz 1004. godine, a 1248. godine prvi put je naslovljen kao grad. Godine 1265. dobio je privilegije kraljevskog grada od češkog kralja Otokara II. Tokom 13. vijeka područje je naseljeno njemačkim stanovništvom. Od tada počinju komplikovani češko - njemački odnosi unutar Svetog Rimskog carsta (do 1806. god.), Austrijskog carstva i Austro-Ugarske monarhije (do 1918. god.), čijim raspadom su teritorije sa njemačkim življem postale dio Čehoslovačke. Njemački Treći Rajh je područja priključio u nacističku Njemačku.
Vrhunac odnosa desio se 1945. god. Njemačko stanovništo je protjerano iz Čehoslovačke. Tada je u Žatecu oko 5.000 njemačkih stanovnika okupljeno na gradskom trgu i marširalo do Postoloprta. Procjenjuje se da je čehoslovačka vojska ubila do 2.000 žrtava u Žatecu i na maršu.[2]
Svjetska baština[uredi | uredi kod]
Žatec i okolina poznati su po hmelju. Uvršteni su 2021. na listu UNESCO-ove svjetske baštine.
Svjetska baština se sastoji od dva dijela koji zajedno ilustriraju cijeli ciklus uzgoja, prerade i prometa najpoznatije svjetske sorte hmelja:
- sela Stekník i Trnovany i okolna polja hmelja, centralnog aromatičnog sastojka u proizvodnji piva, koji se smatra najboljim u Češkoj, zbog idealnih uslova za uzgoj
- istorijski urbani centar grada Žateca (Saaz na njemačkom), zajedno sa njegovim industrijskim predgrađem iz 19. vijeka. Oba sastavna dijela su geografski bliska, povezana rijekom Ohře.[3][4]
Ovaj razvijeni i kontinuirani kulturni krajolik i njegovo izgrađeno naslijeđe povezano s uzgojem i preradom hmelja, svjedoči o tradiciji koja se ovdje praktikuje više od 700 godina i koja se nastavlja do danas, uprkos ogromnim demografskim promjenama u različitim periodima njegove istorije. Tradicija varenja piva ovdje je započela 1261. godine, uzgajanje hmelja prvi put je dokumentirano 1348. godine.Godine 1800. – 1801. godine počela je proizvodnja žatečke pivare koja traje do danas.
Karakteristike ovog upečatljivog pejzaža kreću se od tradicionalnih polja hmelja do zgrada koje se koriste za sušenje, pakovanje, certificiranje i skladištenje hmelja, do dijelova prometne mreže puteva, željeznice, rijeke Ohře i drugih vodotoka.
Posljedica bavljenja hmeljom su i brojni administrativni, kulturni i vjerski objekti, kao i kulturna događanja. Tu su Muzej hmelja i Muzej pivarstva. Hram hmelja i piva je turistički kompleks sa nekoliko atrakcija, uključujući vidikovac i mali astronomski sat. Žatec je domaćin Dočesná, festivala žetve hmelja. Održava se na gradskom trgu svakog septembra.
Crkva Uznesenja Djevice Marije jedan je od najznačajnijih spomenika. Prvobitno je izgrađena u romaničkom stilu, a neki od njegovih romaničkih dijelova su još uvijek sačuvani. Godine 1724–1728. dograđena je kapela Svetog Ivana Nepomuka. Oko 1740. godine zapadna fasada je rekonstruisana u baroknom stilu.
Čitav pejzaž povezan s proizvodnjom hmelja, pokazuje blisku interakciju između ruralnog krajolika uzgoja hmelja i njegove urbane baze.
Izvori[uredi | uredi kod]
- ↑ „Naziv Žatec”. Nacionalna biblioteka Češke Republike Library of the Czech Republic]]. Pristupljeno 5. 1. 2024.
- ↑ Istorija - Žatec kraljevsko mjesto - pristupljeno 6.1.2024
- ↑ „Češka, spomenici upisani na listu svjetske baštine”. UNESCO: Svjetska baština. Pristupljeno 19. 5. 2021.
- ↑ „Žatec i pejzaži hmelja”. UNESCO: Svjetska baština. Pristupljeno 5. 1. 2024.
