Šuštarski hidraulički sistem
32°2′39″N 48°51′29″E / 32.04417°N 48.85806°E
| Šuštarski hidraulički sistem | |
|---|---|
 Svjetska baština – UNESCO | |
 | |
 Iran
  Šuštarski hidraulički sistem | |
| Registriran: | 2009. (33. zasjedanje) |
| Vrsta: | Kulturno dobro |
| Mjerilo: | i, ii, v |
| Ugroženost: | no |
| Referenca: | UNESCO |
Šuštarski hidraulički sistem (perz. سازههای آبی شوشتر) je kompleksni historijski sistem za navodnjavanje smješten u staroj jezgri Šuštara, grada na obali Karuna u pokrajini Huzestan na jugozapadu Irana. Sistem se sastoji od niza brana, kanata, vodovoda, vjetrenjača, te utvrde Salasel kao kontrolne jedinice. Glavnina građevina datira se u sasanidsko razdoblje (3. − 7. v.), a najstariji ostaci potječu iz ahemenidskih vremena (7. − 4. v. pne.) odnosno razdoblja vladavine Darija Velikog. Osim iranskih, hidraulički sistem sinteza je i drevnih elamskih i mezopotamskih kao i rimskih tehnoloških umijeća.
Potonji primjer jest Band-e Kaisar (Cezarov most, Valerijanov most ili Šadirvan), mostovna brana. Prvu branu, koju su izgradili Sasanidi nije radila kako treba. Ponovo su je gradili poraženi rimski vojnici iz bitke kod Edese. Rađena je u tri etape. U prvom koraku rijeka je preusmjerena prema Ab-i Gargaru, kanalu koji se odvaja od Karuna na tački uzvodno od gradilišta brane, da bi se vratila u glavna rijeka oko 50 km južno. Ostrvo nastalo preusmjeravanjem, nazvano je Mianâb ("raj"), poznato po plantažama voćnjaka i kultivisanom zemljištu. Most je bio i dio komunikacije između Pasargada i sasanidske prijestolnice Ktezifonta. Zahvaljujući sistemu navodnjavano je oko 40.000 ha poljoprivrednih površina, a unatoč djelomičnom propadanju i danas je funkciji. Više je puta dograđivan i popravljan u islamskom periodu, a u upotrebi je ostao do kraja 19. vijeka kada je djelomično urušen zbog snažnih poplava.[1]
Šuštarski hidraulički sistem upisan je 2009. god. na popis UNESCO-ve Svjetske baštine kao "remek-djelo stvaralačkog genija".[2][3]
Hidraulični sistem je bogat u pogledu raznolikosti graditeljskih struktura i njihovoj konstrukciji i sastavljen je od 13 građevinskih jedinica: Mizanska brana, Kolah Farangi toranj, Gargarski kanal, Gargarski most-brana, područje vodenica i vodopada, Borj Ajar most-brana, Khoda Afrain brana, Salaselska tvrđava, Darijev kanal, Šadorvan most-brana, Band-e Khak brana, Cezarov most, Šarabdar brana.
- (fa)(en) Službene stranice
- (en) Jona Lendering: Shushtar Arhivirano 2012-12-23 na Wayback Machine-u
- (en) UNESCO: World heritage site
- Ostali projekti
 | U Wikimedijinoj ostavi ima još materijala o temi: Šuštarski hidraulički sistem |
- ↑ „Shushtar hidraulični sistem: službeno uvjerava u pogledu standarda restauracije, zabrinutosti za sigurnost”. Teheran times, 19.11.2023. Pristupljeno 8. 1. 2025.(ru)
- ↑ „Iran, spomenici upisani na listu svjetske baštine”. UNESCO: Svjetska baština. Pristupljeno 10. 1. 2025.
