Novruz

Izvor: Wikipedija
Prijeđi na navigaciju Prijeđi na pretragu
Položaj Zemlje u odnosu na sunčeve zrake u vrijeme ravnodnevnice (ekvinocija)
Simbolički reljef Novruza u Perzepolisu koji prikazuje zodijake bika i lava

Novruz

Nematerijalna svjetska baština
Novruz
 Avganistan
 Azerbejdžan
 Indija
 Irak
 Iran
 Kazahstan
 Kirgistan
 Pakistan
 Tadžikistan
 Turkmenistan
 Uzbekistan
 Turska
Regija: Evropa i Azija
Godina upisa: 2016.
ID: 01461
Ugroženost:
Poveznica: UNESCO


Novruz (perz. نوروز: noʊruz, „novi dan“) je iranski tradicionalni blagdan Nove godine.

Slave ga svi iranski narodi i drugi narodi usko vezanih uz iransku kulturu. Običaj slavljenja Norwuza proširio se na mnoge krajeve svijeta, uključujući dijelove središnje i južne Azije, sjeverozapadne Kine, poluotok Krim, te na Balkan.

Novruz označava prvi dan proljeća i početak godine prema iranskom kalendaru. Počinje proljetnom ravnodnevnicom (ekvinocijem) koja je najčešće 21. ožujka, odnosno dan ranije ili kasnije, ovisno o točki promatranja. Obilježavanje Novruza datira prije islamskog razdoblja, a korjene vuče iz doba antičkog Irana. To je važan zoroastrijski blagdan koji ima veliko značenje među modernim zoroastrijcima u Iranu. Trenutak kada Sunce ekliptički presijeca nebeski ekvator precizno se izračunavaju svake godine, a običaj među iranskim obiteljima je skupljanje i promatranje tog događaja.

Od ahemenidskog doba službena nova godina počinjala je danom kada Sunce napusti zodijak Ribe, odnosno kada uđe u zodijak Ovna, što označava ravnodnevnicu ili ekvinocij. Židovski festival Purim najvjerojatnije je preuzet od iranskog Novruza[1], koji je također snažno utjecao i na tradicije Ismailije, Alavita[2], Alevita, te Bahá'íja[3].

Naziv Novruz prvi se put spominje u perzijskim zapisima u 2. stoljeću pne., no obilježavan je još u doba vladavine iranske dinastije Ahemenida (648.-330. pne.), kada su narodi iz brojnih satrapija Perzijskog Carstva dolazili predati darove perzijskom vladaru. Simbolika Novruza prikazana je na reljefima Darijeve apadane u Perzepolisu, na kojima lav proždire bika.

Države[uredi | uredi kod]

Novruz se slavi u sljedećim državama kao državni praznik:

Nematerijalna kulturna baština[uredi | uredi kod]

Nowruz znači "novi dan" i svečano se proslavlja u periodu od oko dvije sedmice. Najvažniji dio tradicije je okupljanje oko „stola“, ukrašenog predmetima koji simboliziraju čistoću, sjaj, život i bogatstvo, kako bi se uživalo u posebnom obroku sa porodicom i prijateljima. Svi su obučeni u novu odjeća. Razmjenjuju se pokloni, posebno za djecu.

Praznik se proslavlja i na javnim mjestim, uz muziku i ples, vatromet, tradicionalne sportove i izložbe rukotvorina.

Novruz se nalazi je na UNESCO-voj Reprezentativnoj listi nematerijalnog kulturnog naslijeđa čovječanstva kao zajednički element kulturne baštine u Avganistanu, Azerbejdžanu, Indiji, Iraku, Iranu, Kazahstanu, Kirgistanu, Pakistanu, Tadžikistanu, Turkmenistanu, Uzbekistanu i Turskoj, .[14] Odluku o upisu donio je Međuvladin komitet za očuvanje nematerijalnog kulturnog naslijeđa na zasjedanju koje je održano od 13. do 18. decembra 2019. u Šri Lanki. [15]


Poveznice[uredi | uredi kod]

Izvori[uredi | uredi kod]

  1. ↑ Judaizam (Britannica enciklopedija)
  2. ↑ „Alaviti (Looklex)”. Arhivirano iz originala na datum 2009-03-03. Pristupljeno 2011-03-21. 
  3. ↑ Baha'i kalendar
  4. ↑ „Iran (Islamic Republic of) 2010 Bank Holidays”. Bank-holidays.com. Pristupljeno 06. 04. 2010. 
  5. ↑ „Afghanistan 2010 Bank Holidays”. Bank-holidays.com. Pristupljeno 06. 04. 2010. 
  6. ↑ „Albania 2010 Bank Holidays”. Bank-holidays.com. Pristupljeno 06. 04. 2010. 
  7. ↑ „Azerbaijan 2010 Bank Holidays”. Bank-holidays.com. Pristupljeno 06. 04. 2010. 
  8. ↑ „Iraq 2010 Bank Holidays”. Bank-holidays.com. Pristupljeno 06. 04. 2010. 
  9. ↑ „Kazakhstan 2010 Bank Holidays”. Bank-holidays.com. Pristupljeno 06. 04. 2010. 
  10. ↑ „Kyrgyzstan 2010 Bank Holidays”. Bank-holidays.com. Pristupljeno 06. 04. 2010. 
  11. ↑ „Tajikistan 2010 Bank Holidays”. Bank-holidays.com. Pristupljeno 06. 04. 2010. 
  12. ↑ „Turkmenistan 2010 Bank Holidays”. Bank-holidays.com. Pristupljeno 06. 04. 2010. 
  13. ↑ „Uzbekistan 2010 Bank Holidays”. Bank-holidays.com. Pristupljeno 06. 04. 2010. 
  14. ↑ UNESCO: Nematerijalna svjetska baština u Turskoj - ich.unesco.org - Pristupljeno 19.11.2021.(en)
  15. ↑ UNESCO: Novruz - ich.unesco.org, Pristupljeno, 7. 1. 2023.(en)

Eksterni linkovi[uredi | uredi kod]

Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Novruz&oldid=41409948