Karel Kosik
| Karel Kosik | |
|---|---|
| Suvremena filozofija | |
| Zapadna filozofija | |
 | |
| Rođenje | 26. jun 1926, (Prag, Čehoslovačka) |
| Smrt | 21. februar 2003, (Prag, Češka) |
| Filozofija | |
| Škola/Tradicija | Marksizam, Neomarksizam |
| Glavni interesi | Socijalna filozofija, Politika, Etika, Estetika |
| Znamenite ideje | |
pseudo-konkretno | |
| Inspiracija | |
Na
| |
Karel Kosík (Prag, 26. jun 1926. - Prag, 21. februar 2003.) bio je znani češki neomarksistički filozof. U svom najpoznatijem filozofskom djelu Dijalektika konkretnog (1963) Kosik je uspio napraviti originalnu sintezu heideggerovske fenomenologije i ideja mladog Marxa. Njegovi kasniji radovi bili su oštra kritika suvremenog društva sa pozicije tradicionalne ljevice.
Karel Kosik je od 1937 do 1944 godine pohađao Državnu realnu gimnaziju u Pragu, no kako se teško se mirio s okupacijom svoje zemlje, on je od 1. septembra 1943 pa sve do svog hapšenja od strane Gestapoa 17. novembra 1944, bio je član češkog ilegalnog komunističkog anti-nacističkog pokreta otpora - Předvoj ( Avangarda) i glavni urednik ilegalnog časopisa Boj mladých (Borba mladih). Nakon hapšenja Kosik je podvrgnut višekratnom policijskom ispitivanju i torturi, optužen je za veleizdaju i upućen u Koncentracijski logor Theresienstadt (Terezin)[1] u kojem je proboravio vrijeme od 30. januara do 5. maja 1945 kad je logor oslobođen. Od 1945 do 1947 Karel Kosik studira filozofiju i sociologiju na Karlovom univerzitetu u Pragu. Od 1947-1949. odlazi na kraće filozofske tečajeve na Lenjingradski univerzitet i Državni univerzitet Lomonosov u Moskvi. Od 1953 radi kao naučni suradnik Češke akademije nauka i umjetnosti. Diplomski rad brani na Filozofskom fakultetu Lomonosovljevog univerziteta u Moskvi. Godine 1963 stiče titulu doktora znanosti odbranivši svoju doktorsku tezu koja je ujedno postalo i njegovo kapitalno djelo - Dijalektika konkretnog. U tom radu Kosik je uspio spojiti ponovno probuđenu težnju zapadnih filozofa za klasičnim filozofskim fenomenološkim pitanjima o bitku (koju je pokrenuo Martin Heidegger), sa ponovnim preispitivanjem klasičnih marksističkih kategorija (partija kao svjesni dio proleterijata, kolektiv nasuprot pojedincu) i došao do epohalnih zaključaka - bitak čovjeka je u totalitetu vrste, i ljudi kao socijalna bića (bića kolektiva) poput mrava ili pčela, svoj bitak mogu imati samo u totalnom,[2] to djelo donijelo mu je međunarodnu reputaciju kao vodećeg filozofa humanističkog marksizma.
Od 1968 postavljen je za profesora filozofije na Karlovom univerzitetu u Pragu, tad je postao i član Centralnog komiteta Češke komunističke partije. Karel Kosik imao je čvrste veze sa krugom zagrebačkih filozofa praxisovaca, on je također bio član Uredničkog savjeta časopisa Praxis.[3], također je posjećivao je Korčulansku ljetnu školu. Tokom Praškog proljeća od 1968, Kosik je postao vodeći glas demokratskog socijalizma (uz Ivana Svitka, i druge istaknute češke marksističke humaniste). Njegov politički angažman doveo je do Kosika do gubitka posla na univerzitetu 1970, i izbacivanja iz partije, nakon što je kratko razdoblje češke demokratizacije završilo. Kosik je 1972 i uhapšen, te ponovno dugo odsjedio u istražnom zatvoru u Pragu, s druge strane stan mu je temeljito pretresen uz oduzimanje knjiga i bilježaka. Tako je Kosik ostao nezaposlen sve do 1990, tad se vratio na velika vrata u javni intelektualni život, kao jedan od rijetkih intelektualaca iz srednje Evrope, koji je ostao vjeran svojim ljevičarskim idealima (što je tada bilo potpuno suprotno od tadašnje mode povratka buržujskim vrijednostima u novorođenim mladim demokracijama bivšeg ortodoksno ljevičarskog istoka).
- Česká radikální demokracie (Češka radikalna demokracija), Prag 1958.
- Dialektika konkrétního (Dijalektika konkretnog), Prag 1963., 1965, 1966
- Engleski prijevod: Dialectics of the Concrete, Dordrecht 1976.
- Francuski prijevod: La Dialectique du concret, Pariz 1970., 1978.
- Talijanski prijevod: Dialettica del concreto, Milano 1965, 1972.
- Japanski prijevod: Tokio 1977
- Njemački prijevod: Die Dialektik des Konkreten, Frankfurt am Main 1967, 1970, 1971, 1973, 1976.
- Španjolski prijevod: Dialéctica de lo concreto, México 1967
- Katalonski prijevod: Dialèctica del concret, Barcelona 1970
- Portugalski prijevod: Dialética do Concreto, Rio de Janeiro 1969., 1976., 1985, Lisabon 1977.
- Grčki prijevod: Η διαλεκτική του συγκεκριμένου, Αtena 1975.
- Slovenski prijevod: Dialektika konkretnega, Ljubljana 1967.
- Srpsko-hrvatski prijevod: Dijalektika konkretnog, Beograd 1967.
- Švedski prijevod: Det konkretas dialektik, 1979
- Moral und Gesellschaft (Moral i društvo), Frankfurt am Mein 1968, 1970
- La nostra crisi attuale (Naša današnja kriza), Roma 1969, Barcelona 1971.
- Století Markéty Samsové (Stoljeće Markete Samsove), 1993., 1995.
- Jinoch a smrt (Mladić i smrt), Prag 1995.
- Předpotopní úvahy (Pretpotopne misli), Prag 1997.
- Poslední eseje (Posljednji esej), Prag 2004.
- ↑ „Danko Plevnik: PREŽIVETI TRANZICIJU”. Arhivirano iz originala na datum 2021-02-20. Pristupljeno 2011-03-29.
- ↑ Marxism and Totality: The Adventures of a Concept from Lukács to ...Google Books
- ↑ Redakcija filozofskog časopisa "Praxis"
- The philosophic legacy of Karel Kosík Arhivirano 2010-05-18 na Wayback Machine-u (en)
- Karel Kosík Man and Philosophy (en)
- Biografski i bibliografski podatci o Karelu Kosiku (cz)
- In memoriam Karelu Kosíku Arhivirano 2016-03-04 na Wayback Machine-u