Frula
Frula (ital. zufolo, engl. pipe; fr. fifre, nem. Pfeife)[1] je duvački aerofoni instrument koji se pravi od jednog komada drveta (uglavnom šljive), trske, zove i sl. To je jednostavni narodni instrument cilindričnog oblika, sličan uzdužnoj flauti.
Smatra se da je frula najstariji[2] i najmnogobrojniji instrument na svetu. U raznim varijantama, veličinama i oblicima, nalazimo ih gotovo kod svih naroda planete.
Instrumenti slični fruli bili su poznati još najstarijim narodima. Obzirom da su se jednostavno i lako gradili. Svaka trska i stara šuplja kost mogla je poslužiti za pravljenje ovog instrumenta.
Razni spisi govore da su Egipćani svirali na primitivnom instrumentu koji se zvao „mem“, Grci su imali panovu frulu.
U našim krajevima na fruli i dvojnicama svirali su pastiri čuvajući svoja stada. Frula se koristi i dan-danas kao narodni instrument.
Koliko je ovaj instrument popularan i koliko se frulaška tradicija do danas očuvala u Srbiji najbolje svedoče brojne manifestacije posvećene fruli (selo Jagnjilo kod Mladenovca), Dani Save Jeremića (Ražanj), sabori frulaša (Lelić kod Valjeva, Prislonica kod Čačka), takmičenja frulaša (selo Iđoš kod Kikinde), Frula fest (Kruševac).
Sastoji se iz čepa kojim je instrument zatvoren sa gornje strane (ne u potpunosti s obzirom da mu je odsečen jedan uzdužni deo da bi omogućio prolaz vazduha kroz cev svirale). Princip dobijanja tona[3] je takav da se duvanjem uzana vazdušna struja iz sviračevih usta se upravlja u uski prorez (pisak ili labinu), gde se razbija o oštru ivicu i dolazi do treperenja usled deljenja vazdušnog mlaza na usni. Otuda se frula ubraja u labijalne instrumente, jer na lat. labea znači usna.
Na poleđini instrumenta nalazi se otvor sa oštrim bridom koji se naziva vetrilo, a koji seče vazduh stvarajući ton. Na dnu svirale nalazi se rupa koja se naziva oduška. Na prednjoj strani svirale nalazi se šest rupa pomoću kojih možemo izvesti sedam tonova (najčešće tonovi durske lestvice).
Izrada današnjih frula postala je prava majstorija. Savremeni graditelji izrađuju frule različitih veličina i štimova, kristalno jasnog tona i intonacije.
Graditelji frule često ukrašavaju rezbarijama, šarama u boji i bakarnom žicom ili gvozdenim obručima.
Bez obzira na krajnju jednostavnost ovog instrumenta, brojni svirači kod nas i u našoj bližoj okolini na fruli postižu zapanjujući umetnički nivo muziciranja i virtuoziteta.
Poznati srpski frulaši su Adam Milutinović, Sava Jeremić, Tihomir Paunović, Velja Kokorić, Borivoje Todorović, Bora Dugić, Slobodan Vukićević, Spasoje Jović, Andrija i Tomislav Bajić, Radovan Jovanović i drugi.
