Gonzaga
| Gonzaga | |
|---|---|
.svg) | |
| Zemlja | Italija Francuska |
| Titule | vojvoda |
| Osnivač | Ludovico I Gonzaga |
| Posljednji suveren | Ferdinando Carlo Gonzaga |
| Osnivanje | 1100. ili 919 |
| Prestanak | 1708. |
| Etnicitet | talijani |
Gonzaga je ime talijanske porodične dinastije, čije su članovi vladali Mantovom od 1328. do 1707., a također i Markom Montferrat sa utvrdom Casale od 1536. do 1707.[1]
Njihovo porijeklo je nejasno, ali se zna da se tokom 12. vijeka porodica Corradi iz Gonzaga uspjela domoći velikih feuda pored Mantove i steći plemićki status. Nakon tog su nazvani po selu Gonzaga u kom su imali zamak, smještenog na pola puta između Mantove i Reggio Emilije.[1]
Historija te dinastije počinje u 14. vijeku kad je Luigi I (ili Ludovico 1267.- 1360), nakon žestoke borbe u augustu 1328. uspio svrgnuti svog zeta Rinalda Bonacolsija (zvanog Passerino) sa vladarske pozicije u Mantovi. Ona je službeno nosila titulu kapetan - general a nakon tog Generalni carski vikar uz dodatak Vojvoda od Mirandole i Concordije.[1] Njegov sin Guido je u julu 1335 preoteo Reggio Emiliju od veronske porodice Della Scala, pa su Gonzage vladali i njime do 1371.[1]
Luigia je naslijedio Guido (umro 1369.), a njega njegov sin - Luigi II (ili Ludovico II (umro 1382.), a njih Giovan Francesco I (umro 1407), koji je premda se u jednom trenutku uortačio sa podmuklim Gian Galeazzom Viscontijem, koji je bio poznat po tom da je brzo zamrzio svoje saveznike, čak i prijatelje, koji bi nakon tog ubrzo ostajali bez imetka, a često i bez života. Kad je to shvatio Giovan Francesco se pridružio Firenci i Bologni tradicionalnim neprijateljima Viscontija. Kao vladar uspio je unaprijediti trgovinu i prilično mudro vladati.[1]
Njegov sin Giovan Francesco II (umro 1444) koji ga je naslijedio, postao je slavni general koji je za svoje zasluge od cara Svetog Rimskog Carstva Sigismunda Luksemburškog - 1432., nagrađen nasljednom titulom Markiz od Mantove.[1]
Ta investitura ozakonila je sve dotadašnje uzurpacije koje su napravili Gonzage. U vrijeme vladavine Giovan Francesca II - 1423. osnovana je prva škola inspirirana humanističkim principima u porodičnoj vili Vittorina Feltrea pored Mantove.[1]
U to vrijeme su i brojni umjetnici često boravili u Mantovi, među inima i Andrea Mantegna i Leon Battista Alberti, pa je tokom 15. vijeka prijestolnica doživjela arhitektonsku transformaciju.[1]
Sin Giovana Francesca - Luigi / Ludovico III, zvan il Turco (umro 1478) također je postao slavni vojskovođa i prosvjećeni vladar, poznat kao mecena umjetnika i pisaca.[1]
I njegov sin Federigo I. kao i unuk Giovan Francesco III (Francesco II umro 1519.) nastavili su porodičnu vojničku tradiciju i podigli ugled i moć Mantove. U opasna i teška vremena za Sjevernu Italiju nakon francuske invazije 1494., - Gonzage su stale na stranu cara Svetog Rimskog Carstva Karla V.. Francesco III je komandirao savezničkim talijanskim snagama u Bitci kod Fornova protiv francuskog kralja Charlesa VIII. Nakon tog je nastavio ratovati po Napuljskom Kraljevstvu i Toskani, sve dok ga nisu zarobili Mlečani 1509. Nakon puštanja iz zarobljeništva, uz pomoć supruge Isabelle d'Este, nastojao je voditi miroljubivu politiku i pomagati razvoj umjetnosti i literature.[1]
Naslijedio ga je sin Federigo II (umro 1540.) koji je postao kapetan - general snaga Papinske države. Nakon sklapanja mira u Cambraiu 1529., njegov saveznik i zaštitnik car Svetog Rimskog Carstva Karlo V. uzdigao je Mantovu - 1530. u rang Vojvodstva.[1]
To je bio zenit Mantove, tad su izgrađene brojne sjajne palače i vile, među njima i čuveni Palazzo del Te, po projektu Giulia Romana. To je bilo doba kad su brojni umjetnici i pisci, našli posao (ili podršku) u Mantovi, među njima; Baldessare Castiglione, Matteo Bandello, Matteo Boiardo, Ludovico Ariosto, Francesco Berni, Pietro Bembo, Rafael, Leonardo, Tizian i Claudio Monteverdi.[1]
Sin Federiga II, koji ga je naslijedio Francesco I (Francesco III), umro je mlad, ostavivši tron bratu Guglielmu, koji je bio ekstravagantna raspikuća kao i njegov sin Vincenzo I (umro 1612.) Zatim su slijedili Vincenzovi sinovi Francesco II (umro 1612.), Ferdinando (umro 1626.) i Vincenzo II (umro 1627), koji su sve troje pokazali nesposobnim vladarima. [1] Mantova je nakon tog opustošena što stranim invazijama, što vladavinom razuzdanih vojvoda. Ta agonija trajala je do 1708., kad je Habsburška Monarhija anektirala Vojvodstvo Mantova. U Veneciji je 5. jula te iste godine - umro posljednji vojvoda Ferdinando Carlo, a s njim i dinastija Gonzaga.[1]
- Genealogija porodice Gonzaga Arhivirano 2003-02-07 na Wayback Machine-u (en)
- Gonzaga Dynasty na portalu Encyclopædia Britannica (en)
