Nekropola Grebnice-Bunčići
| Nekropola stećaka Grebnice-Bunčići | |
|---|---|
 Svjetska baština – UNESCO | |
_14.jpg) | |
 Bosna i Hercegovina, Baljci, Bileća | |
| Registriran: | 2016. |
| Vrsta: | Kulturno dobro |
| Mjerilo: | iii, vi |
| Ugroženost: | yes |
| Referenca: | UNESCO |
Nekropola Grebnice-Bunčići , u selu Radmilovića Dubrava, Baljci, opština Bileća, nalazi se na listi 28 srednjovjekovnih nekropola stećaka koje su 2016. godine proglašene Svjetskom baštinom UNESCO-a. Na listi je 20 nekropole u Bosni i Hercegovini, po 3 u Srbiji i Crnoj Gori, a 2 u Hrvatskoj. [1] U obrazloženju se, između ostalog, navodi:
- Stećci su srednjovjekovni nadgrobni spomenici, nastali od XII-XVI vijeka na teritoriji jugoistočne Evrope na kojoj su danas Bosna i Hercegovina, zapadna Srbija, zapadna Crna Gora i srednja i južna Hrvatska. Značajni su po svojoj interkonfesionalnosti, i korišteni su kod ukopa pripadnika sve tri srednjovjekovne hrišćanske zajednice (Pravoslavna crkva, Katolička crkva i Crkva bosanska).[2]
Zajedno sa prahistorijskim tumulusom iz doba Ilira nekropola je i nacionalni spomenik BiH. [3]
Nekropola je udaljena od Bileće 3 km zračne linije u pravcu sjeveroistoka.
Prvi spomen Bileće kao naseljenog mjesta je u dubrovačkom arhivu iz 1286. godine, pod nazivom Bilechia. Bileća se pominje i u XIV vijeku kao važna raskrsnica puteva na srednjovjekovnom karavanskom putu. U neposrednoj blizini Bileće nalaze se ostaci srednjovjekovnog utvrđenog grada Toriča, za koji se navodi da je u XV vijeku pripadao porodici Pavlovića.
Prahistorijska gomila (tumulus) zauzima prostor sa promjerom od 10,05 metara, visoka je oko 1,5 metara, obim gomile je 31,52 metra i površina 85,56 metara.
Zapadno od nje u šumi situirana je nekropola sa 291 stećkom; 218 ploča, 64 sanduka, 1 sljemenjak, 1, stub, 1 križača, 1 nišan i 5 utonulih stećaka. [4] Spomenici su dobro klesani. Ukrasi su evidentirani na 33 stećka (5 ploča, 26 sanduka, 1 križača, 1 sljemenjak): arkade, povijena lozica sa trolistovima, križevi[5], nizovi rozeta u kružnim vijencima, mreže rombova, tordirani vijenci, kružni vijenac sa rukom. [6]
Na ovoj nekropoli nalazi se 7 natpisa, urezanih na 2 ploče, 4 sanduka i 1 sljemenjaku. Natpisi spominju Vukšu Dubčevića, Bunca Rušovića, Rašoja, Crijepa i Raška Vlahovića, Vitoja Dakovića, kaluđera Gligorija i Radu Raičevu[7]. Dva visoka sanduka sa scenom kola, pticama i životinjama u trku, sa portretom konjanika i natpisom koji se odnosi na Vukšu Dubčevića preneseni su u Zemaljski muzej u Sarajevu. Jedan stećak prenesen je u Zagrebu. Na udaljenosti cca 2 km zračne linije od nekropole nalazi se majdan Drežnica, gdje su stećci klesani i obrađivani.
- Šefik Bešlagić (1982): Stećci: kultura i umjetnost, Sarajevo: Veselin Masleša
- Esad Kurtović i Emir O. Filipović: [u literaturi još neobjavljena transkripcija i transliteracija natpisa sa stećka], Sarajevo: Filozofski fakultet u Sarajevu, Odsjek za historiju
- ↑ „Grebnice, Radmilovića Dubrava, Baljci, Bileća, RS”. UNESCO, WORLD HERITAGE LIST. Pristupljeno 13. 9. 2018.
- ↑ „Stećci Medieval Tombstone Graveyards”. UNESCO, WORLD HERITAGE LIST. Pristupljeno 13. 9. 2018.
- ↑ „Nekropola Grebnice Bunčići”. Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika BiH. Pristupljeno 9. 2. 2018.[mrtav link]
- ↑ „Šefik Bešlagić: STEĆCI, KATALOŠKO-TOPOGRAFSKI PREGLED”. Sarajevo: Veselin Masleša, 1971. Pristupljeno 9. 2. 2017.
- ↑ „Drago Vidović: SIMBOLIČNE PREDSTAVE NA STEĆCIMA”. Pristupljeno 9. 2. 2018.[mrtav link]
- ↑ „Nada Miletić: STEĆCI – Umjetnost na tlu Jugoslavije”. Izdavački zavod Jugoslavija, Beograd – Spektar Zagreb – Prva književna komuna Mostar, 1982. Pristupljeno 9. 2. 2017.
- ↑ „Marko Vego: Zbornik srednjovjekovnih natpisa Bosne i Hercegovine.”. Sarajevo: Izdanje Zemaljskog muzeja, knjiga III, 1964. Pristupljeno 9. 2. 2017.
- Stećci Medieval Tombstone Graveyards – UNESCO, WORLD HERITAGE LIST
- STEĆCI – SREDNJOVJEKOVNI NADGROBNI SPOMENICI - Bosna i Hercegovina Državna komisija za saradnju sa UNESCO-m
- ZORAN LUKARIĆ: STEĆCI – Časopis Nova Akropola
- STEĆCI - Hrvatska enciklopedija leksikografski zavod Miroslav Krleža
- Stećci su naši – Nezavisni portal Jajca Arhivirano 2019-10-05 na Wayback Machine-u
