Halid Ziya Uşaklıgil
| Halid Ziya Uşaklıgil | |
|---|---|
 | |
| Biografske informacije | |
| Rođenje | 12. 2. 1866. Istanbul |
| Smrt | 27. 3. 1945. (dob: 79) Istanbul |
| Obrazovanje | |
| Zanimanje | Književnik i publicist |
| Opus | |
| Jezik | turski |
| Znamenita djela | |
| |
Halid Ziya Uşaklıgil (ili Halit U. i isto H. Z. Uşakizâde; Istanbul, 1866. – 27. mart 1945.) bio je turski knjizevnik, pjesnik i dramaturg.
Rodjen je 1866. u pozno-otomanskom Istanbulu, gdje je dobio prvo obrazovanje prije nego što je se njegova porodica preselila u Izmir 1879. Tu je nastavio školovanje na današnjem İzmir Atatürk Lisesi. Zatim je pohađao Jermensku katoličku skolu da bi učio francuski. Jedno vrijeme radio je kao bankovni službenik. U tom razdoblju pojavljuju se njegovi prvi prijevodi francuskih romana koji su odigrali važnu ulogu u europeizaciji turske književnosti.
U 1886. osnovao je list Hizmet in 1886. Sudjelovao je u pokretu Edebiyat-ı Cedide (Nova književnost) pri kraju Osmanzkog carstva i bio je početnik nekoliko knjizevnih pokreta i ustanova, kao na primjer književni časopis Servet-i Fünun (Bogatstvo znanja), poznat po europskim stilskim postupcima, i na kojem će od 1896. objaviti mnoga svoja djela. Bio je vrlo kritičan prema vladavini sultana Abdulhamida II., koji je nauzvrat cenzurirao većinu njegovih djela. Među ostalim, najpoznatoji su ljubavni roman Aşk-ı Memnu (Zabranjena ljubav, 1899), koja će kasnije bit adaptirana u jednu vrlo popularnu tv-seriju. Kada je njegov roman Kırık Hayatlar (Slomljeni životi) cenzuriran od strane osmanskog režima Abdulhamida II 1901., prestao je objavljivati romane. Slomljeni životi mogli su biti objavljeni tek 1923. nakon uspostave moderne Republike Turske. Služio je kao glavni komornik (1909-1912) i član carskog senata (Meclis-i Âyan) za vrijeme vladavine predzadnjeg sultana Mehmeda V.
Uşaklıgilov rani stil je vrlo blizak francuskom romantizmu i većina njegovih romana govore o neispunjenoj ljubavi. Njegov rad se zatim razlikuje od njegovih suvremenika po vrlo konkretnom postupku i po stvaranju zasebnog jezičnog oblika koristeći posuđenice iz perzijskog i arapskog jezika.
Tijekom razdoblja narodne borbe, uglavnom je slao članke novinama İkdam Ahmeta Cevdeta. Najviše je pisao o jeziku i književnosti. Poslije rata potpuno je se posvetio književnosti. U prvim godinama Republike izdaleka je promatrao nastanak države a spisateljskom životu je vratio s velikom snagom 1930-ih. Njegovi članci su izlazili novinama Cumhuriyet i Son Posta, i postao je poznato ime u svijetu književnosti, posebice po svojim spisima u memoarskom stilu. Mnogo buke su izazvale neke njegove izjava o jeziku i o jezičnoj revoluciji.
Godine 1937. njegov život je ogorčen zbog samoubojstva sina Halila Vedata, zaposlenog u veleposlanstvu u Tirani. Bolove je odlučio ublažiti pisanjem. U zadnjim godinama nastanio je se u selo Santo Stefano pokraj Istanbula. Kada je 1926. zakon u Republici Turskoj ukazao nužno tursko ime za sva društva i sve toponime u zemlji, on je predložio sa mjesto današnji naziv Yeşilköy (doslovno, Zeleno Selo). Umro je 27. marta 1945. nakon duge bolesti zbog koje je odbijao bilo kakvo liječenje. Pokopan je pored svog sina Halila Vedata na groblju Bakırköy u Istanbulu.
Uşaklıgil je bio stric žene Mustafe Kemala Atatürka Latife Uşşaki.
- Nemide (1889)
- Bir Ölünün Defteri (1889)
- Ferdi ve Şürekâsı (1894)
- Mai ve Siyah (1897)
- Aşk-ı Memnu (1900)
- Kırık Hayatlar (1923)
- Bir Muhtıranın Son Yaprakları (1888)
- Bir İzdivacın Tarih-i Muaşakası (1888)
- Heyhat (1894)
- Solgun Demet (1901)
- Sepette Bulunmuş (1920)
- Bir Hikâye-i Sevda (1922)
- Hepsinden Acı (1934)
- Onu Beklerken (1935)
- Aşka Dair (1936)
- İhtiyar Dost (1939)
- Kadın Pençesinde (1939)
- İzmir Hikâyeleri (1950) (postumo)
- Kabus (1918)
- Anı: Kırk Yıl (1936)
- Saray ve Ötesi (1942)
- Bir Acı Hikâye (1942)
- Mensur Şiirler (1889)
- Sanata Dair (1938–1955) (in tre volumi)
