Sarajevo u prahistorijsko doba
| Ovaj članak je dio serije o historiji Sarajeva |
| Prahistorijsko doba |
| Srednji vijek |
| Rano osmansko doba |
| Kasno osmansko doba |
| Austrougarsko doba |
| Jugoslavija |
| Moderno Sarajevo |
Današnje Sarajevo ima dugu i bogatu historiju koja datira iz kamenog doba. Tokom paleozoika nije bilo ljudi u regionu, iako su pronađeni ostaci prastarih životinja, poput stare vrste medvjeda, pećinskog medvjeda. Iskopavanje tog perioda nikada nije bilo veoma opširno, i ako je područje Sarajeva zaista bilo naseljeno tokom perioda paleozoika, stanovnici su vjerovatno bili neandertalci.
Tokom neolita, područje Sarajeva je bilo dom Butmirske kulture. Ti ljudi su živjeli u Butmiru, naselju u blizini Ilidže, glavnom predgrađu Sarajeva. Područje je bogato kremenom, koji je osnovno sredstvo za pravljenja oruđa i oružja, i nema sumnje da je bilo privlačno nekadašnjem čovjeku, kao što je bila rijeka Željeznica koja teče tim dijelom grada.
Butmirska kultura je poznata po svojoj keramici. Jedinstvena i umjetnička, jedna je od glavnih razloga zašto su danas butmirski ljudi poznati kao neponovljiv narod. Senzacionalna otkrića krajem 19. vijeka su dovela do održavanja međunarodnog kongresa arheologa i antropologa u Sarajevu sljedeće godine. Danas, sav iskopani materijal se može pronaći u nacionalnom muzeju Bosne i Hercegovine.
Butmirska kultura je iščeznula oko 2400. pne., vjerovatno pokorena sljedećim značajnim stanovnicima Sarajeva; Ilirima. Antički ljudi koji su smatrali većinu zapadnog Balkana svojom domovinom su imali nekoliko važnijih naselja u regionu, najviše oko rijeke Miljacke i sarajevske kotline. Najznačajniji od tih je Debelo Brdo, u današnjem starom dijelu grada, gdje je bilo smješteno Ilirsko utvrđenje kasnijeg željeznog doba. Brojne Ilirske tvrđave su postojale u drugim dijelovima grada, kao i na planini Trebević.
Iliri na području Sarajeva su pripadali plemenu Dezitijata, ratobornoj skupini koja je pružila zadnje otpore rimskoj okupaciji. Njihova zadnja pobuna se desila u 9. godini, a slomio ju je car Tiberije, označavajući početak rimske uprave nad okolnim područjem.
Tokom rimske uprave, Sarajevo je bilo dio provincije Dalmacije. Glavni rimski putevi su prolazili kroz dolinu rijeke Miljacke, povezujući se sa bogatim obalnim gradovima Dalmacije i Jadranskom obalom. Važnost ovih puteva je vidljiva kroz brojne rimske artifakte pronađene u srcu Sarajeva. Na lijevoj strani Miljacke pronađene su rimske cigle i rimski natpisi koji su nagovještavali gradilište i obližnje gradsko kupatilo. Najveće naselje na tom području je svakako "Aquae S..." (vjerovatno Aquae Sulphurae) na vrhu današnje Ilidže.