Sarajevo u austrougarsko doba
| Ovaj članak je dio serije o historiji Sarajeva |
| Prahistorijsko doba |
| Srednji vijek |
| Rano osmansko doba |
| Kasno osmansko doba |
| Austrougarsko doba |
| Jugoslavija |
| Moderno Sarajevo |
Sarajevo u austrougarsko doba je članak koji govori o Sarajevu u periodu između Berlinskog kongresa, 1878. godine i kraja Prvog svjetskog rata, 1918.
Građani Sarajeva, kao i ostali stanovnici Bosne i Hercegovine, 1878. godine su postali dio Austro-Ugarske, po 25. tački Berlinskog kongresa. Nova okupatorska sila je dočekana uz veliki otpor u Bosni i Hercegovini, otpor koji je upravo potekao iz Sarajeva. Vojska je dočekana pucnjavom "iz svake kuće, sa svakog prozora, sa svakog praga… čak su i žene učestovale". Međutim, austrougarska okupacija države je bila brza, Sarajevo je uskoro postalo dio Habsburške monarhije. Austrougarski period u historiji Sarajeva je okarakterisan kao period industrijalizacije, razvoja, prilagođavanja zapadnoj kulturi i društvenih promjena. Tri najočitije i najveće promjene u Sarajevu koje su se desile dolaskom Austro-Ugarske su promjene u političkoj strukturi grada, arhitektonski stil, kao i promjene u obrazovnom sistemu.
Politika[uredi | uredi kod]
Političke promjene koje su nastale okupacijom Bosne i Hercegovine i Sarajeva od Austro-Ugarske, su nastale kako bi uklonile zastarjele podjele grada, koje su ostale još od osmanske vladavine. Također su te promjene nametnule Sarajevu sistem koji je odgovarao okupatorima.
Obrazovanje[uredi | uredi kod]
Promjene u obrazovnom sistemu su nastale zbog uvjerenja Austrougara da je njihov sistem obrazovanja moderniji i napredniji od osmanlijskog koji je u to vrijeme korišten u Sarajevu. Sarajevo je uskoro primilo zapadne standarde obrazovnog sistema i građani sarajeva su po prvi put počeli koristiti latinicu pri pisanju.
Stanovništvo[uredi | uredi kod]
1910ih Sarajevo je imalo oko 52 000 stanovnika.
Sarajevski atentat[uredi | uredi kod]
28. jula 1914., desio se najpoznatiji događaj u Sarajevu pod austougarskom vlašću, a možda i u historiji Sarajeva. U atentatu, poznatom kao Sarajevski atentat, srpski nacionalist Gavrilo Princip je ustrijelio austrougarskog prestonasljednika Franju Ferdinada i njegovu trudnu suprugu Sofiju, koji su u to vrijeme bili u posjeti Sarajevu. Taj događaj je bio povod za Prvi svjetski rat. Po završetku rata, potpisivanjem Versajskog mirovnog sporazuma, Austro-Ugarska je prestala da postoji. Sarajevo je postalo dio novonastale države, Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca.
Arhitektura[uredi | uredi kod]
Arhitektonske promjene su nastale ponajviše zbog požara koji je uništio veći dio glavnog dijela grada (čaršije). Arhitekti i inžinjeri su poslati iz Beča kako bi modernizirali Sarajevo i prilagodili ga zapadnjačkom stilu. Rezultat je bio jedinstvena mješavina osmanlijskog trgovačkog grada i zapadnjačke arhitekture. Po prvi put u nekoliko vijekova, Sarajevo se proširilo izvan svojih tradicionalnih granica. Veći dio današnjeg centra Sarajeva je izgrađen u to vrijeme. Arhitektura u Sarajevu se ubrzo razvila u širok spektar stilova i zgrada. Naprimjer, Katedrala Srca Isusova, je izgrađena koristeći elemente neo-gotičke i romanističke arhitekture. Zemaljski muzej, Sarajevska pivara, gradska Vijećnica, Pošta, Narodno pozorište i mnoge druge zgrade su izgrađene u tom periodu. Pored toga, Austrougari su učinili Sarajevo prvim gradom u Evropi koji ima tramvaj.
Važnije građevine sagrađene u ovom periodu u Sarajevu:
- Vijećnica
- Katedrala srca Isusova
- Tržnica
- Zgrada Zemaljske vlade (danas zgrada Predsjedništva BiH)
- Oficirska kasina (danas Dom Armije)
- Marijin dvor
- Filipovićeva kasarna
- Sebilj
- Zemaljski muzej
- Aškenaska sinagoga (danas jedina aktivna sinagoga u Sarajevu)
- Evangelistička crkva (danas Akademija lukovnih umjetnosti)
- Inat kuća
- Prva gimnazija
- Zgrada glavne pošte
- Šerijatska sudačka škola (danas Fakultet islamskih nauka)
- Zemaljska bolnica (danas Klinički centar na Koševu)
- Salomova palata
- Jajce kasarna
- Ulema-medžlis
- Crkva sv. Ćirila i Metoda
- Crkva sv. Ante
- Društveni dom (danas Narodno pozorište)
- Kino "Apolo"
- Hotel "Evropa"
- Muzički paviljon
- Crkva sv. Vinka
- Ajas pašin dvor (hotel "Central")
- Zgrada HKD Nepredak
- Crkva Presvetog Trojstva