Socijalizam – razlika između verzija

Izvor: Wikipedija
Prijeđi na navigaciju Prijeđi na pretragu
Interaktivna pretraga historije
← Starija izmjenaNovija izmjena →
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
VizualnoWikitekst
Nema sažetka izmjene
Adres04 (razgovor | doprinos)
185 izmena
Nema sažetka izmjene
Red 1: Red 1:
{{socijalizam}}
{{socijalizam}}


[[Datoteka:Red flag II.svg|desno|mini|150px|[[Zastava|Crvena zastava]], simbol radničkog i socijalističkog pokreta]]
'''Socijalizam''' je naziv koji ima dva značenja.
'''Socijalizam''' (engl. socialism; franc. socialisme; njem. sozialismus; poreklo prema lat. socialis: društveni; saveznički), pojam koji označava ideje, teorije, pokrete koji teže socijalizaciji (podruštvljenju) temeljnih uslova ljudske egzistencije. Nastao je u 18. veku u Evropi kao reakcija na industrijalizaciju i kapitalizam.<ref> Sinclair, Upton (01. 01. 1918). Upton Sinclair's: A Monthly Magazine: for Social Justice, by Peaceful Means If Possible. »Socialism, you see, is a bird with two wings. The definition is 'social ownership and democratic control of the instruments and means of production.'«</ref><ref> Nove, Alec. „Socialism”. New Palgrave Dictionary of Economics, Second Edition (2008). »A society may be defined as socialist if the major part of the means of production of goods and services is in some sense socially owned and operated, by state, socialised or cooperative enterprises. The practical issues of socialism comprise the relationships between management and workforce within the enterprise, the interrelationships between production units (plan versus markets), and, if the state owns and operates any part of the economy, who controls it and how.«</ref><ref> Nove, Alec. „Socialism”. New Palgrave Dictionary of Economics, Second Edition (2008). »A society may be defined as socialist if the major part of the means of production of goods and services is in some sense socially owned and operated, by state, socialised or cooperative enterprises. The practical issues of socialism comprise the relationships between management and workforce within the enterprise, the interrelationships between production units (plan versus markets), and, if the state owns and operates any part of the economy, who controls it and how.« Rosser, Mariana V. and J Barkley Jr. (23. 7. 2003). Comparative Economics in a Transforming World Economy. MIT Press. str. 53. ISBN 978-0262182348. »Socialism is an economic system characterised by state or collective ownership of the means of production, land, and capital.«</ref> Socijalizam se kroz istoriju svog razvoja pojavljivao unutar različitih političkih koncepcija i teorija, od kojih su najznačajnije: utopijski socijalizam, anarhizam, marksizam različitih struja, anti-autoritarni komunizam, boljševizam (autoritarni komunizam), religijski socijalizam (hrišćanski socijalizam i sl.), demokratski socijalizam, socijaldemokratija itd.<ref> "What else does a socialist economic system involve? Those who favor socialism generally speak of social ownership, social control, or socialization of the means of production as the distinctive positive feature of a socialist economic system" N. Scott Arnold. The Philosophy and Economics of Market Socialism : A Critical Study. Oxford University Press. 1998. p. 8</ref><ref> Busky, Donald F. (20. 7. 2000). Democratic Socialism: A Global Survey. Praeger. str. 2. ISBN 978-0275968861. »Socialism may be defined as movements for social ownership and control of the economy. It is this idea that is the common element found in the many forms of socialism.«</ref><ref> Bertrand Badie; Dirk Berg-Schlosser; Leonardo Morlino (2011). International Encyclopedia of Political Science. SAGE Publications, Inc. str. 2456. ISBN 978-1412959636. »Socialist systems are those regimes based on the economic and political theory of socialism, which advocates public ownership and cooperative management of the means of production and allocation of resources.«</ref><ref> Zimbalist, Sherman and Brown, Andrew, Howard J. and Stuart (1988). Comparing Economic Systems: A Political-Economic Approach. Harcourt College Pub. str. 7. ISBN 978-0155124035. »Pure socialism is defined as a system wherein all of the means of production are owned and run by the government and/or cooperative, nonprofit groups.«</ref>


== Uvod ==
Prvi opisuje društveno-ekonomsko uređenje u kojemu je većina sredstava za proizvodnju u javnom, odnosno državnom vlasništvu, a većina ekonomske djelatnosti se odvija pod strogom kontrolom države u svrhu što ravnomjernije raspodjele društvenog bogatstva. U [[Marksizam|markstističkoj]] literaturi se socijalizam navodi kao prijelazni period od [[kapitalizam|kapitalizma]] prema besklasnom društvu - [[Komunizam|komunizmu]].


Centralne vrijednosti zajedničke svim oblicima socijalizma jesu kritika privatnoga vlasništva i njegovo socijalizovanje, tj. podruštvljenje (ili barem neki oblik društvene kontrole nad njim), te načelo društvene jednakosti.<ref>Brus, Wlodzimierz (5. 11. 2015). The Economics and Politics of Socialism. Routledge. str. 87. ISBN 978-0415866477. »This alteration in the relationship between economy and politics is evident in the very definition of a socialist economic system. The basic characteristic of such a system is generally reckoned to be the predominance of the social ownership of the means of production.«</ref><ref>Michie, Jonathan (1. 1. 2001). Readers Guide to the Social Sciences. Routledge. str. 1516. ISBN 978-1579580919. »Just as private ownership defines capitalism, social ownership defines socialism. The essential characteristic of socialism in theory is that it destroys social hierarchies, and therefore leads to a politically and economically egalitarian society. Two closely related consequences follow. First, every individual is entitled to an equal ownership share that earns an aliquot part of the total social dividend…Second, in order to eliminate social hierarchy in the workplace, enterprises are run by those employed, and not by the representatives of private or state capital. Thus, the well-known historical tendency of the divorce between ownership and management is brought to an end. The society – i.e. every individual equally – owns capital and those who work are entitled to manage their own economic affairs.«</ref><ref> "2. (Government, Politics & Diplomacy) any of various social or political theories or movements in which the common welfare is to be achieved through the establishment of a socialist economic system" "Socialism" at The Free dictionary</ref><ref> Arnold, Scott (1994). The Philosophy and Economics of Market Socialism: A Critical Study. Oxford University Press. str. 7—8. ISBN 978-0195088274. »This term is harder to define, since socialists disagree among themselves about what socialism ‘really is.’ It would seem that everyone (socialists and nonsocialists alike) could at least agree that it is not a system in which there is widespread private ownership of the means of production…To be a socialist is not just to believe in certain ends, goals, values, or ideals. It also requires a belief in a certain institutional means to achieve those ends; whatever that may mean in positive terms, it certainly presupposes, at a minimum, the belief that these ends and values cannot be achieved in an economic system in which there is widespread private ownership of the means of production…Those who favor socialism generally speak of social ownership, social control, or socialization of the means of production as the distinctive positive feature of a socialist economic system.«</ref><ref> Hastings, Mason and Pyper, Adrian, Alistair and Hugh (21. 12. 2000). The Oxford Companion to Christian Thought. Oxford University Press. str. 677. ISBN 978-0198600244. »Socialists have always recognized that there are many possible forms of social ownership of which co-operative ownership is one...Nevertheless, socialism has throughout its history been inseparable from some form of common ownership. By its very nature it involves the abolition of private ownership of capital; bringing the means of production, distribution, and exchange into public ownership and control is central to its philosophy. It is difficult to see how it can survive, in theory or practice, without this central idea.«</ref> Pojavni oblici socijalizma međusobno se razlikuju po načinu (sredstvima) kojim će se te vrednosti postići. Iako se sadržaj pojma socijalizma može pronaći već u ranim iskustvima čovečanstva (pojedinim etičko-religijskim učenjima<ref>Cort, John C. (1988). Christian Socialism: An Informal History. Maryknoll, New York: Orbis Books. ISBN 978-0-88344-574-7.</ref>, u praksi nekih religijskih zajednica, judeo-hrišćanskom mesijanizmu, odnosno u učenjima svih onih koji su bolje društvo pokušavali postići koncepcijama pravednosti utemeljenim na jednakosti i bratstvu), socijalizam je moderna ideja.
Socijalizam je zajednički naziv za veliki broj često različitih ideologija kojima je zajednička crta zalaganje za javno, odnosno kolektivno vlasništvo nad sredstvima za proizvodnju te državnu intervenciju u svrhu suzbijanja socijalnih razlika.


U tom smislu elementi socijalističkog mišljenja mogu se pronaći u delima slavnih utopista (T. Kampanela, Tomas Mor).<ref> von Mises, Ludwig (1981) [1951]. "Christianity and Socialism". Socialism. New Heaven: Yale University Press</ref> U delu Utopija iz 1516. Tomas Mor drži da »tamo gde je vlasništvo privatno, gde je novac merilo svih stvari, teško je i nemoguće da zajednica ima pravednu vladu«.
== Vanjski linkovi ==


== Utopijski socijalizam ==
* [http://www.noviplamen.org Novi Plamen - socijalistički časopis]

Prve konkretne ideje socijalističkog načina proizvodnje i uređenja društva postavili su utopijski socijalisti, koji su se protivili privatnom vlasništvu, kapitalizmu i njemu svojstvenoj doktrini slobodnog (neregulisanog) tržišta. Šarl Furije je težio izgradnji društva na osnovi falansterija ili falangi (model uravnoteženih zajednica), koje bi funkcionisale kao akcionarska društava, čiji dohodak bi se delio među članovima društva, pa nikakav oblik vlasti ne bi bio potreban. Sen Simon se zauzimao za novi društveni poredak s centralizovanom strukturom u kojem će umesto vladavine kapitalista društvom upravljati naučnici i najučeniji članovi društva, a Robert Oven usmerio se na sindikalno i zadružno radničko udruživanje. Reč "socijalista" prvi se put pojavila 1827. u časopisu "Cooperative Magazine", koji je uređivao Robert Oven, a reč "socijalizam" u časopisu "Le Globe" 1832.

== Anarhizam ==

Anarhizam, pokret i doktrina unutar socijalističke teorije i socijalističkog pokreta, koji se zalagao za uređenje gde se odlučuje o svemu direktno-demokratski od strane naroda, te zbog toga nema potrebe za vođama i vladarima. Inspirirani idejama Pjera Žozefa Prudona i praksom Pariske komune iz 1871. ruski anarhisti Mihail Bakunjin i Petar Kropotkin zauzimali su se za društvo bez države i privatnoga vlasništva. Društvo se razumevalo kao skup slobodno ujedinjenih komuna (anarhistički komunizam) i proizvodnih udruženja u kojem nema vanjske prisile (državne, pravne, političke, ekonomske) nad pojedincima.

== Marksizam ==

Nakon revolucije 1848. i pojave novih mišljenja socijalizam je dobio novo značenje. Pod uticajem Karla Marksa i Fridriha Engelsa socijalizam je dobio naučnu formu – naučni socijalizam (termin za koji je Marks tvrdio da se koristi kao suprotnost utopijskom socijalizmu). Kritičkom analizom kapitalističke političke ekonomije Marks i Engels prikazali su neke osnovne zakonitosti njegova razvoja, njegove unutrašnje proturečnosti, ali i neke opšte zakonitosti društvenog razvoja. Naučni socijalizam ukazuje da socijalizam nije moguć u bilo koje vreme, nego kada se ostvare materijalni uslovi prvenstveno u ekonomiji i kada se razviju proizvodne snage potrebne za stvaranje socijalizma. Osnivanjem Prve internacionale 1864. postavili su temelje međunarodnom socijalizmu. Marksov socijalizam (komunizam) je uključivao strategiju revolucionarne klasne borbe radništva i s tim u vezi razgraničenje od ostalih strujanja unutar međunarodnog socijalizma. Od Marksovih i Engelsovih teorija su nastale različite struje marksizma, sa različitim tumačenjima i interpretacijama.

== Socijaldemokratija ==

Socijaldemokratija, pokret i doktrina unutar socijalističke i teorije i pokreta, na čelu s Ferdinandom Lasalom, Eduardom Bernštajnom i dr., zauzimala se za evolucionu i postepenu reformsku transformaciju kapitalističkoga društva u besklasno socijalističko društvo. Time su se protivili revolucionarnom putu, a naročito autoritarnom konceptu revolucije, zbog čega su bili nazivani reformistima (ili revizionističkim marksistima).

== Boljševizam ==

Boljševizam, struja i od 1912. samostalna politička stranka u Rusiji, revolucionarnim je putem 1917 (Oktobarska revolucija) osvojila vlast u Rusiji i time odredila novo značenje i smer tadašnjeg međunarodnog socijalizma. V. I. Lenjin, predvodnik boljševičke revolucije i ideolog ruskog socijalizma (lenjinizam i marksizam-lenjinizam), postulate je temeljio na svojoj interpretaciji Marksove i Engelsove teorije, odbacujući do tada vladajući teorijski revizionizam i politički reformizam u socijalističkom pokretu.

Ali je odbacio i političku demokratiju, koja bi trebala da postoji tokom socijalističke revolucije, o čemu naročito govori Roza Luksemburg, koja se zalagala za "revolucionarni demokratski socijalizam".

To je označilo istorijski raskid boljševizma sa marksistima različitih struja i početak prevladavanja boljševičke (marksističko-lenjinističke) struje u tadašnjem međunarodnom socijalističkom pokretu, što je bilo ojačano osnivanjem Komunističke internacionale (Kominterne) 1919.

Boljševizam (marksizam-lenjinizam), sebe je prikazivao kao političku ideologiju koja kroz revoluciju profesionalnih revolucionara uspostavlja jednopartijski sistem, koji autoritarnim i represivnim metodama teži izgradnji socijalizma. Stvaranjem SSSR-a boljševizam se učvrstio kao poredak, a dolaskom J. V. Staljina na čelo Partije sve je više poprimao totalitarni karakter prema unutra i imperijalistički prema van (»socijalizam u jednoj zemlji«).

Nakon Drugog svetskog rata centralno-istočne evropske države pod uticajem SSSR-a razvile su slične jednopartijske režime, koji su sebe nazivali socijalističkim. Od osnivanja Varšavskoga pakta 1955., u koji je bilo uključeno osam evropskih država, jednopartijski sistem se još snažnije institucionalizovao te je doveo do blokovske podele sveta. Tako su se jednopartijski režimi uspostavili i osnažili u Evropi, ali i u ostatku sveta (Kina, Severna Koreja, Kuba itd.). U tom smislu socijalizam je bio sinonim za svaki politički sistem u kojem je bio uspostavljen jednopartijski sistem na čelu s komunističkom partijom.

Zbog nemogućnosti praćenja svetskog ekonomskog napretka, privredne neefikasnosti, nesposobnosti zaštite ljudskih prava, kulturne insuficijencije te neosetljivosti za savremene društvene tendencije, jednopartijski režimi predvođeni Komunističkom partijom, koji su svoje unutrašnje uređenje nazivali socijalističkim, su se urušili sa početkom 1990-ih u SSSR-u i nizu drugih zemalja.

== Osude jednopartijskih režima komunističkih partija ==

Parlamentarna skupštine Saveta Evrope je Rezolucijom VE 1481/2006 od 25. januara 2006. godine osudila zločine jednopartijskih režima komunističkih partija iz 20. veka, kao totalitarnih. U toj osudi se izričito spominju „masovna kršenja ljudskih prava od strane totalitarnih komunističkih režima ... koja su kao dela nasilja uključivala individualna i kolektivna pogubljenja, kao i smrt u koncentracionim logorima, izgladnjivanje, deportacije, mučenje, ropstvo, prislini rad i druge oblike masovnog psihičkog terora.“

== Levičarska kritika boljševizma i marksizma-lenjinizma ==

Socijaldemokrate, demokratski socijalisti, anti-autoritarni komunisti, anarhisti i "neboljševički marksisti" ne podržavaju boljševički i "marksističko-lenjinistički" pristup izgradnji socijalističkog društva.

Savremeni marksisti smatraju boljševizam i marksizam-lenjinizam iskrivljenjem i izopačenjem plemenitih ideja Marksa i Engelsa o socijalnoj pravdi, jer oni nisu bili protiv političke demokratije tokom izgradnje socijalizma.<ref>http://komunist.free.fr/arhiva/mar2004/markovic.html</ref>
U Kritici Gotskog programa, Građanskom ratu u Francuskoj, Manifestu i drugim radovima Marks ukazuje da se socijalistički preobražaj treba učiniti u obliku demokratskog političkog režima, te da je prvi cilj "osvajanje demokratije".

U ovim delima, Marks na jezgrovit način govori, između ostalog, o državi, i daje skicu tranzicijske države koja je demokratska radnička vlast. U toj skici, nema mesta za logore, streljanje i proterivanje. Socijalistička izgradnja je suprotna vladavini partijske elite i autokratskim odnosima u ekonomskoj sferi. Marks piše o tome da je oslobođenje radništva delo samog radništva (a ne male konspirativne organizacije profesionalnih revolucionara), o tome da je sloboda pojedinca uslov slobode svih, te o tome da je Pariska komuna uzor socijalističke izgradnje.

U Građanskom ratu u Francuskoj Marks analizira iskustvo Pariske komune iz 1871. i ocenjuje da je to konačno pronađeni politički oblik oslobođenja radničke klase. „Konačno pronađeni oblik oslobođenja radničke klase“ je vlast koja je razvijala mehanizme direktne demokratije u politici i ekonomiji, koja je uvela radničko samoupravljanje, poštovala različita, pa i suprotna politička mišljenja, te dozvolila demokratsko takmičenje različitih stranaka na izborima, koja je pretvorila predstavničko telo u vrhovnu vlast, spojivši zakonodavnu i izvršnu funkciju u njegovim rukama, te ukinula stajaću vojsku i birokratiju. Tu nema mesta za nikakvu represiju pojedinaca nad društvom.<ref>http://www.noviplamen.net/glavna/marks-zivlji-nego-ikad/</ref>

== Demokratski socijalizam u 21. veku ==

Savremena i nova levica zasnovana na politici demokratskog socijalizma teži umanjenju ili prevazilaženju svih [[društvena stratifikacija|društvenih stratifikacija]].<ref name="expo">Woshinsky, Oliver H., ''Explaining Politics: Culture, Institutions, and Political Behavior'' (Oxon, England, UK; New York, New York, USA: Routledge, 2008) pp. 145-149.</ref> Savremena i nova levica se zalaže za umanjenje neslobode, nejednakosti i nesolidarnosti u društvu, koje uzrokuje ekonomski kapitalizam, a kao krajnji cilj vidi prevazilaženje ekonomskog kapitalizma i uspostavljanje društveno-ekonomskog uređenja baziranog na [[direktna demokratija|direktnoj demokratiji]] u političkoj i ekonomskoj sferi, te na demokratski planiranoj proizvodnji. To je sistem proizvodnje i raspodele koji bi bio u skladu sa potrebama svake pojedinke i svakog pojedinca, te društva kao celine, i koji bi uzimao u obzir nosive kapacitete i uslove regeneracije životne sredine.

Zagovara dostizanje postkapitalističkog društva koje bi bilo bazirano na individualnoj i kolektivnoj slobodi, jednakosti, solidarnosti i međusobnoj pomoći, zbog čega teže umanjenju i prevazilaženju svih oblika represije, hijerarhije i vlasti pojedinca nad pojedincem. Pristalice ove politike smatraju da je za ostvarivanje ovih ideja neophodno umanjiti i prevazići sve oblike autoritarnog načina organizovanja. Zbog toga se organizuju u levičarske političke stranke i pokrete.

Pristalice savremene i nove levice shvataju svoj ideal kao proces umanjenja i prevazilaženja nepravdi koje stvara ekonomski kapitalizam, koji sledi viševekovnu tradiciju borbi naprednih pokreta, radnika, poljoprivrednika, žena, manjina i starosedeoca.

Obeležja savremene i nove levice za umanjenje nepravdi koje stvara ekonomski kapitalizam:

* Na nivou preduzeća to znači razvijanje mehanizama demokratije na radnom mestu;

* Na nivou ekonomije to znači razvijanje društvene i demokratske koordinacije umesto slepe tržišne proizvodnje;

* Na nivou državnih institucija to znači širenje predstavničkog tipa demokratije sa mehanizmima direktne demokratije (npr. participativni budžet, opoziv poslanika i gradonačelnika, itd.);

* Na nivou društva to znači borba protiv svakog oblika podređenosti i iskorišćavanja, naročito borba protiv diskriminacije na osnovu rase, pola, seksualne orijentacije, nacionalne ili etničke pripadnosti, pogleda na svet, hendikepa, pripadnosti manjinskoj grupi i sl.;

* U odnosu na životnu sredinu to znači usklađivanje privrede u skladu sa nosećim i obnovljivim sposobnostima životne sredine, te sa uvođenjem ekološki prihvatljivih tehnologija.

Pristalice savremene i nove levice se zalažu za internacionalizam, umanjenje i prevazilaženje nepravdi koje stvara svetski kapitalizam, pa se vezuju uz napredne pokrete i stranke iz celog sveta. Borba obuhvata svetski anti-kapitalistički pokret, kojeg čine različiti radnički i sindikalni pokreti, pokreti za ljudska i manjinska prava i slobode, te savremene levičarske stranke, organizacije, grupe i pojedinci.

Napredni pokreti se obično organizuju na dva načina. Organizuju se kao stranke koje žele dobiti demokratsku političku moć i delovati kao anti-sistemska vlast, ali i kao pokreti koji se bore za prevazilaženje sistema bez želje za preuzimanjem političke vlasti. Obe strategije su značajne: oni koji deluju odozdo, i menjaju dosadašnje društvene odnose, i oni koji u formalnom političkom prostoru menjaju politike odozgo.

Termin nova, demokratska levica ili demokratski socijalizam se koristi i kao sinonim za različite anti-autoritarne socijalističke i neo-marksističke pokrete, organizacije i stranke, ali se pridev "demokratski" koristi za razlikovanje demokratskih levičara od boljševizma 20. veka i marksističko-lenjinističkog modela izgradnje socijalizma, koji se smatra nedemokratskim i autoritarnim, te iskrivljenjem plemenite ideje socijalne pravde.

Načelna obeležja nove, demokratske levice i demokratskog socijalizma su: anti-autoritarnost i demokratičnost; anti-kapitalizam; anti-militarizam; sekularizam i anti-klerikalizam; internacionalizam i anti-nacionalizam...


== Izvori ==
{{reflist}}


== Literatura ==
{{refbegin|30em}}
* {{Citation | first = A Joseph | last = Berlau | title = The German Social Democratic Party, 1914–1921 | place = New York | publisher = Columbia University Press | year = 1949}}.
* {{cite book|ref=harv|last1=Lamb|first1=Peter|last2=Docherty|first2=J. C.|title=Historical Dictionary of Socialism|edition=2nd|year=2006|publisher=The Scarecrow Press|location=Lanham|isbn=978-0-8108-5560-1}}
* -{Sassoon, Donald. ''One Hundred Years of Socialism: The West European Left in the Twentieth Century''. New Press. 1998.}- {{ISBN|1-56584-486-6}}
* -{Guy Ankerl, ''Beyond Monopoly Capitalism and Monopoly Socialism'', Cambridge, MA: Schenkman, 1978.}-
* -{Beckett, Francis, ''Clem Attlee'', Politico's (2007)}- {{ISBN|978-1842751923}}
* -{Nik Brandal, Øivind Bratberg, Dag Einar Thorsen. ''The Nordic Model of Social Democracy'' (2013) Pallgrave MacMillan.}- {{ISBN|1137013265}}
* -{[[Gerald Cohen]]. ''Why Not Socialism?'' [[Princeton University Press]], 2009.}- {{ISBN|0691143617}}
* -{[[G.D.H. Cole]], ''History of Socialist Thought, in 7 volumes'', Macmillan and St. Martin's Press, 1965; Palgrave Macmillan, 2003 reprint; 7 volumes, hardcover, 3160 pages,}- {{ISBN|1-4039-0264-X}}.
* -{[[Michael Ellman]] (2014). ''[http://www.cambridge.org/US/academic/subjects/economics/economics-general-interest/socialist-planning-3rd-edition Socialist Planning].'' [[Cambridge University Press]]; 3 edition.}- {{ISBN|1107427320}}
* -{[[Friedrich Engels]], ''Socialism: Utopian and Scientific'', Pathfinder; 2r.e. edition (December 1989)}- {{ISBN|978-0873485791}}
* -{Friedrich Engels, ''The Origin of the Family, Private Property and the State'', Zurich, 1884.}- {{LCC|HQ504.E6}}
* -{Albert Fried and Ronald Sanders, eds., ''Socialist Thought: A Documentary History'', Garden City, NY: Doubleday Anchor, 1964.}- {{LCCN|64011312}}.
* -{Frances Goldin, Debby Smith, Michael Smith. ''Imagine: Living in a Socialist USA''. [[Harper Perennial]], 2014.}- {{ISBN|0062305573}}
* -{[[Élie Halévy]], ''Histoire du Socialisme Européen''. Paris: Gallimard, 1948.}-
* [-{[Michael Harrington]], ''Socialism'', New York: Bantam, 1972.}- {{LCCN|76154260}}.
* -{[[Michael Harrington]]. ''Socialism: Past and Future.'' Arcade Publishing, 2011.}- {{ISBN|1611453356}}
* -{Hayes, Carlton J. H. "The History of German Socialism Reconsidered," ''American Historical Review'' (1917) 23#1 pp.&nbsp;62–101 [http://www.jstor.org/stable/1837686 online]}-
* -{[[Jesús Huerta de Soto]], [https://web.archive.org/web/20070614065637/http://www.jesushuertadesoto.com/pdf_socialismo/indice.pdf ''Socialismo, cálculo económico y función empresarial''] (''Socialism, Economic Calculation, and Entrepreneurship''), Unión Editorial, 1992.}- {{ISBN|84-7209-420-0}}.
* -{Makoto Itoh, ''Political Economy of Socialism''. London: Macmillan, 1995.}- {{ISBN|0-333-55337-3}}.
* {{cite book |last=Kitching |first=Gavin |authorlink=Gavin Kitching |title=Rethinking Socialism |publisher=Meuthen |year=1983 |url=http://www.gavinkitching.com/marx_0.htm |isbn=0-416-35840-3 }}
* -{[[Oskar Lange]], ''On the Economic Theory of Socialism'', Minneapolis, MN: University of Minnesota Press, 1938.}- {{LCCN|38012882}}.
* -{Michael Lebowitz, ''[http://www.monthlyreview.org/builditnow.htm Build It Now: Socialism for the 21st century]'', [http://www.monthlyreview.org Monthly Review Press], 2006.}- {{ISBN|1-58367-145-5}}.
* -{George Lichtheim, ''A Short History of Socialism''. Praeger Publishers,}- 1970.
* -{Alan Maass. ''The Case for Socialism.'' [[Haymarket Books]], 2010 (Updated Edition).}- {{ISBN|1608460738}}
* -{Marx, Engels, ''The Communist Manifesto'', Penguin Classics (2002)}- {{ISBN|978-0140447576}}
* -{Marx, Engels, ''Selected works in one volume'', Lawrence and Wishart (1968)}- {{ISBN|978-0853151814}}
* -{[[Joshua Muravchik]], [http://www.pbs.org/heavenonearth/resources.html ''Heaven on Earth: The Rise and Fall of Socialism''], San Francisco: Encounter Books, 2002.}- {{ISBN|1-893554-45-7}}.
* -{Michael Newman, ''Socialism: A Very Short Introduction'', Oxford University Press, 2005.}- {{ISBN|0-19-280431-6}}.
* -{[[Bertell Ollman]], ed., ''Market Socialism: The Debate among Socialists'', Routledge, 1998.}- {{ISBN|0-415-91967-3}}
* -{[[Leo Panitch]], ''Renewing Socialism: Democracy, Strategy, and Imagination''.}- {{ISBN|0-8133-9821-5}}.
* -{Emile Perreau-Saussine, ''What remains of socialism?'', in Patrick Riordan (dir.), Values in Public life: aspects of common goods (Berlin, LIT Verlag, 2007), pp.&nbsp;11–34}-
* -{[[Richard Pipes]], ''Property and Freedom'', Vintage, 2000.}- {{ISBN|0-375-70447-7}}.
* -{John Barkley Rosser and Marina V. Rosser, ''Comparative Economics in a Transforming World Economy''. Cambridge, MA: MIT Press, 2004.}- {{ISBN|978-0-262-18234-8}}.
* -{[[Maximilien Rubel]] and John Crump, ''Non-Market Socialism in the Nineteenth and Twentieth Centuries''.}- {{ISBN|0-312-00524-5}}.
* -{[[Bhaskar Sunkara]] (editor), ''The ABCs of Socialism.'' Verso, 2016.}- {{ISBN|978-1784787264}}
* -{Katherine Verdery, ''What Was Socialism, What Comes Next'', Princeton. 1996.}- {{ISBN|0-691-01132-X}}
* {{cite book |last=Webb |first=Sidney | title =The Basis of Socialism – Historic |year = 1889 |publisher=Library of Economics and Liberty |authorlink= Sidney Webb, 1st Baron Passfield}}
* -{[[James Weinstein (author)|James Weinstein]], ''Long Detour: The History and Future of the American Left'', [https://web.archive.org/web/20040803131902/http://www.westviewpress.com/about.html Westview Press], 2003, hardcover, 272 pages.}- {{ISBN|0-8133-4104-3}}.
* -{Peter Wilberg, [http://www.newgnosis.co.uk/deep.html ''Deep Socialism: A New Manifesto of Marxist Ethics and Economics''], 2003.}- {{ISBN|1-904519-02-4}}.
* -{[[Edmund Wilson]], ''To the Finland Station: A Study in the Writing and Acting of History'', Garden City, NY: Doubleday, 1940.}- {{LCCN|40034338}}.
{{refend}}

== Vanjske veze ==
* [http://www.srp.hr/socijalizam-danas/ "Socijalizam danas", Glasilo Socijalističke radničke partije Hrvatske]
* [https://www.radnicka-fronta.org/2015/01/29/samoupravne-tvrtke-i-zadruge-u-hrvatskoj/ "Samoupravne tvrtke i zadruge u Hrvatskoj", kod "Radnička fronta"], autor Djuro Felić. Posjećeno 16. veljače 2015.
* Stjepan Haladin: "Osnove marksizma za srednje škole" (Školska knjiga - Zagreb, 1979. godine)

== Vidi još ==
*[[Demokratski socijalizam]]
*[[Slobodarski socijalizam]]
*[[Marksizam]]
*[[Anti-autoritarni komunizam]]
*[[Anarhizam]]
*[[Anarho-komunizam]]
* [[Realsocijalizam]]
* [[Radnička borba]]
* [[Novi Plamen]]
* [[Hrišćanski socijalizam]]
* [[Radnički pokreti]]
* [[Međunarodni savez radnika]] (Prva internacionala)
* [[Druga internacionala]]
* [[Bernska internacionala]]
* [[Međunarodna radnička zajednica socijalističkih stranaka]] ("Druga i po internacionala", Bečka internacionala)
* [[Kominterna]] (Treća internacionala)
* [[Četvrta internacionala]]
* [[Peta internacionala]]
* [[Socijalistička internacionala]]
* [[Radničko samoupravljanje]]
* [[Klasični marksizam]]
* [[Austromarksizam]]


{{Ideologije}}
{{U začetku}}
{{Commonscat|Socialism}}


[[Kategorija:Socijalizam]]
[[Kategorija:Socijalizam]]
[[Kategorija:Antifašizam]]
[[Kategorija:Politika]]
[[Kategorija:Političke ideje]]

Verzija na datum 24 juni 2018 u 11:11

Segment serije o politici
Socijalizam

Struje

Kršćanski socijalizam
Komunizam
Demokratski socijalizam
Libertarijanski socijalizam
Revolucionarni socijalizam
Socijaldemokracija

Utjecaji

Anarhizam
Marksizam
Internacionalizam
Sindikalizam
Utilitarijanizam
Utopijski socijalizam

Ideje

Klasna borba
Demokracija
Egalitarijanizam
Jednakost ishoda
Proleterska revolucija
Socijalna pravda

Glavna pitanja

Historija socijalizma
Kritike socijalizma
Socijalističke ekonomije
Socijalistička država

Ljudi i organizacije

Popis socijalista
Prva Internacionala
Druga Internacionala
Socijalistička Internacionala

Politički portal ·  p • r • u 

Crvena zastava, simbol radničkog i socijalističkog pokreta

Socijalizam (engl. socialism; franc. socialisme; njem. sozialismus; poreklo prema lat. socialis: društveni; saveznički), pojam koji označava ideje, teorije, pokrete koji teže socijalizaciji (podruštvljenju) temeljnih uslova ljudske egzistencije. Nastao je u 18. veku u Evropi kao reakcija na industrijalizaciju i kapitalizam.[1][2][3] Socijalizam se kroz istoriju svog razvoja pojavljivao unutar različitih političkih koncepcija i teorija, od kojih su najznačajnije: utopijski socijalizam, anarhizam, marksizam različitih struja, anti-autoritarni komunizam, boljševizam (autoritarni komunizam), religijski socijalizam (hrišćanski socijalizam i sl.), demokratski socijalizam, socijaldemokratija itd.[4][5][6][7]

Uvod

Centralne vrijednosti zajedničke svim oblicima socijalizma jesu kritika privatnoga vlasništva i njegovo socijalizovanje, tj. podruštvljenje (ili barem neki oblik društvene kontrole nad njim), te načelo društvene jednakosti.[8][9][10][11][12] Pojavni oblici socijalizma međusobno se razlikuju po načinu (sredstvima) kojim će se te vrednosti postići. Iako se sadržaj pojma socijalizma može pronaći već u ranim iskustvima čovečanstva (pojedinim etičko-religijskim učenjima[13], u praksi nekih religijskih zajednica, judeo-hrišćanskom mesijanizmu, odnosno u učenjima svih onih koji su bolje društvo pokušavali postići koncepcijama pravednosti utemeljenim na jednakosti i bratstvu), socijalizam je moderna ideja.

U tom smislu elementi socijalističkog mišljenja mogu se pronaći u delima slavnih utopista (T. Kampanela, Tomas Mor).[14] U delu Utopija iz 1516. Tomas Mor drži da »tamo gde je vlasništvo privatno, gde je novac merilo svih stvari, teško je i nemoguće da zajednica ima pravednu vladu«.

Utopijski socijalizam

Prve konkretne ideje socijalističkog načina proizvodnje i uređenja društva postavili su utopijski socijalisti, koji su se protivili privatnom vlasništvu, kapitalizmu i njemu svojstvenoj doktrini slobodnog (neregulisanog) tržišta. Šarl Furije je težio izgradnji društva na osnovi falansterija ili falangi (model uravnoteženih zajednica), koje bi funkcionisale kao akcionarska društava, čiji dohodak bi se delio među članovima društva, pa nikakav oblik vlasti ne bi bio potreban. Sen Simon se zauzimao za novi društveni poredak s centralizovanom strukturom u kojem će umesto vladavine kapitalista društvom upravljati naučnici i najučeniji članovi društva, a Robert Oven usmerio se na sindikalno i zadružno radničko udruživanje. Reč "socijalista" prvi se put pojavila 1827. u časopisu "Cooperative Magazine", koji je uređivao Robert Oven, a reč "socijalizam" u časopisu "Le Globe" 1832.

Anarhizam

Anarhizam, pokret i doktrina unutar socijalističke teorije i socijalističkog pokreta, koji se zalagao za uređenje gde se odlučuje o svemu direktno-demokratski od strane naroda, te zbog toga nema potrebe za vođama i vladarima. Inspirirani idejama Pjera Žozefa Prudona i praksom Pariske komune iz 1871. ruski anarhisti Mihail Bakunjin i Petar Kropotkin zauzimali su se za društvo bez države i privatnoga vlasništva. Društvo se razumevalo kao skup slobodno ujedinjenih komuna (anarhistički komunizam) i proizvodnih udruženja u kojem nema vanjske prisile (državne, pravne, političke, ekonomske) nad pojedincima.

Marksizam

Nakon revolucije 1848. i pojave novih mišljenja socijalizam je dobio novo značenje. Pod uticajem Karla Marksa i Fridriha Engelsa socijalizam je dobio naučnu formu – naučni socijalizam (termin za koji je Marks tvrdio da se koristi kao suprotnost utopijskom socijalizmu). Kritičkom analizom kapitalističke političke ekonomije Marks i Engels prikazali su neke osnovne zakonitosti njegova razvoja, njegove unutrašnje proturečnosti, ali i neke opšte zakonitosti društvenog razvoja. Naučni socijalizam ukazuje da socijalizam nije moguć u bilo koje vreme, nego kada se ostvare materijalni uslovi prvenstveno u ekonomiji i kada se razviju proizvodne snage potrebne za stvaranje socijalizma. Osnivanjem Prve internacionale 1864. postavili su temelje međunarodnom socijalizmu. Marksov socijalizam (komunizam) je uključivao strategiju revolucionarne klasne borbe radništva i s tim u vezi razgraničenje od ostalih strujanja unutar međunarodnog socijalizma. Od Marksovih i Engelsovih teorija su nastale različite struje marksizma, sa različitim tumačenjima i interpretacijama.

Socijaldemokratija

Socijaldemokratija, pokret i doktrina unutar socijalističke i teorije i pokreta, na čelu s Ferdinandom Lasalom, Eduardom Bernštajnom i dr., zauzimala se za evolucionu i postepenu reformsku transformaciju kapitalističkoga društva u besklasno socijalističko društvo. Time su se protivili revolucionarnom putu, a naročito autoritarnom konceptu revolucije, zbog čega su bili nazivani reformistima (ili revizionističkim marksistima).

Boljševizam

Boljševizam, struja i od 1912. samostalna politička stranka u Rusiji, revolucionarnim je putem 1917 (Oktobarska revolucija) osvojila vlast u Rusiji i time odredila novo značenje i smer tadašnjeg međunarodnog socijalizma. V. I. Lenjin, predvodnik boljševičke revolucije i ideolog ruskog socijalizma (lenjinizam i marksizam-lenjinizam), postulate je temeljio na svojoj interpretaciji Marksove i Engelsove teorije, odbacujući do tada vladajući teorijski revizionizam i politički reformizam u socijalističkom pokretu.

Ali je odbacio i političku demokratiju, koja bi trebala da postoji tokom socijalističke revolucije, o čemu naročito govori Roza Luksemburg, koja se zalagala za "revolucionarni demokratski socijalizam".

To je označilo istorijski raskid boljševizma sa marksistima različitih struja i početak prevladavanja boljševičke (marksističko-lenjinističke) struje u tadašnjem međunarodnom socijalističkom pokretu, što je bilo ojačano osnivanjem Komunističke internacionale (Kominterne) 1919.

Boljševizam (marksizam-lenjinizam), sebe je prikazivao kao političku ideologiju koja kroz revoluciju profesionalnih revolucionara uspostavlja jednopartijski sistem, koji autoritarnim i represivnim metodama teži izgradnji socijalizma. Stvaranjem SSSR-a boljševizam se učvrstio kao poredak, a dolaskom J. V. Staljina na čelo Partije sve je više poprimao totalitarni karakter prema unutra i imperijalistički prema van (»socijalizam u jednoj zemlji«).

Nakon Drugog svetskog rata centralno-istočne evropske države pod uticajem SSSR-a razvile su slične jednopartijske režime, koji su sebe nazivali socijalističkim. Od osnivanja Varšavskoga pakta 1955., u koji je bilo uključeno osam evropskih država, jednopartijski sistem se još snažnije institucionalizovao te je doveo do blokovske podele sveta. Tako su se jednopartijski režimi uspostavili i osnažili u Evropi, ali i u ostatku sveta (Kina, Severna Koreja, Kuba itd.). U tom smislu socijalizam je bio sinonim za svaki politički sistem u kojem je bio uspostavljen jednopartijski sistem na čelu s komunističkom partijom.

Zbog nemogućnosti praćenja svetskog ekonomskog napretka, privredne neefikasnosti, nesposobnosti zaštite ljudskih prava, kulturne insuficijencije te neosetljivosti za savremene društvene tendencije, jednopartijski režimi predvođeni Komunističkom partijom, koji su svoje unutrašnje uređenje nazivali socijalističkim, su se urušili sa početkom 1990-ih u SSSR-u i nizu drugih zemalja.

Osude jednopartijskih režima komunističkih partija

Parlamentarna skupštine Saveta Evrope je Rezolucijom VE 1481/2006 od 25. januara 2006. godine osudila zločine jednopartijskih režima komunističkih partija iz 20. veka, kao totalitarnih. U toj osudi se izričito spominju „masovna kršenja ljudskih prava od strane totalitarnih komunističkih režima ... koja su kao dela nasilja uključivala individualna i kolektivna pogubljenja, kao i smrt u koncentracionim logorima, izgladnjivanje, deportacije, mučenje, ropstvo, prislini rad i druge oblike masovnog psihičkog terora.“

Levičarska kritika boljševizma i marksizma-lenjinizma

Socijaldemokrate, demokratski socijalisti, anti-autoritarni komunisti, anarhisti i "neboljševički marksisti" ne podržavaju boljševički i "marksističko-lenjinistički" pristup izgradnji socijalističkog društva.

Savremeni marksisti smatraju boljševizam i marksizam-lenjinizam iskrivljenjem i izopačenjem plemenitih ideja Marksa i Engelsa o socijalnoj pravdi, jer oni nisu bili protiv političke demokratije tokom izgradnje socijalizma.[15] U Kritici Gotskog programa, Građanskom ratu u Francuskoj, Manifestu i drugim radovima Marks ukazuje da se socijalistički preobražaj treba učiniti u obliku demokratskog političkog režima, te da je prvi cilj "osvajanje demokratije".

U ovim delima, Marks na jezgrovit način govori, između ostalog, o državi, i daje skicu tranzicijske države koja je demokratska radnička vlast. U toj skici, nema mesta za logore, streljanje i proterivanje. Socijalistička izgradnja je suprotna vladavini partijske elite i autokratskim odnosima u ekonomskoj sferi. Marks piše o tome da je oslobođenje radništva delo samog radništva (a ne male konspirativne organizacije profesionalnih revolucionara), o tome da je sloboda pojedinca uslov slobode svih, te o tome da je Pariska komuna uzor socijalističke izgradnje.

U Građanskom ratu u Francuskoj Marks analizira iskustvo Pariske komune iz 1871. i ocenjuje da je to konačno pronađeni politički oblik oslobođenja radničke klase. „Konačno pronađeni oblik oslobođenja radničke klase“ je vlast koja je razvijala mehanizme direktne demokratije u politici i ekonomiji, koja je uvela radničko samoupravljanje, poštovala različita, pa i suprotna politička mišljenja, te dozvolila demokratsko takmičenje različitih stranaka na izborima, koja je pretvorila predstavničko telo u vrhovnu vlast, spojivši zakonodavnu i izvršnu funkciju u njegovim rukama, te ukinula stajaću vojsku i birokratiju. Tu nema mesta za nikakvu represiju pojedinaca nad društvom.[16]

Demokratski socijalizam u 21. veku

Savremena i nova levica zasnovana na politici demokratskog socijalizma teži umanjenju ili prevazilaženju svih društvenih stratifikacija.[17] Savremena i nova levica se zalaže za umanjenje neslobode, nejednakosti i nesolidarnosti u društvu, koje uzrokuje ekonomski kapitalizam, a kao krajnji cilj vidi prevazilaženje ekonomskog kapitalizma i uspostavljanje društveno-ekonomskog uređenja baziranog na direktnoj demokratiji u političkoj i ekonomskoj sferi, te na demokratski planiranoj proizvodnji. To je sistem proizvodnje i raspodele koji bi bio u skladu sa potrebama svake pojedinke i svakog pojedinca, te društva kao celine, i koji bi uzimao u obzir nosive kapacitete i uslove regeneracije životne sredine.

Zagovara dostizanje postkapitalističkog društva koje bi bilo bazirano na individualnoj i kolektivnoj slobodi, jednakosti, solidarnosti i međusobnoj pomoći, zbog čega teže umanjenju i prevazilaženju svih oblika represije, hijerarhije i vlasti pojedinca nad pojedincem. Pristalice ove politike smatraju da je za ostvarivanje ovih ideja neophodno umanjiti i prevazići sve oblike autoritarnog načina organizovanja. Zbog toga se organizuju u levičarske političke stranke i pokrete.

Pristalice savremene i nove levice shvataju svoj ideal kao proces umanjenja i prevazilaženja nepravdi koje stvara ekonomski kapitalizam, koji sledi viševekovnu tradiciju borbi naprednih pokreta, radnika, poljoprivrednika, žena, manjina i starosedeoca.

Obeležja savremene i nove levice za umanjenje nepravdi koje stvara ekonomski kapitalizam:

  • Na nivou preduzeća to znači razvijanje mehanizama demokratije na radnom mestu;
  • Na nivou ekonomije to znači razvijanje društvene i demokratske koordinacije umesto slepe tržišne proizvodnje;
  • Na nivou državnih institucija to znači širenje predstavničkog tipa demokratije sa mehanizmima direktne demokratije (npr. participativni budžet, opoziv poslanika i gradonačelnika, itd.);
  • Na nivou društva to znači borba protiv svakog oblika podređenosti i iskorišćavanja, naročito borba protiv diskriminacije na osnovu rase, pola, seksualne orijentacije, nacionalne ili etničke pripadnosti, pogleda na svet, hendikepa, pripadnosti manjinskoj grupi i sl.;
  • U odnosu na životnu sredinu to znači usklađivanje privrede u skladu sa nosećim i obnovljivim sposobnostima životne sredine, te sa uvođenjem ekološki prihvatljivih tehnologija.

Pristalice savremene i nove levice se zalažu za internacionalizam, umanjenje i prevazilaženje nepravdi koje stvara svetski kapitalizam, pa se vezuju uz napredne pokrete i stranke iz celog sveta. Borba obuhvata svetski anti-kapitalistički pokret, kojeg čine različiti radnički i sindikalni pokreti, pokreti za ljudska i manjinska prava i slobode, te savremene levičarske stranke, organizacije, grupe i pojedinci.

Napredni pokreti se obično organizuju na dva načina. Organizuju se kao stranke koje žele dobiti demokratsku političku moć i delovati kao anti-sistemska vlast, ali i kao pokreti koji se bore za prevazilaženje sistema bez želje za preuzimanjem političke vlasti. Obe strategije su značajne: oni koji deluju odozdo, i menjaju dosadašnje društvene odnose, i oni koji u formalnom političkom prostoru menjaju politike odozgo.

Termin nova, demokratska levica ili demokratski socijalizam se koristi i kao sinonim za različite anti-autoritarne socijalističke i neo-marksističke pokrete, organizacije i stranke, ali se pridev "demokratski" koristi za razlikovanje demokratskih levičara od boljševizma 20. veka i marksističko-lenjinističkog modela izgradnje socijalizma, koji se smatra nedemokratskim i autoritarnim, te iskrivljenjem plemenite ideje socijalne pravde.

Načelna obeležja nove, demokratske levice i demokratskog socijalizma su: anti-autoritarnost i demokratičnost; anti-kapitalizam; anti-militarizam; sekularizam i anti-klerikalizam; internacionalizam i anti-nacionalizam...


Izvori

  1. ↑ Sinclair, Upton (01. 01. 1918). Upton Sinclair's: A Monthly Magazine: for Social Justice, by Peaceful Means If Possible. »Socialism, you see, is a bird with two wings. The definition is 'social ownership and democratic control of the instruments and means of production.'«
  2. ↑ Nove, Alec. „Socialism”. New Palgrave Dictionary of Economics, Second Edition (2008). »A society may be defined as socialist if the major part of the means of production of goods and services is in some sense socially owned and operated, by state, socialised or cooperative enterprises. The practical issues of socialism comprise the relationships between management and workforce within the enterprise, the interrelationships between production units (plan versus markets), and, if the state owns and operates any part of the economy, who controls it and how.«
  3. ↑ Nove, Alec. „Socialism”. New Palgrave Dictionary of Economics, Second Edition (2008). »A society may be defined as socialist if the major part of the means of production of goods and services is in some sense socially owned and operated, by state, socialised or cooperative enterprises. The practical issues of socialism comprise the relationships between management and workforce within the enterprise, the interrelationships between production units (plan versus markets), and, if the state owns and operates any part of the economy, who controls it and how.« Rosser, Mariana V. and J Barkley Jr. (23. 7. 2003). Comparative Economics in a Transforming World Economy. MIT Press. str. 53. ISBN 978-0262182348. »Socialism is an economic system characterised by state or collective ownership of the means of production, land, and capital.«
  4. ↑ "What else does a socialist economic system involve? Those who favor socialism generally speak of social ownership, social control, or socialization of the means of production as the distinctive positive feature of a socialist economic system" N. Scott Arnold. The Philosophy and Economics of Market Socialism : A Critical Study. Oxford University Press. 1998. p. 8
  5. ↑ Busky, Donald F. (20. 7. 2000). Democratic Socialism: A Global Survey. Praeger. str. 2. ISBN 978-0275968861. »Socialism may be defined as movements for social ownership and control of the economy. It is this idea that is the common element found in the many forms of socialism.«
  6. ↑ Bertrand Badie; Dirk Berg-Schlosser; Leonardo Morlino (2011). International Encyclopedia of Political Science. SAGE Publications, Inc. str. 2456. ISBN 978-1412959636. »Socialist systems are those regimes based on the economic and political theory of socialism, which advocates public ownership and cooperative management of the means of production and allocation of resources.«
  7. ↑ Zimbalist, Sherman and Brown, Andrew, Howard J. and Stuart (1988). Comparing Economic Systems: A Political-Economic Approach. Harcourt College Pub. str. 7. ISBN 978-0155124035. »Pure socialism is defined as a system wherein all of the means of production are owned and run by the government and/or cooperative, nonprofit groups.«
  8. ↑ Brus, Wlodzimierz (5. 11. 2015). The Economics and Politics of Socialism. Routledge. str. 87. ISBN 978-0415866477. »This alteration in the relationship between economy and politics is evident in the very definition of a socialist economic system. The basic characteristic of such a system is generally reckoned to be the predominance of the social ownership of the means of production.«
  9. ↑ Michie, Jonathan (1. 1. 2001). Readers Guide to the Social Sciences. Routledge. str. 1516. ISBN 978-1579580919. »Just as private ownership defines capitalism, social ownership defines socialism. The essential characteristic of socialism in theory is that it destroys social hierarchies, and therefore leads to a politically and economically egalitarian society. Two closely related consequences follow. First, every individual is entitled to an equal ownership share that earns an aliquot part of the total social dividend…Second, in order to eliminate social hierarchy in the workplace, enterprises are run by those employed, and not by the representatives of private or state capital. Thus, the well-known historical tendency of the divorce between ownership and management is brought to an end. The society – i.e. every individual equally – owns capital and those who work are entitled to manage their own economic affairs.«
  10. ↑ "2. (Government, Politics & Diplomacy) any of various social or political theories or movements in which the common welfare is to be achieved through the establishment of a socialist economic system" "Socialism" at The Free dictionary
  11. ↑ Arnold, Scott (1994). The Philosophy and Economics of Market Socialism: A Critical Study. Oxford University Press. str. 7—8. ISBN 978-0195088274. »This term is harder to define, since socialists disagree among themselves about what socialism ‘really is.’ It would seem that everyone (socialists and nonsocialists alike) could at least agree that it is not a system in which there is widespread private ownership of the means of production…To be a socialist is not just to believe in certain ends, goals, values, or ideals. It also requires a belief in a certain institutional means to achieve those ends; whatever that may mean in positive terms, it certainly presupposes, at a minimum, the belief that these ends and values cannot be achieved in an economic system in which there is widespread private ownership of the means of production…Those who favor socialism generally speak of social ownership, social control, or socialization of the means of production as the distinctive positive feature of a socialist economic system.«
  12. ↑ Hastings, Mason and Pyper, Adrian, Alistair and Hugh (21. 12. 2000). The Oxford Companion to Christian Thought. Oxford University Press. str. 677. ISBN 978-0198600244. »Socialists have always recognized that there are many possible forms of social ownership of which co-operative ownership is one...Nevertheless, socialism has throughout its history been inseparable from some form of common ownership. By its very nature it involves the abolition of private ownership of capital; bringing the means of production, distribution, and exchange into public ownership and control is central to its philosophy. It is difficult to see how it can survive, in theory or practice, without this central idea.«
  13. ↑ Cort, John C. (1988). Christian Socialism: An Informal History. Maryknoll, New York: Orbis Books. ISBN 978-0-88344-574-7.
  14. ↑ von Mises, Ludwig (1981) [1951]. "Christianity and Socialism". Socialism. New Heaven: Yale University Press
  15. ↑ http://komunist.free.fr/arhiva/mar2004/markovic.html
  16. ↑ http://www.noviplamen.net/glavna/marks-zivlji-nego-ikad/
  17. ↑ Woshinsky, Oliver H., Explaining Politics: Culture, Institutions, and Political Behavior (Oxon, England, UK; New York, New York, USA: Routledge, 2008) pp. 145-149.


Literatura

Vanjske veze

Vidi još

Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Socijalizam&oldid=40829212