Petar I Pavlović
| Radoslav Pavlović | |
|---|---|
|
| |
| Mesto rođenja | Zaborani (danas dio Nevesinja) (Srednjovjekovna Bosna) |
| Datum smrti | 1415. |
| Mesto smrti | Bobovac (Kraljevina Bosna) |
| Titula | knez, vojvoda |
| Period | 1415–1420 |
| Prethodnik | Pavle Radenović |
| Naslednik | Radoslav Pavlović |
| Poreklo | |
| Dinastija | Pavlovići |
| Otac | Pavle Radenović |
| Porodica | |
Petar I. Pavlović je bio bosanski knez, a potom i vojvoda iz feudalne porodice Pavlovića koja je imala svoje posjede u istočnim dijelovima kraljevine Bosne.[1] Poslije ubistva oca Pavla Radenovića na Parenoj poljani kod Bobovca 1415. godine, preuzeo je vodstvo u porodici Pavlović.
Dva izvora iz Mađarskog državnog arhiva u Budimpešti ukazuju na aktivno učešće Petra Pavlovića u bitkama koje je Bosna vodila protiv Ugarske početkom 15. stoljeća. U oba dokumenta njegovo ime se izričito spominje. U jednom se slavonski niži plemić Pavle Tatar od Mlake optužuje za saradnju sa Pavlom protiv interesa Ugarske. U drugom se ističe da je Pavle Pavlović zarobio uglednog vlastelina Bartolomeja (Bartola) Fančija Grđevačkog i tražio otkupninu od 8.000 dukata. Petar je, izgleda, učestvovao u sukoba ne samo kada je cijela Bosna djelovala kao jedno, nego i kada je došlo do podjele među vlastelom, podržavajući Hrvoja Vukčića i njegovu politiku saradnje sa Turcima. Ta njegova odlučnost bila je jedan od uzroka ubistva oca, kneza Pavla.[2]
Knez Petar je bio prisutan prilikom očevog ubistva. Nemili događaj je počeo njegovim zarobljavnjem. Otac Pavle je ubijen u nastojanju da pobjegne sa mjesta događaja, zajedno sa još trojicom saradnika. Petar je odveden u Bobovac, u tamnicu, sa namjerom da bude oslijepljen. Oslobođen je (ili pobjegao) iz Bobovcu, a narednih godina djelovao je kao glavni predstavnik porodice, uzdignut u rang vojvode od strane kralja Ostoje.
Zajedno sa mlađim bratom Radoslavom otpočeo je rat protiv Kosača, koji su bili glavni urotnici u smrti njihovog oca.[3] Petar je u ovom sukobu zatražio pomoć od Osmanlija, obećavši im zauzvrat vazalstvo. Već u jesen 1415. godine njihovi odredi upali su u Hum predvođeni braćom Đurađom i Stjepanom iz plemena bosanskih Vlaha Miloradovića. Do 1417. godine Petar je kontrolirao čitave Konavle, koje su do tada bile podijeljene između Pavlovića i Kosače. Tada je ugovorio s Dubrovčanima izgradnju rezervoara za vodu u starom gradu Sokolu, koja je bila središte Konavla.[4]
Odlučujući događaj u ovoj fazi sukoba Sandalja i Petra bila je Kosačina odluka da, nakon dugogodišnjih pregovora, svoj dio Konavla proda Dubrovačkoj Republici.[5] Pregovore o prodaji vodio je i vojvoda Petar ali se na kraju predomislio i odustao.[6]
Nnjegove tvrde pregovaračke pozicije i postepeno približavanje Kosača i Osmanlija, kao i Dubrovački zahtjevi za Konavlima doveli su ga u sukob s Osmanlijama i njihovim skopskim graničarima. Uz pomoć dobijenih sredstava Sandalj je uspio mobilizirati Osmanlije te su početkom 1420. godine ponovo upali u Bosansko kraljevstvo, ali su ovoga puta njihovi napadi bili usmjereni protiv Pavlovića. Petar je, na kraju, okončao svoj život tokom marta 1420. godine, u sukobu sa Ishak-begom, namjesnikom Bosanskog krajišta.[7] Vodstvo Pavlovića i vojvodsku titulu preuzeo je njegov mlađi brat knez Radoslav.
Najveća posljedica ovog sukoba, bilo je direktno uplitanje Osmanlija u unutrašnje stvari Kraljevine Bosne, prvo na strani Pavlovića, a potom i na Sandaljevoj strani. Iako su Osmanlije radile isključivo za svoje interese, postepeno su se nametale u svim važnim aspektima političkog, ekonomskog i vojnog života, slabeći pritom Kraljevinu Bosnu.[2]
- Mihailo Dinić, Humsko trebinjska vlstela - SANU, Posebna izdanja 397, Odjeljenje društvenih nauka 54, Beograd, 1967, str. 73
- D. Živanović, – D. Vuković, Soko grad u Konavlima, Anali Historijskog instututa Jugoslavenske akademije znanosti i umjetnosti, 3, Dubrovnik, 1954, 375–384;
- Marko Vego: Naselja bosanske srednjevjekovne države, str. 105–106;
- Lukša Beritić, Tvrđava Sokol u Konavlima, Anali Historijskog instututa Jugoslavenske akademije znanosti i umjetnosti, str. 10–11 (1962–1963), Dubrovnik, 1966, 103–134.
- Pavao Živković - Ustupanje Konavala Dubrovčanima, Konavle u prošlosti, sadašnjosti i budućnosi I, Dubrovnik, 1998,
- Pavao Živković - Učešće bosanske vlastele u diobi Konavala, Prilozi Instituta za istoriju u Sarajevu 16/15, 1979
- Pavao Živković - Bosanski srednjovjekovni plemićki rod Radanovića-Mikojevića-Tezalovića-Ozrisaljića(Kopijevića)
- Radoslav Grujić - Konavli pod raznim gospodarima od XII-XV veka),
- Đuro Tošić, Vojvoda Petar Pavlović, Prilog istoriji Bosne početkom XV vijeka, Jugoslovenski istorijski časopis 1–2 (2001) 35–46; 2003
- Esad Kurtović, Dileme oko titule vojvode u srednjovjekovnoj Bosni, Godišnjak Centra za balkanološka ispitivanja ANUBiH XXXVI/34 (2007) 249.
- ↑ „Boris Nilević: Posljednji Pavlovići”. Historijska traganja, 5, 2010., str. 12-64.. Pristupljeno 9. 10. 2024.
- ↑ 2,0 2,1 „Prilog o djelovanju kneza i vojvode Petra Pavlovića u bosanskougarskim sukobima početkom XV vijeka”. Istorijski časopis, knj. LXVI (2017) str. 173–208. Arhivirano iz originala na datum 2018-07-21. Pristupljeno 9. 10. 2024.
- ↑ „Srđan Rudić: Povelja Radoslava Pavlovića kojom potvrđuje Sandaljevo ustupanje pola Konavoske župe Dubrovniku”. ANURS, Građa o prošlosti Bosne, Banja Luka, 2021. Pristupljeno 19. 10. 2024.
- ↑ „Esad Kurtović, Emir Filipović: Četiri bosanska Sokola”. Pregled Sarajevo, 2011. Pristupljeno 9. 11. 2023.
- ↑ „Adis Zulić: Uspješni i neuspješni pokušaji širenja Dubrovnika na bosanske teritorije”. Univerzitet u Sarajevu – Institut za historiju, Sarajevo 2019.. Pristupljeno 9. 11. 2023.
- ↑ „Amer Maslo: Slavni i velmožni gospodin knez Pavle Radinović - Završni magistarski rad”. UNIVERZITET U SARAJEVU -FILOZOFSKI FAKULTET -ODSJEK ZA HISTORIJU Sarajevo, 2018.. Pristupljeno 9. 11. 2023.
- ↑ „Kosače”. Hrvatski leksikografski zavod. Pristupljeno 9. 10. 2024.