Batinski most
| Most 51. divizije Batinski most | |
|---|---|
 Snimljeno s batinske (baranjske) strane | |
| Lokacija | |
| Premošćuje | Dunav |
| Mjesto | Batina |
| Gradnja | |
| Period gradnje | 1972-1974. |
| Otvorenje | 10. XI. 1974. |
| Graditelji | |
| Projektant | Dimitrije Ćertić, Branko Tripalo |
| Graditelj | "Mostogradnja" (Beograd) |
| Podizvođači | "Ganzmavag" (Mađarska) |
| Tehnički podaci | |
| Konstrukcija | čelik, armirani beton |
| Ukupna duljina | 638 m |
| Širina | 11,20 m |
| Najveći raspon | 168 m |
| Upravljanje | |
| Funkcija | cestovni, biciklistički i pješački promet |
| Mostarina | Ne |
Most 51. divizije, most preko rijeke Dunava na cesti koja povezuje Batinu u Baranji i Bezdan u Bačkoj odnosno Osijek i Beli Manastir u Hrvatskoj sa Somborom u Bačkoj (u Vojvodini). S baranjske strane na mostu završava državna cesta D212 i tzv. Tenkovska cesta. Most je izgrađen da poveže ne samo lokalno stanovništvo s obje strane Dunava koje su tada pripadale istoj državi Jugoslaviji, nego i sjevernu Bačku sa zapadnim krajevima te države.
Projektovanje i gradnja[uredi | uredi kod]
Kamen temeljac mosta položen je 9. V. 1972. godine, a gradnja je počela 2. VI. iste godine. Konstrukciju mosta čine betonski i čelični dio. Most je projektovala i građevinske radove izvodila beogardska Mostogradnja i njeni kooperanti, dok je čeličnu konstrukciju izradilo preduzeće "Ganzmavag" iz Mađarske.
Projektant cijelog betonskog dijela je inženjer Dimitrije Ćertić[1], a čelični dio je projektovao inženjer Branko Tripalo.
Tehnički podaci[uredi | uredi kod]
Most je dugačak 638 metara i leži na jedanaest betonskih stupova. Glavni plovidbeni otvor iznosi 169 metara. Ukupna širina mosta je 11,20 m, širina kolnik je 7,5 m, a sa svake strane su pješačke staze široke 1,75 m.
Most je sandukastog oblika. U njega je ugrađeno 2.008 tona čelika, 8.000 kubnih metara betona, 320 tona betonskog željeza u armaturama. Na mostu ima 13.500 vijaka. Sa bezdanske (somborske) strane izgrađen je pristupni put od 2.100 metara, a s batinske (belomanastirske) pristupni put iznosi 638 metara.
Ukupna se vrijednost mosta, zajedno s pristupnim putevima, procjenjivala na tadašnjih 10,5 milijardi starih dinara, a sam most je koštao 8 milijardi. Sredstva su osigurale Opština Sombor i tadašnja Općina Beli Manastir uz osiguranje kredita.
Ime mosta[uredi | uredi kod]
Most je nazvan imenom 51. divizije u čast Batinske bitke (11-29. XI. 1944) i slavne divizije koja je, zajedno s jedinicama Crvene armije, u toku te bitke forsirala Dunav u širem rejonu mjesta gdje je most podignut. U saobraćaj ga je 10. XI. 1974. godine, na 30. godišnjicu Batinske bitke, pustio general armije Kosta Nađ, u vrijeme bitke general-lajtnant i komandant Glavnog štaba (GŠ) Vojvodine.
Kolokvijalno Most 51. divizije nazivao se Batinski most. Kasnije je prevladao taj kolokvijalni naziv, naročito u Hrvatskoj poslije otcjepljenja od Jugoslavije.
[uredi | uredi kod]
Ljudi su vijekovima, prvo čamcima, a kasnije kompom (skelom), prelazili Dunav kod Batine (Batine Skele) jer je to jedino pogodno mjesto između Mohača u Mađarskoj i ušća Drave u Dunav. Kompa je saobraćala nešto uzvodnije od mosta, iz centra Batine do čarde na bačkoj strani (blizu vikend-naselja Baračka). Kompom su mogli putovati pješaci, automobili i manji kamioni. Nakon izgradnje mosta kompa je prestala saobraćati, a za prelaz vozila preko mosta godinama se naplaćivala mostarina.
Danas se s baranjske strane, na mjestu nekadašnje benzinske pumpe s desne strane pristupnog puta do mosta, nalazi hrvatski granični prelaz, dok se srpski (improvizirani) granični prelaz nalazi na mjestu nekadašnjih naplatnih rampi.
Autobuski prevoz[uredi | uredi kod]
Prije izgradnje mosta nisu postojale direktne autobuske veze između Sombora i Belog Manastira odn. Osijeka. Putnici su iz Sombora dovoženi do čarde na Dunavu, kompom su prelazili u Batinu, a onda drugim autobusom putovali dalje (i obrnuto). Zapravo, somborski Severtrans održavao je liniju Sombor-Osijek, ali se putovalo na isti način: autobusom od Sombora do Dunava, kompom do Batine i drugim autobusom do Osijeka. Nakon što je izgrađen most, ta je linija postala direktna, a između Belog Manastira i Sombora direktne linije nije bilo još godinama jer se somborski i osječki prevoznik Autoreparatura nisu mogli sporazumjeti o podjeli tura. Ipak, otada su autobusi iz Sombora vozili do centra Batine.
Rat od 1991. do 1995.[uredi | uredi kod]
Za vrijeme rata od 1991. do 1995. godine Most 51. divizije bio je jedina veza Baranje, koja je tada bila u sastavu Republike Srpske Krajine (RSK), s ostatkom svijeta jer je na Dravi bio neprolazni front između RSK i Republike Hrvatske, a Mađarska je od kraja 1991. godine pa sve do vremena tzv. mirne reintegracije svoju granicu prema Baranji držala zatvorenom. Zato je taj most bio od životnog značaja za snabdijevanje stanovništva, privrede i vojske. Znajući to, hrvatska je strana krajem januara 1992. godine iz rejona Kopačkog rita ubacila u rejon Apatina diverzantsku grupu preobučenu u uniforme JNA s ciljem da minira taj most. Grupa je otkrivena i razbijena pa namjera nije uspjela. Neki pripadnici grupe su uhvaćeni i osuđeni na dugogodišnje zatvorske kazne, a neki su uspjeli pobjeći (vidjeti: "Nacional" Arhivirano 2008-10-20 na Wayback Machine-u).