Manastir Mažići

Za ostale upotrebe, v. Orahovica (razvrstavanje).

Mažići (Orahovica)
Pogled na obnovljenu manastirsku crkvu
Osnovni podaci
Mesto:	Mažići, Opština Priboj SRB
Vrsta spomenika:	Manastir
Vreme nastanka:	XII vek
Tip spomenika:	Spomenik kulture od velikog značaja
Stepen zaštite:
Vlasnik:	Republika Srbija
Nadležna ustanova za zaštitu:	Zavod za zaštitu spomenika kulture Kraljevo
Nadležna institucija
Sedište:
Adresa:
Internet strana:	[http:// ]
Vikimedija ostava ima multimedijalne fajlove vezane za Mažići (Orahovica)

Mažići ili Orahovica (Orehovica,Mražić, crkva u Dabru) je srednjovekovni manastir koji se nalazi kod sela Mažići,14 km jugoistočno od Priboja i pripada eparhiji mileševskoj Srpske pravoslavne crkve. Nastao je u XII veku, ili tokom vladavine Stefana Nemanje ((1166)1168-1196) ili potiče iz prednemanjićkog doba. Manastirski kompleks je u nekoliko navrata rušen i obnavljan, a trajno je napušten početkom XVIII veka. Ćivot iz 1620. godine, koji je danas u Staroj crkvi u Sarajevu, nalazio se prvobotno u Mažićima.Arheološka istraživanja kompleksa su pokazala njegovu veliku starost kao kultnog mesta, nalazima iz praistorije, a među najznačajnije nalaze spadaju ostaci bolnice iz doba kralja Milutina (1282-1321), u kojoj su pronađeni srednjovekovni hirurški instrumenti.

Manastir Mažići se danas nalazi pod zaštitom Republike Srbije, kao spomenik kulture od velikog značaja, a početkom XXI veka je obnovljena manastirska crkva, dok radovi na obnovi čitavog kompleksa i dalje traju.

Istorijat kompleksa

Sama lokacija manastira predstavlja veoma staro kultno mesto. Tokom arheoloških istraživanja kompleksa, pronađene su praistorijske grobne humke iz bronzanog doba, rimski grobovi, kao i temelji crkve sa nekropolom (iz IX i X veka) oko nje. Na njima je, tokom XII veka podignut manastir Orahovica, koji se prvi put pominje početkom XIII veka, u Studeničkom tipiku i tada je spadao među najznačajnije u državi. Verovatno je stradao tokom provale Kumana, sredinom XIII veka, jer arhiepiskop Danilo II navodi da ga je obnovio kralj Milutin. Novo razaranje, manastir je doživeo 1667. godine, posle čega je iznova obnovljen i u izvorima se pominje 1683. godine i početkom XVIII veka, nakon čega je i trajno opusteo. U periodu od 1999. do 2001. godine obavljena su opsežna arheološka istraživanja, tokom kojih su otkriveni ostaci manastirske crkve svetog Đorđa, konaka, kuhinje, trpezarije, podruma i bolnice.

Sama crkva (iz Milutinovog doba) je jednobrodne pravougaone osnove sa polukružnom apsidom, a dimenzije su joj 15 sa 6 metara, dok joj je kasnije dozidan narteks, kvadratne osnove. Njeni zidovi, pravljeni od pritesanog kamena bez tragova maltera, bili su sačuvani do visine od oko 2 metra, a najverovatnije je imala i kupolu, koja je počivala na 4 jaka pilastra, čiji su ostaci bili očuvani u njenom središtu.

Početkom XXI veka, manastirska crkva je rekonstruisana, prema nacrtima Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture, baziranim na njenim ostacima.

Povezano

• Mažići
• Manastir Banja

Literatura

• Vasilije Marković, „Pravoslavno monaštvo i manastiri u srednjovekovnoj Srbiji“ (prvo izdanje), Sremski Karlovci, 1920. (str. 66-67)
• Spomenici kulture u Srbiji: Mažići, ostaci manastira (sajt SANU) (sh) (en)
  (iz knjige „Spomeničko nasleđe Srbije: nepokretna kulturna dobra od izuzetnog i od velikog značaja“, članak Mažići, manastir)
• Manastir Mažići, otvaranje lobanja pod svećama Arhivirano 2011-09-05 na Wayback Machine-u

Vanjske veze

• Manastir Mažići (www.pravoslavlje.nl) Arhivirano 2010-05-27 na Wayback Machine-u (sh)