Kumane (Novi Bečej)
Za ostale upotrebe, v. Kumane (razvrstavanje).
| Kumane | |
|---|---|
|
| |
 Grb | |
| Osnovni podaci | |
| Država |  Srbija
|
| Pokrajina | Vojvodina |
| Upravni okrug | Srednjobanatski |
| Opština | Novi Bečej |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo (2022) |  3284
|
| Gustina stanovništva | 39 st./km² |
| Geografija | |
| Koordinate | 45°32′12″N 20°13′25″E / 45.536666°N 20.223666°E |
| Nadmorska visina | 80 m |
| Površina | 98,8 km² |
  Kumane Kumane (Srbije) | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski kod | 23271 |
| Pozivni broj | 023 |
| Registarska oznaka | ZR |
Koordinate: 45° 32′ 12" SGŠ, 20° 13′ 25" IGD
Kumane (mađ. Kumán) je naselje u Srbiji u opštini Novi Bečej u Srednjobanatskom okrugu. Prema popisu iz 2011. godine bilo je 3284 stanovnika (Prema popisu iz 2002. godine 3814, a prema popisu iz 1991. godine bilo je 4068 stanovnika).
Kumane je dobilo naziv po nomadskom azijskom narodu tatarskog porekla, Kumani, koji je u 11. veku prodro čak do Mađarske. Pod današnjim nazivom selo se prvi put pominje u Pećkom katastigu, spisku priloga Pećke patrijaršije iz 1660. i 1661. godine.
Na osnovu arheoloških nalaza utvrđeno je da je područje sela bilo nastanjeno još u neolitu, a neki nalazi ukazuju da su u 6. i 7. veka ovde boravili Avari i Sloveni.
Kumane nije uvek bilo na današnjoj lokaciji (Crni pesak). Do 1801. godine selo se nalazilo 4 kilometra prema zapadu, uz nekadašnju levu obalu Tise (taj deo atara se sada zove Staro selo).
Najstariji pisani spomenik koji se čuva u kumanskoj crkvi je protokol rođenih iz 1757. godine. U njemu se selo vodi kao Šanac Kumani.
Selo je depopulacijsko (1936. godine u selu je živelo 6.537 stanovnika, a 2002. godine - 3.806).
Kroz Kumane prolazi drum Zrenjanin - Melenci - Kumane - Novi Bečej - Novo Miloševo - Kikinda, a pre Novog Bečeja jedan krak druma se odvaja preko reke Tise za Bečej. Pored Kumana prolazi železnička pruga Kikinda - Zrenjanin.
- U centru sela nalazi se spomenik podignut 1. juna 1952. palim borcima Drugog svetskog rata. Taj dan se slavi svake godine kao slava sela.
- Selo je poznato po bioskopu nazvanom „kumanački sinemaskop“, sa najširim bioskopskim platnom u Banatu.
- U kumanačkom ataru, u dvorištu crpne stanice na banatskoj obali Tise nalazi se hrast lužnjak star preko 300 godina. Po elaboratu vojvođanskog Zavoda za zaštitu prirode hrast je najlepši primerak ove vrste u Vojvodini.
- Nedaleko od Kumana nalazi se Banja Rusanda poznata po lekovitom svojstvu mineralnog peloida (blata) iz jezera.
- Laza Telečki (1841-1873) - velikan srpskog glumišta i istaknuti član Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu. Danas se u Kumanu, u njegovu čast održava manifestacija „Dani Laze Telečkog“.]
- Ljubica Odadžić (1913-1942) - narodni heroj Jugoslavije i učesnik Narodnooslobodilačke borbe. Jedna od glavnih ulica Kumana nosi ime upravo po njoj.
- Jovan Veselinov „Žarko" (1906-1982) - narodni heroj Jugoslavije i nekadašnji predsednik Narodne skupštine Narodne Republike Srbije.
- Dr Miloš Đorđević (1842-1918) - poznati pravnik 19. veka. Bio je jedan od glavnih saradnika Mihaila Polita-Desančića i vođa Liberalne stranke u Zrenjaninu. Imao je titulu kraljevskog savetnika. Poslednjih 10 godina života bio je direktor „Velike Bečkerečke štedionice".
- Milan R. Varadinac (*1935) - istoričar i pisac dokumentaraca o kulturi Kumana. Najpoznatija dela su mu „Kumane u sportu i kulturi", „Rađanje blizanaca u Kumanu", „Hronika lovstva u Kumanu"...
- Dr Duško Letić (*1959)- profesor Fakulteta tehničkih nauka Univerziteta u Novom Sadu. Autor je brojnih knjiga među kojima je i "Operativna istraživanja".
- Gordana Cvetić-Dostanić (*1954) - cenjeni ekonomista i direktor Beogradske berze. Dobitnik je priznanja „Menadžer godine u oblasti bankarstva i finansija".
Seoska crkva građena je u periodu od 1820. do 1830. godine. Posvećena je svetim arhangelima Mihailu i Gavrilu. To je jednobrodna građevina sa zvonikom na zapadnoj fasadi, koji se podiže iz pročelja fasade. Ikonostas i zidne slike rad su slikara Nikole Aleksića iz 1854. godine
Školstvo u Kumanu počelo je da se ravija početkom 20. veka. Kako nije postojao adekvatan prostor, nastava se odvijala u zgradama Mesne zajednice i Doma kulture. Nova školska zgrada počela je sa izgradnjom početkom 60ih godina prošlog veka, da bi otvaranje nastupilo 29. novembra 1965. godine. Otvorena je nova Osnovna škola sa nazivom „Stančić Milan - Uča", u čast učitelju poginulom u ratu. Novoizgrađena škola, sa opremljenim učionicama i kabinetima bila je aktivna u međuškolskim takmičenjima, a imala je i brojne sekcije: fotosekciju, aeroklub, školski hor, školski orkestar, literarnu sekciju...
Danas, kumanačka Osnovna škola, jedna je od najopremljenijih. Raspolaže opremljenim kabinetima za: muzičku kulturu (sa muzičkim instrumentima), informatiku (sa računarima), biologiju(sa biološkim instrumentima i preparatima), fiziku i hemiju (sa adekvatnim priborom za rad); kao i fiskulturnom salom sa pratećim spravama. U školi se svake godine organizuju đački sportski turniri, đački kros, školski hor, školski orkestar, literarna, recitatorska, novinarska sekcija, a u okviru „Dečije nedelje" i maskenbal, izložba pasa, igra bez granica, časovi u prirodi, volontiranje po selu, zamena uloga učenika i nastavnika, kao i đačka žurka. U okviru školskog prostora, nalaze se dva košarkaška terena i dva fudbalska, za veliki i mali fudbal. Škola raspolaže savremenim metodama osiguranja i obezbeđenja učenika.
Svake godine u novembru,obeležava se Dan škole polaganjem cveća na grob Milana Stančića-Uče, koji se nalazi u školskom dvorištu. Učitelji i natavnici, sa svojim učenicima priređuju manifestaciju meštanima Kumana u vidu predstave, koja se obično odvija u seoskom Domu kulture.
Adaptacija Doma Kulture u Kumanu izvršena je tokom zime pa sve do juna 1986. godine, za šta je utrošeno je preko 50 miliona dinara. Otvorena je bioskopska sala (sa najvećim platnom u Banatu), bina, garderober, prostor ulaza i prostor za odlazak na sprat. Bioskopska-pozorišna sala, sa oko 300 mesta, moderno je uređena, a pod sa padom od 15 stepeni, nova sedišta, prostor za kino-projektor, novo osvetljenje.
Kulturno-umetničko društvo „Jovan Aćimac" spada u red najstarijih kulturno umetničkih društava u okolini. Osnovan je sredinom 20-ih godina 20. veka u Kumanu.
Seoska biblioteka u Kumanu ogranak je Narodne biblioteke u Novom Bečeju. Osnovana je pre više od 100 godina i sadrži više desetina hiljada knjiga.
Arača je ruševina srednjovekovne romaničke crkve koje se nalazi u blizini Kumana. Godine 1948. godine je stavljena pod zaštitu kao kulturno dobro.
- Stanovništvo u Kumanu, pretežno se bavi poljoprivredom. Meštani obrađuju svoja i tuđa zemljišta u Ataru Kumana, a bave se i uzgojom stoke.
- Oni koji se ne bave poljoprivredom u Kumanu, zaposleni su u hemijskoj industriji „Biser AD“. Ova kompanija osnovana je 1978. godine, a osnovna delatnost joj je proizvodnja kućne hemije, kozmetičkih sredstava, kao i proizvodnja kućne hemije.
U naselju Kumane živi 2958 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 39,3 godina (37,8 kod muškaraca i 40,8 kod žena). U naselju ima 1366 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,79.
Ovo naselje je uglavnom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika. |
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Etnički sastav prema popisu iz 2002. | ||||
|---|---|---|---|---|
| Srbi | 3296 | 86.41% | ||
| Romi | 198 | 5.19% | ||
| Mađari | 127 | 3.32% | ||
| Jugosloveni | 65 | 1.70% | ||
| Hrvati | 15 | 0.39% | ||
| Rusi | 5 | 0.13% | ||
| Slovaci | 4 | 0.10% | ||
| Rumuni | 3 | 0.07% | ||
| Makedonci | 3 | 0.07% | ||
| Crnogorci | 2 | 0.05% | ||
| Česi | 1 | 0.02% | ||
| Slovenci | 1 | 0.02% | ||
| Nemci | 1 | 0.02% | ||
| nepoznato | 3 | 0.07% | ||
| m | ž | |||
| ? | 6 | 6 | ||
| 80+ | 21 | 48 | ||
| 75-79 | 40 | 86 | ||
| 70-74 | 78 | 110 | ||
| 65-69 | 101 | 144 | ||
| 60-64 | 89 | 112 | ||
| 55-59 | 82 | 73 | ||
| 50-54 | 151 | 138 | ||
| 45-49 | 172 | 148 | ||
| 40-44 | 164 | 142 | ||
| 35-39 | 137 | 133 | ||
| 30-34 | 105 | 99 | ||
| 25-29 | 103 | 101 | ||
| 20-24 | 152 | 99 | ||
| 15-19 | 154 | 142 | ||
| 10-14 | 139 | 148 | ||
| 5-9 | 118 | 119 | ||
| 0-4 | 70 | 84 | ||
| prosek | 37.8 | 40.8 | ||
|
|
|
|
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija | Proizvodnja i snabdevanje... | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 773 | 339 | 5 | 9 | 203 | 3 | 39 | 49 | 10 | 53 |
| Ženski | 440 | 118 | - | - | 181 | 2 | 2 | 33 | 12 | 5 |
| Oba | 1213 | 457 | 5 | 9 | 384 | 5 | 41 | 82 | 22 | 58 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 5 | 5 | 17 | 8 | 11 | 14 | - | - | 3 | |
| Ženski | 4 | 1 | 11 | 27 | 38 | 4 | 2 | - | - | |
| Oba | 9 | 6 | 28 | 35 | 49 | 18 | 2 | - | 3 |
- ↑ Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
- ↑ Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7
