Prijeđi na sadržaj

Karun (jezero)

Izvor: Wikipedija
Karun
Karta jezera kroz vijekove
Lokacija
PoložajMuhafaza Fajum
Države Egipat
Koordinate29°28′″N30°37′″E
Hidrografija
VrstaBoćato jezero
Površina233 km²
Aps. visina-43[1] m
Dužina40[1] km
Širina5,7[1] km
Dubina12 m
Hidrologija
PritokeKanal Bar Jusuf
Odljev- (isparava)

Karun (arapski:بركة قارون/Birket Qarun) za Antike znan kao Merid (grčki: Μοῖρις) je jezero na sjeveru Egipta u Muhafazi Fajum.[2]

Karakteristike

[uredi | uredi kod]

Jezero Karun ima površinu od 233 km², dugo je 40 km od zapada prema istoku a široko je do 5,7 km. Prosječno je duboko 4,2 m a leži u geološkoj depresiji na 43 metra ispod mora.[1]

Pogled na jezero

Slatkom vodom iz Nila ga puni kanal Bar Jusuf, a kako nigdje ne otiče -isparava pa mu je voda bočata.

Historija

[uredi | uredi kod]

Jezero Karun je ostatak puno većeg drevnog Jezera Merid, koje je nekada zauzimalo veliko područje depresije - Oaza Fajum u Egiptu.[2] Istraživanja izvršena po pustinjskim rubovima te depresije upućuju na to da su u ranom paleolitiku vode jezera nalazile na oko 37 m nadmorske visine i vjerojatno potpuno ispunile depresiju. Nivo jezera postepeno je opadao sve do otprilike 10. milenija pne., kad se nalazilo oko 4 1/2 m ispod mora, možda i zato jer se privremeno prekinula veza s rijekom Nil. Početkom neolita jezero se iznova podiglo i postepeno smirilo. Za Neolita i Starog kraljevstva duž njegovih smanjenih obala naselili su se prvi stanovnici.[2]

Tek su faraoni Srednjeg kraljevstva (oko 2040. pne.-1786. pne.) pokušali zaustaviti postepeno zasipavanje kanala koji je povezivao jezero sa Nilom. Vjerojatno je Senusret II ili Amenemhat III proširio i produbio kanal, na taj je način jezero ponovno postavio u hidrauličku ravnotežu sa rijekom. Jezero se tada nalazilo na nadmorskoj visini od 17 m i služilo je kao retencija za poplava, koja preuzima višak voda od prekomjerno visokih poplava Nila i kao akumulacija čije su se vode mogle koristiti za navodnjavanje nakon što bi se poplava Nila slegla. Kad je Herodot posjetio jezero oko 450. pne., pretpostavio je da se radi o umjetnom jezeru, jer mu je rečeno da je iskopano najmanje 900 godina ranije.[2]

Velike melioracione radove u Oazi Fajum proveli su ptolemejski kraljevi. Za vladavine Ptolemeja II Filadelfa u 3. vijeku pne. jezero je djelomično isušeno branom koja je ograničavala ulazak vode iz Nil u njega. Plodno aluvijalno tlo koje je bilo isušeno (otprilike 1.200 km²) navodnjavalo se kanalima i bilo podvrgnuto intenzivnom obrađivanju.[2]

Tako se stanovništvo oko jezera naglo povećalo, a i broj novih gradova. Današnje iskopavanje nekoliko arheoloških lokaliteta urodilo je bogatom žetvom helenističkih, rimskih papirusa. Oaza Fajum nastavila je prosperirati i tokom prva dva vijeka rimske vladavine, ali nakon toga je počela stagnirati i propadati. Nivo vode u jezeru nastavio je opadati, što je dovelo do plitkog i relativno malog jezera u današnje vrijeme.[2]

Jezero Karun je 2012. uvršteno na listu lokaliteta Ramsarske konvencije, kao važno stanište ptica selica. [3]

Izvori

[uredi | uredi kod]
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 Fayoum Oasis and Lake Qaroun, Egypt (engleski). Med-O-Med. Pristupljeno 4.8. 2020. 
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Lake Moeris, Egypt (engleski). Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 29.7. 2020. 
  3. Lake Qarun Protected Area (engleski). Ramsar Sites Information Service. Pristupljeno 4.8. 2020. 

Vanjske veze

[uredi | uredi kod]