Historija alpinizma u Bosni i Hercegovini

Izvor: Wikipedija
Prijeđi na navigaciju Prijeđi na pretragu
Stijene Romanije, na kojima je počeo razvoj alpinizma u Bosni i Hercegovini

Historija alpinizma u Bosni i Hercegovini počela je 1929. god. Tada je izvršen prvi penjački uspon s izrazitim i svjesnim alpinističkim (planinarskim) ciljevima na planini Romaniji.

Romanija[uredi | uredi kod]

Najmarkantniji romanijski masiv je lanac Djevojačke - Velike - Bogovićke stijene koji se na južnom dijelu planine, pruža od zapada prema istoku i jugoistoku. Nekoliko km. sjevernije su Crvene stijene, a privlačni su i stjenoviti masivi: Crne, Hotičke i Rakitske stijene.

U novembru 1929. god. Drago Šefer i Vojo Ilić su ispenjali I stijenu drugog tornja na Djevojačkim stijenama.To je bio prvi smjer u planinama Bosne i Hercegovine. Godine 1932. alpinisti prvi put dobivaju malo kvalitetniju penjačku opreme: cepin, 30-metarsko uže od 10 mm, tri karabinera, čekić i penjačice. Do kraja 1938. god. nekoliko smjerova na Romaniji koji i danas predstavlja izazov za penjače, ispenjali su i: Predrag Šaraba, Jakov Gaon, Josip Sigmund i Nikola Sedlar, Drago Entraut, Muhamed Buturović i Faruk Zahirović.[1][2]

Vrh Lupoglava (2.102 m/nv)

Ostale planine[uredi | uredi kod]

Uz Romaniju, kojoj pripada počasno mjesto u razvoju bosanskohercegovačkog alpinizma, značajno mjesto zauzimaju i planine Prenj, Čvrsnica, Velež, Treskavica...[3]

Godine 1936. na sjevero-istočnu stijenu Lupoglava u Prenju ispenjao se Drago Šefer.[4] U Čvrsnici na sjevernu stijenu Klapavice ispenjao se Josip Sigmund, a 1939. god. još dva penjačka uspona u Čvrsnici: u Pešti brdu i u Velikom kuku. Josip Sigmund 1937. g. ispenjao se kaminom u Čabenskim stijenama u Treskavici. Šefer i Predrag Šaraba ostvarili su uspon u sjevernoj stijeni Otiša (2097 m), a 1938. g. penju se u zapadnoj stijeni Osobca u Prenju. Lujo Dic sa skupinom planinara iz društva »Prijatelji prirode« penjali su grebenom Vjetrenih brda od Zelene glave do Lupoglava.

Organizovanje[uredi | uredi kod]

U Planinarskom Savezu Bosne i Hercegovine 1949. godine formiran je alpinistička sekcija, koja je bila začetnik osnivanja alpinističkih sekcija i odsjeka u planinarskim društvima.[5] Na saveznom alpinističkom tečaju (prvom alpinističkom tečaju u BiH), za učesnike iz svih republika tadašnje Jugoslavije, koji je održan polovinom oktobra 1949. godine na Prenju, na Boračkom jezeru, sudjelovalo je osam pretstavnika Bosne i Hercegovine. Na republičkom alpinističkom tečaju, održanom u septembru 1950. godine na Čvrsnici, sudjelovalo je 30 polaznika. Značajno je da su već 1951. i dvije žene pohađale alpinistički tečaj.

Bosanskohercegovački alpinisti sudjelovali su u alpinističkom skupu na Magliću i Trnovačko jezero|Trnovačkom jezeru 1956.god. U zajednici sa slovenskim i hrvatskim alpinistima izveli su nekoliko prvenstvenih uspona u stijenama Maglića, Trnovačkog Durmitora i Volujka.

Sarajevska škole alpinizma[uredi | uredi kod]

Prvi i eksperimentalnom tečaj (ljetni početnički) Sarajevske škole alpinizma (SŠA) održan je tokom sedam vikenda, od 7. oktobra do 19. novembra 1972. na Romaniji, u planinarskom domu “Slaviša Vajner-Čiča”. SŠA prvobitno nije djelovala u okviru PSBiH, već u okviru Gradskog planinarskog saveza Sarajeva. Zvanično je startovala u proljeće 1973. kada je na Romaniji održan ljetni početnički tečaj, od kada se vode dnevnici Škole. Kroz školu su prošli brojni alpinisti iz cijele Bosne i Hercegovine. Instruktori (praktične i teoretske nastave) koji su se najviše angažovali u radu SŠA, posebno u njenoj prvoj, “klasičnoj” fazi, od 1972. do 1991. g. bili su: Muhamed Šišić, Slobodan Žalica (idejni osnivači i direktni pokretači Škole), Peter Hilčišin, Muhamed Gafić (jedno vrijeme rukovodilac škole), Faruk Zahirović, Rašid Mulahusić (kasnije dugogodišnji rukovodilac škole) i Miodrag Rakić (utemeljivači Škole).[6]

Elbrus, najviši je vrh Kavkaza i Evrope s visinom od 5642 m. Muhamed Gafić i Muhamed Šišić au prvi bosanskohercegovački alpinisti sa usponom na ovaj vrh
Vrh Korženjevske (70105 m)- Prvi uspon ostvarili su Branimir Maltarić i Mujo Mulaosmanović

Usponi[uredi | uredi kod]

1972 - Matterhorn[uredi | uredi kod]

Uspon na Matterhorn Muhameda Šišića i Muhameda Gafića izveden je u julu 1971. god. Bio je izveden u vlastitoj organizaciji, sa dosta avanturizma, ali je ostao zapisan kao prvi bosanskohercegovački uspon na ovaj vrh i ulazak u svjetski krug alpinizma.[7]

1974 - Elbrus, najviši vrh Evrope[uredi | uredi kod]

Kao članovi Prve jugoslavenska kadrovska alpinistička ekspedicija "Kavkaz '74" (PS Jugoslavije), Muhamed Gafić i Muhamed Šišić ostvarili su 1974. god. uspon na Elbrus (5642m). Prepenjali su i sjevernu stijenu Ulu Tau Čana (4207 m).[8]

1976[uredi | uredi kod]

Prva bosanskohercegovačka alpinistička ekspedicija u organizaciji Planinarskog saveza Bosne i Hercegovine bila je "Pamir '76". Branimir Maltarić i Alija Vatrenjak dosegli su 7.050 m prilikom uspona na Vrh Korženjevskaa (7105 m.). Ostali članovi ekspedicije bili su: Erol Čolaković, Muhamed Šišić, Miodrag Rakić.[8]

1979 - Prvi vrh preko 7.000 metara[uredi | uredi kod]

1984[uredi | uredi kod]

Godine 1984. alpinisti iz Bosne i Hercegovine učestvovali su u Drugoj vojvođanskoj alpinističkoj ekspediciji “Damavand ‘84“, Elburs (PSS Vojvodine). Na vrhove Damavand (5.671 m) i Ararat (5.165 m) ispenjali su se: Milorad Čarapić, Zijo Deljo, Miloš Droca, Murat Gušo, Selver Hadžić, Ozrenka Jakovljević, Ljerka Kušec, Naim Logić, Srećko Mirić, Slobodan Simić, Mehmed Šišić, Halil Udžvarlić, Raza Voloder.[8]

U ekspediciji na Alam Kuhu (4.850 m) 1984. god Nail Dervišević, Naim Logić, Mukri Šišić i Alija Vatrenjak ispenjali su nekoliko smjerova.

1991[uredi | uredi kod]

Khan Tengri (7.010 m): Edin Durmo, Muhamed Gafić, Naim Logić i Dragan Zlatanović – pristup na vrh. Ostali članovi ekspedicije: Muhamed Šišić (dosegao 6.900 m) i Mirza Todorović.[8]
  • Ekspedicija na Pamir, PD “Klekovača” Prijedor:
Vrh Moskva (6.635 m): Slobodan Bokan, Sulejman Ćuskić, Silvije Sarić, Duško Vujičić – pristup na vrh

2006 - Prvi vrh preko 8.000 metara[uredi | uredi kod]

Kao učesnik Alpinistička ekspedicija “Čo Oju” Himalaja, (“Extreme Summit Team” Beograd), Petar Pećanac ostvario pristup na vrh. Ovo je prvi uspon jednog alpiniste iz Bosne i Hercegovine na vrh iznad 8.000 m.[10]

2007 - Prvi uspon na Mount Everest[uredi | uredi kod]

Petar Pećanac, nakon uspona na Cho Oyu, slijedeće 2007.godine ostvario je uspon i na Mount Everest. Bio je učesnik deseteročlane međunarodne ekspedicije koju je organizovao klub Extreme Summit Team iz Beograda.

2015 - Sedam vrhova[uredi | uredi kod]

Naim Logić uspio je 2015. godine usponom na najviši vrh Antarktika ispenjati najviše vrhove sedam kontinenata.

Reference[uredi | uredi kod]

  1. ↑ „Edin Durmo - Slobodan Žalica: Romanija - Alpinistički vodič”. Arhivirano iz originala na datum 2018-09-09. Pristupljeno 2020-10-05. 
  2. ↑ „Gafa, džemtlmen na vrhu”. Osservatorio - balcanicaucaso. Pristupljeno 13. 9. 2018. 
  3. ↑ „Planinarstvo i alpinizam”. Planinarski savez Hrvatske, Zagreb 1989. Pristupljeno 15. 2. 2020. 
  4. ↑ „Muhamed Gafić i Šemsudin Džeko - Prenj - Lupoglav, s.94”. Turistička zajednica Kantona Sarajevo. Pristupljeno 13. 9. 2020. [mrtav link]
  5. ↑ „Iz istorije planinarstva Bosne i Hercegovine - Planinarenje.ba”. Arhivirano iz originala na datum 2020-10-11. Pristupljeno 2020-10-05. 
  6. ↑ „Historija razvoja alpinizma u Sarajevu”. Pristupljeno 13. 9. 2018. 
  7. ↑ Prvo bosanskohercegovačko osvajanje Matterhorna - DANI
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 „Hronologija uspona”. Planinarski savez BiH. Arhivirano iz originala na datum 2019-07-08. Pristupljeno 13. 9. 2018. 
  9. ↑ Mujo Mulaosmanović, prvi Bosanac koji je osvojio vrh preko 7.000 metara
  10. ↑ Cho-Oya - na više od 8000 metara... - Radio Slobodna Evropa
Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Historija_alpinizma_u_Bosni_i_Hercegovini&oldid=41587788