Prijeđi na sadržaj

Gjakova

Coordinates: 42°23′30.6″N 20°25′42.3″E / 42.391833°N 20.428417°E / 42.391833; 20.428417
Izvor: Wikipedija
Gjakova
Đakovica / Ђаковица
Kolaž slika Đakovice (Noćna panorama grada, Hadum džamija, Crkva Svetog Jovana Krstitelja, Đakovička sahat-kula, Terzijski most, Mazrekaj kula, Katolička crkva Svetog Petra i Pavla, Đakovački stari bazar)
Kolaž slika Đakovice (Noćna panorama grada, Hadum džamija, Crkva Svetog Jovana Krstitelja, Đakovička sahat-kula, Terzijski most, Mazrekaj kula, Katolička crkva Svetog Petra i Pavla, Đakovački stari bazar)
Gjakova na mapi Kosovo
Gjakova
Gjakova
Koordinate: 42°23′30.6″N 20°25′42.3″E / 42.391833°N 20.428417°E / 42.391833; 20.428417
Država Kosovo
OkrugGjakova
OpćinaGjakova
Uprava
 • gradonačelnikArdian Gjini
Nadmorska visina
365 m
Stanovništvo
 (2011.)
 • Ukupno40.827
Vremenska zonaUTC+1 (CET)
 • Ljeti (DST)UTC+2 (CEST)
Poštanski broj
50010
Registarska oznaka07
Sajtkk.rks-gov.net

Gjakova (srpskohrvatski: Đakovica; ćirilica: Ђаковица), grad na Kosovu i središte istoimene općine Gjakova.

Geografija

[uredi | uredi kod]

Atar naselja se nalazi na teritoriji katastarskih opština Đakovica-varoš površine 254 ha, Đakovica-van varoš površine 2.227 ha i Sadik-agin zid površine 299 ha. Grad je opasan dolinama Belog Drima, Ribnika (Erenik), Krene, Miruše, a ove nadvisuju vrhovi Prokletija, Paštrika, Koritnika.[1]

Historija

[uredi | uredi kod]

Grad je dobio ime po malo poznatom gospodaru i vazalu Vuka BrankovićaJakovu, koji je ovde imao svoj posed. Sačuvan je njegov novac sa natpisom „Iakov“. Izvedeno je iz toga "Đakov". Đakovica se kao naselje gradskog tipa formirala u srednjem veku. Njen geografski položaj je bio veoma pogodan za kasniji napredak zanatstva i trgovine. Nalazila se u 19. veku na obe obale "Reke", koja protiče kroz mesto, i tu je bilo 1900. godine 12 mostova "dobro utvrđenih".

Od 16. veka postojala je u Đakovici Crkva Uspenja Bogorodice, kao metoh manastira Dečana, čiji je ktitor Stefan Uroš III Dečanski. Od nje najverovatnije potiče i veliko zvono sa natpisom na grčkom jeziku, koje se danas čuva u riznici manastira Dečana. To je mala prizemna pravougaona građevina. U crkvi se čuvala vredna zbirka ikona i crkvenih predmeta i sasuda iz 18. i 19. veka. Svojom umetničkom vrednošću posebno se izdvaja okovana ikona Uspenja Bogorodice iz 17. veka. Ova crkva je registrovana kao spomenik kulture krajem 1967. godine.[2]

Razvoj grada može se pratiti od kraja 16. veka, od vremena nastanka najstarije očuvane građevine, Hadum-džamije, oko koje je formirana čaršija. Ostale očuvane građevine su s kraja 19. ili iz prve polovine 20. veka. Pored džamije u istom kompleksu nalazi se mekteba, biblioteka i manje groblje. Dosta kasnije, u istom kompleksu izgrađeni su hanovi za trgovce i putnike, a postojalo je i tursko kupatilo, koje je srušeno. Urbanistička celina stare čaršije upisana je 1955. godine u registar spomenika kulture Srbije.[3]

U Đakovici je bilo sedište kajmakama (sreskog poglavara) i sud, zatim kasarna, pošta i telegraf, te opštinska zgrada. Čaršija se delila na više delova; na desnoj obali su Glavna i Žitna, a na levoj - Mala, Drvarska, Ćerimova i marvena. Na obali reke nalazila se 1900. godine Fabrika za "činjenje kože" (tabakana) i nekoliko "prostih" mlinova. Ima nekoliko velikih kuća "kula" u kojima žive begovske porodice: Riza beg, DŽeladin beg, Šerif beg, Ahmed beg, Rustem aga, Sulejman aga i drugi.[4]

U 18. veku tu je radila srpska pravoslavna Bogoslovija.[5]

Prva srpska narodna škola počinje rad 1829. godine. Prvi učitelj došao bio je Petra Manojlovića. Nakon njega uzet je novi učitelj Toma Nikolić iz Peći, koji je u mestu proveo deceniju. Kada je 1889. godine u mesto došao učitelj Radovan Nikolić iz gusinjskog kraja stvorili su se uslovi za otvaranje i ženske škole. Prva učiteljica rodom iz Kragujevca, Leposava Nikolić - bila je Radovanova supruga.[6]

Od 1829. do 1842. godine škola je radila u iznajmljenim privatnim kućama i menjala lokaciju. Kada je 1889. godine otvorena "ženska škola" za nju je izgrađena nova namenska zgrada koju su činili tri sobe i kuhinja. Tu je bio učiteljski stan i jedna učionica. I stara i nova školska zgrada su bili spojeni dvorištima sa crkvenom portom.[7]

Nakon oslobođenja od turske vlasti 1912. godine bila je deo Kraljevine Crne Gore do 1918. godine, kada dolazi do ujedinjenja sa Kraljevinom Srbijom. Pripadala je Zetskoj oblasti 1922-29, zatim Zetskoj banovini, oboje sa sedištem u Cetinju. Električno osvetljenje je uvedeno u avgustu 1938.[8]

Obrazovanje

[uredi | uredi kod]

U Đakovici postoje osnovne i srednje škole u kojima je moguće obrazovanje isključivo na albanskom jeziku, a nizak životni standard nepovoljno utiče na kvalitet obrazovanja.

Stanovništvo

[uredi | uredi kod]
Populacija
kroz historiju
GodinaPop.±%
1948.15.190—    
1953.17.065+12.3%
1961.21.368+25.2%
1971.31.281+46.4%
1981.42.031+34.4%
1991.59.008+40.4%
2011.40.827−30.8%
Izvori:[9]

Poznate ličnosti

[uredi | uredi kod]

Gradovi prijatelji

[uredi | uredi kod]

Galerija

[uredi | uredi kod]

Povezano

[uredi | uredi kod]

Reference

[uredi | uredi kod]
  1. „Vaseljenska TV: Groblje kao „paralelna institucija“”. Vaseljenska.com. Arhivirano iz originala na datum 07. 01. 2013. Pristupljeno 19. 02. 2013. 
  2. „Spomenici kulture: Crkva uspenja Bogordičnog, Pristupljeno 24. 1. 2013.”. Spomenicikulture.mi.sanu.ac.rs. 18. 12. 1967.. Pristupljeno 19. 02. 2013. 
  3. „Spomenici kulture u Srbiji: Urbanistička celina stare čaršije, Pristupljeno 24. 1. 2013.”. Spomenicikulture.mi.sanu.ac.rs. 19. 02. 1955.. Pristupljeno 19. 02. 2013. 
  4. "Carigradski glasnik", Carigrad 1900. godine
  5. "Carigradski glasnik", Carigrad 1904. godine
  6. "Carigradski glasnik", Carigrad 1899. godine
  7. "Carigradski glasnik", Carigrad 1899-1900. godine
  8. "Politika", 6. avg. 1938
  9. Popis stanovništva na Kosovu 1948-2011
  10. Arhivirana kopija. Arhivirano iz originala na datum 2. studenoga 2013.. Pristupljeno 31. listopada 2013. 

Vanjske veze

[uredi | uredi kod]