Radio Slobodna Jugoslavija

Radio Slobodna Jugoslavija je bila jugoslovenska radio-stanica koja je tokom Narodnooslobodilačke borbe, od novembra 1941. do januara 1945. godine, emitovala vesti u sistemu radio-stanica Kominterne. Ona je svakodnevno davala emisije na srpskohrvatskom jeziku i imala je zadatak da vrši propagandu u korist Narodnooslobodilačkog pokreta u inostranstvu i da informiše jugoslovenske narode o međunarodnim događajima i stanju na drugim frontovima.

Radio-stanica „Slobodna Jugoslavija“ osnovana je 11. novembra 1941. godine u gradu Ufi na Uralu, u Sovjetskom Savezu. Odbacivanjem nemačkih armija od Moskve, početkom 1942. godine, radio-stanica je aprila 1942. prebačena u Moskvu, gde je ostala sve do januara 1945. kada je prestala da radi. Radom radio-stanice rukovodio je Veljko Vlahović, narodni heroj, član CK SKOJ-a i sekretar Komunističke omladinske internacionale. Pored njega u radu stanice učestvovali su Đuro Salaj i Božidar Maslarić, narodni heroj. Stanica je svakodnevno emitovala vesti na srpskohrvatskom i slovenačkom jeziku, a od polovine 1944. godine i na makedonskom. Za narode okupirane Evrope davala je vesti od 1943. godine na više jezika. U stanici je sve do jula 1944. godine, kada je iz Jugoslavije stiglo nekoliko spikera, koje je poslao Vrhovni štab NOV i POJ, radilo svega troje do četvoro ljudi.

Redakcija radio-stanice je sastavljala izveštaje na osnovu primljenih depeša Vrhovnog štaba NOV i POJ, kao i Glavnog štaba NOV i PO Slovenije. Sa Vrhovnim štabom imala je direktnu radio-vezu od aprila 1942. godine, a nešto kasnije i sa Glavnim štabom Slovenije. Sredinom 1942. godine redakcija je izvesno vreme održavala radio-vezu i sa članom Vrhovnog štaba Ivom Lolom Ribarom, za vreme njegovog ilegalnog boravka i rada u okupiranom Zemunu. U pripremanju emisija redakcija se koristila agencijskim vestima, listovima i publikacijama savezničkih zemalja i drugim izvorima. Od novembra 1943. godine jedan deo emisija je pravljen na osnovu Tanjugovih vesti, a od 1944. godine sav materijal za emisije davao je Tanjug. I pored velike udaljenosti i neredovnih veza sa Vrhovnim štabom, naročito u prvoj godini rata, kao i zbog malog broja ljudi u redakciji, „Slobodna Jugoslavija“ je uspevala da redovno emituje vesti, pa i onda kad je zbog vojne situacije bila prekidana svaka veza i kontakt s Jugoslavijom.

Radio-stanica „Slobodna Jugoslavija“ odigrala je značajnu ulogu u širenju istine o događajima i zbivanjima u Jugoslaviji i na Balkanu. Posebno važnu ulogu imala je u teškim situacijama, naročito za vreme neprijateljskih ofanziva, kada su Štabovi pojedinih jedinica ostajali bez veze sa višim komandama, a radio-stanica je preuzmala i ulogu transmisije i upoznavala starešine i borce s direktivama i uputstvima Vrhovnog štaba NOV i POJ. Vrhovni štab je preko radio-stanice „Slobodna Jugoslavija“ 7. februara 1943. godine, u toku bitke na Neretvi, izdao naređenje svim partizanskim jedinicama da izvrše opštu diverziju na komunikacije i neprijateljska uporišta kako bi olakšali situaciju Operativne grupe divizija sa centralnom bolnicom.

U borbi za pobedu širenja istine o Narodnooslobodilačkom pokretu i, uopšte, zbivanjima u Jugoslaviji, radio-stanica „Slobodna Jugoslavija“ je nailazila na mnoge teškoće i prepreke. Tek od 1943. godine zapadne agencije su počele da se češće i više koriste njenim izveštajima.

Literatura

Portal NOB Segment isključivo posvećen Narodnooslobodilačkoj borbi.

• Vojna enciklopedija (knjiga osma). Beograd 1974. godina
• dr. Gojko Miljanić Kadrovi revolucije 1941-1945. „Obod“ Cetinje 1975. godina.
• Narodni heroji Jugoslavije. „Mladost“ Beograd 1975. godina.