Anarhizam u Kini
| Serija članaka o filozofiji na temu: |
 |
|
Teorija i praksa
Kultura
Srodne teme
|
Anarhizam se kao ideologija pojavio u Kini početkom 20. vijeka, nedugo nakon propasti bokserskog ustanka, kada su se mladići iz imućnih i uticajnih porodica slali u strane zemlje na studij kako bi se upoznali sa zapadnom tehnologijom i kulture te tako potpomogli modernizaciju zemlje. Mnogi od studenata su bili radikali, te ih je kineska vlada, odnosno dinastija Qing, na taj način nastojala protjerati iz zemlje. Na osnovu tog programa oko 600 studenata je otišlo u Pariz, a oko 10.000 u Japan, koji je u to doba bio daleko moderniji od Kine.
Među obje grupe se anarhizam proširio kao ideologija koja je nudila najtemeljitiji raskid s kineskom tradicijom - a koja je mladim radikalima bila izvor zaostalosti Kine u odnosu na druge države, odnosno temelj korumpirane i nesposobne vlasti dinastije Qing. Mladi kineski anarhisti su, slijedeći primjer svojih zapadnih istomišljenika, zaključili da se nestanak ugnjetavanja i nepravde neće postići, ako se ne ukine i država kao takva.
Kineski anarhisti su, s druge strane, surađivali s nacionalističkim pokretom, iako je on nastojao jedan državni sistem - monarhiju Qinga - zamijeniti drugim, odnosno parlamentarnom republikom. Kada je taj cilj postignut 1911. godine, stvoreni su uvjeti za dalji razvoj anarhističkog pokreta. Tako je Jiang Kanghu 1911. godine stvorio jednu od prvih političkih stranaka pod nazivom Kinesko socijalističko društvo, a čija je platforma sadržavala i anarhističke i socijalističke primjese. Godinu dana kasnije se ta grupa raspala na dvije frakcije, od koje su tzv. Čisti socijalisti preuzeli anarhokomunistički program.
Istovremeno je i Guangzhou postao jedno od središta anarhističkog pokreta na čelu sa Liu Shifuom. On je u svom listu Narodni glas napadao Sun Yat-sena i novi nacionalistički režim zbog ignoriranja etničkih manjina Kine i očuvanja tradicionalne diskriminacije po spolu.
Anarhizmu u Kini, slično kao i u mnogim drugim državama, težak udarac je zadala oktobarska revolucija u Rusiji, odnosno pobjeda boljševika čija se komunistička ideologija pokazala uspješnijim receptom radikalne društvene promjene od anarhizma. Zbog toga su mnogi kineski anarhisti pristupili Komunističkoj partiji Kine 1920-ih, a kasnije je sukob između KP Kine i Koumintanga, odnosno drugi japansko-kineski rat doveo do dalje marginalizacije preostalih anarhista.
Kada je 1949. godine pobjedom Maovih komunista uspostavljena NR Kina kao jednopartijska i totalitarna država, nestalo je uvjeta za razvoj anarhističke misli i stvaranje anarhističkih organizacija u Kini. Neke od anarhističkih ideja su, s druge strane, primjenjivane u praksi za vrijeme kulturne revolucije, ali je taj eksperiment završio sredinom 1970-ih.
Literatura[uredi | uredi kod]
- Taoism as early Chinese anarchism autor: Murray Rothbard u svojoj knjizi Histories of Economic Thought.
- Leanings toward anarchism in early Confucianism (PDF format) by philosopher Roderick Long.