Soko (tvrđava)
Soko je tvrđava iz srednjeg vijeka, 5 km. sjeveroistočno od Gračanice, Bosna i Hercegovina.
Lokacija[uredi | uredi kod]
Srednjovjekovni grad Soko nalazi se u istoimenom naselju, u neposrednoj blizini puta Gračanica-Gradačac. Na padinama koje se spuštaju izvorišnom dijelu rječice Sokoluše, u sredini prirodne zavale koju okružuju južni obronci Trebave, je kamena krečnjačka gruda visoka oko 40 m na kojoj je podignut grad Soko. Selo Soko je jedno od najstarijih naselja na području opštine Gračanica, zahvaljujući povoljnim uslovim terena (brdsko selo, sa pašnjacima, šumama i vodom).
Historija[uredi | uredi kod]
Grad se u srednjem vijeku nalazio u župi Usori. Prvo spominjanje Sokola u historiji je iz 1429. god. u vezi sa knezom Radivojem Ostojićem, sinom bosanskog kralja Ostoje i bratom bosanskog kralja Tomaša.
Srebreničku banovinu Osmanlije su osvojile 1512. godine. To područje je dugo bilo "ničija oblast" sve do 1526. godine, kada su, poslije bitke na Mohaču, Osmanlije mogle uspostaviti stalnu vlast. Padom Srebrenika, cijela oblast između donjih tokova Bosne i Drine, Spreče i Save, u kojoj je bilo 12 utvrđenih gradova, ulazi u sastav osmanlijske imperije. Iz 1528. godine postoji prvi popisni defter sa timarima upisanim na ime članova posade Sokola. Prema spahijskom popisnom defteru iz 1533. godine, te godine posada tvrđave Soko dobiva stalne timare. Sedamdesetih godina 18. stoljeća, gradačački kapetan Mehmed dao je da se izvrše popravke na gradu. Zapisano je također, da je u gradu, 1833. godine bilo 7 topova. Napušten je 1840.godine.[1]
Opis[uredi | uredi kod]
Osnova tvrđave je u obliku izduženog ovala dužine oko 30 metara. Uz jugoistočni zid nalaze se dva polukružno zasvedena tornja, dok je uz sjeverozapadni dozidan prigradak kao zaštita glavnom ulazu. U jugozapadnom dijelu ograđenog prostora nalaze se temelji stambene zgrade. Sjeveroistočni zid je djelimično razoren 1949. godine, kad je kamen iz njega upotrijebljen za gradnju mjesne škole. Za vrijeme proteklog rata u nekoliko navrata je oštećena.
Sokol je sagrađen od neobrađenih i tek na licu zida grubo pritesanih komada krečnjaka nejednake veličine. Graditelji su pokušavali složiti kamenje po slojevima, ali im to nije bilo moguće svugdje konsekventno provesti. Uglovi zidova su oštro zasječeni.[2]
Stari grad Sokol proglašen je za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine [3]
Reference[uredi | uredi kod]
- ↑ „Hamdija Kreševljaković, STARI BOSANSKI GRADOVI”. Naše starine I, Sarajevo, 1953, 7-45 –. Pristupljeno 9. 2. 2016.
- ↑ „Husref Redžić: Srednjovjekovni gradovi u Bosni i Hercegovini”. Sarajevo publishing, Sarajevo 2009.. Pristupljeno 9. 2. 2017.
- ↑ „Stari grad Sokol”. kons.gov.ba. Pristupljeno 13. 9. 2016.