Srebrenička banovina

Srebrenička banovina oko 1500. god

Srebrenička banovina je bila vojna upravna jedinica ugarske države nakon pada srednjovjekovne bosanske države 1463.god.

Bosanska kraljevina je imala važan položaj jer je s juga štitila Ugarsku, a isto tako i Hrvatsku i Dalmaciju. Zauzimanje Kraljevine Bosne od strane Osmanlija dovelo je ove zemlje u nezavidan položaj. Osmanlije su ostavljale malobrojne posade u gradovima i na kraju su se radi loše snabdjevenosti vojske morali povući sa ovog teritorija.

Osnivanje

U jesen 1464. godine, vojska mađarskog kralja Matije Korvina, pod zapovjedništvom Ivana Zapolje, udarila je na sjeveroistočnu Bosnu u namjeri da protjera malobrojne osmanske posade ostavljene u osvojenim utvrđenjima i da stvori obrambenu liniju od Beograda do Jajca. Od teritorija koje su zauzeli u Bosni stvorili su dvije banovine: Srebreničku i Jajačku. Na zauzetim bosanskim tvrđavama ojačali su zidine i zidali nove kule i objekte. Gradove su opremili novim modernijim topovima.

Uoči Mohačke bitke 1526. granice Srebreničke banovine bile su:

• rijeka Sava na sjeveru, od grada Šamca, do Rače.
• rijeka Drina na istoku, od ušća do nekoliko kilometara sjevernije od Zvornika.
• na jugu od Zvornika do sjeverno od Maglaja.
• na zapadu, od Tešnja do rijeke Usore i tom rijekom do Save.

Na zapadu se nalazila Jajačka Banovina), istočno Šabačka banovina, južno Osmansko Carstvo i sjeverno Ugarska. Gradovi koji su joj pripadali: Brčko (Barka), Soko, Doboj, Srebrenik, Bijeljina, Tuzla, Teočak.

Marionetske Kraljevine

U cilju zadobijanja legitimiteta ove okupacije na zaposjednutoj teritoriji sjevernog dijela nekadašnjeg kraljevstva, ugarski kralj Matijaš Korvin je ″obnovio″ bosansku državu na čije je čelo za ″bosanskog kralja″ , postavio svoju marionetu Mađara grofa Nikolu Iločkog (1471—1477), koji je stolovao u gradu Srebreniku. On je bio marionetski kralj Bosne od 1471. do smrti 1477. godine. Uz to bio je i ban Hrvatske, Slavonije i Mačve, prior vranski, vojvoda sedmogradski, palatin ugarski, doživotni knez grada Teočaka. Tu obnovljenu ″kraljevinu Bosnu″, inače marionetsku državu, priznali su papa i većina evropskih hrišćanskih vladara.

Nasuprot ugarskom marionetskom kralju Bosne, Osmanlije su postavile svog marionetskog kralja Bosne. Bio je to Matija Radivojević (Matija Šabančić-Kotromanić), sin pogubljenog bosanskog velikaša Radivoja Ostojića, iz vladarske kuće Kotromanića. Kao vladar, bio je “legitimniji” nego mađarski plemić Nikola Iločki, koji sa Bosnom nije imao nikakve veze. “Prijestolnica” tog marionetskog osmanskog „kralja Bosne“ je bila u gradu Tešnju. Teritorija kojom je on tada upravljao praktično se poklapala sa ranijim posjedima njegovog oca Radivoja. Matija se posljednji put spominje 1471. godine. Već sljedeće godine kao osmanski kralj Bosne se spominje Matija Vojsalić.

Prava i mogućnosti samoodlučivanja ovih nazovi- kraljeva Bosne su bila minorna i u ovom periodu nekadašnja državnost kraljevine Bosne bila skoro potpuno.

Pad

Osmanlije su na te ugarske teritorije u sjevernoj Bosni prodirali stalno. Srebrenička banovina je pala 1512. i to područje je dugo bilo "ničija oblast" sve do 1526. godine, kada su poslije bitke na Mohaču, Osmanlije mogle uspostaviti stalnu vlast. Beograd je pao 1521. godine i posljednje je 1528. godine palo Jajce, dugo i uporno branjeno, a sa njim i cijela Jajačka banovina. Osmansko carstvo je postalo neosporni gospodar Balkana.