Ali I od Jedžua – razlika između verzija
m Fix |
m robot kozmetičke promjene |
||
| Red 9: | Red 9: | ||
| mjesto_smrti = [[Filakit Gereger]]</br>[[Bedžemder]]</br>{{flag|Etiopija}} |
| mjesto_smrti = [[Filakit Gereger]]</br>[[Bedžemder]]</br>{{flag|Etiopija}} |
||
}} |
}} |
||
'''Ali I od Jedžua''' (? - [[18. jun]]a [[1788]]) bio je ''[[Ras (titula)|Ras]]'' |
'''Ali I od Jedžua''' (? - [[18. jun]]a [[1788]]) bio je ''[[Ras (titula)|Ras]]'' [[Bedžemder]]a, a nakon smrti ''Rasa'' [[Mikael Sehul]]a, [[regent]] [[Etiopija|etiopskih]] [[car]]eva. Ali je bio sin Aba Seru Gvangula poglavice plemena [[Oromo|Jedžu Oromo]] i Gelebu Faras. |
||
Prema historičaru Mordechaju Abiru, Ali je osnovao grad [[Debre Tabor]], koji je postao glavni grad njegove dinastije.<ref>Mordechai Abir: ''Ethiopia: The Era of the Princes; The Challenge of Islam and the Re-unification of the Christian Empire (1769-1855)'', (London: Longmans, 1968), str. 30</ref> No po etiopskoj Carskoj kronici Ali nikad nije stolovao u Debre Taboru, već se uz njega usko vezuje [[Filakit Gereger]] (koji se u Kronici naziva Garagara). |
Prema historičaru Mordechaju Abiru, Ali je osnovao grad [[Debre Tabor]], koji je postao glavni grad njegove dinastije.<ref>Mordechai Abir: ''Ethiopia: The Era of the Princes; The Challenge of Islam and the Re-unification of the Christian Empire (1769-1855)'', (London: Longmans, 1968), str. 30</ref> No po etiopskoj Carskoj kronici Ali nikad nije stolovao u Debre Taboru, već se uz njega usko vezuje [[Filakit Gereger]] (koji se u Kronici naziva Garagara). <ref>Herbert Weld |
||
Blundell: ''The Royal chronicle of Abyssinia, 1769-1840'' (Cambridge: University Press, 1922), str. 357-374</ref> |
Blundell: ''The Royal chronicle of Abyssinia, 1769-1840'' (Cambridge: University Press, 1922), str. 357-374</ref> |
||
==Biografija== |
== Biografija == |
||
Jedan od prvih koraka u usponu Alija ka moći i vlasti bio je kad ga je tadašnji car [[Tekle Georgis I Etiopski|Tekle Georgis I]] u augustu [[1781]], uzeo na svoj dvor i postavio za balambarasa.<ref>''Balambaras'' je orginalno značio "Gardarobjer", no kad je on preuzeo taj položaj to je bio [[oficir]]ski čin koji bi odgovarao današnjem komandantu [[bataljon]]a, [[puk]]a ili čak veće jedinice.</ref> Dvije godine kasnije, je još uvijek kao balambaras sudjelovao u carevu neuspjelom pohodu na [[Provincija Šoa|Šou]].<ref>Weld Blundell: ''Royal chronicle'', str. 269, 292</ref>Deset mjeseci kasnije, udružio se sa [[Ras (titula)|rasom]] Haile Josadikom u uroti protiv cara. Nakon što su ga |
Jedan od prvih koraka u usponu Alija ka moći i vlasti bio je kad ga je tadašnji car [[Tekle Georgis I Etiopski|Tekle Georgis I]] u augustu [[1781]], uzeo na svoj dvor i postavio za balambarasa.<ref>''Balambaras'' je orginalno značio "Gardarobjer", no kad je on preuzeo taj položaj to je bio [[oficir]]ski čin koji bi odgovarao današnjem komandantu [[bataljon]]a, [[puk]]a ili čak veće jedinice.</ref> Dvije godine kasnije, je još uvijek kao balambaras sudjelovao u carevu neuspjelom pohodu na [[Provincija Šoa|Šou]].<ref>Weld Blundell: ''Royal chronicle'', str. 269, 292</ref>Deset mjeseci kasnije, udružio se sa [[Ras (titula)|rasom]] Haile Josadikom u uroti protiv cara. Nakon što su ga pobijedili kod Afarvanata, Tekle Georgis je pobjegao u egzil u planinsku utvrdu Amba Sel. Nakon toga su njih dvojica oslobodili |
||
[[Jasu III Etiopski|Jasua Atseku]] iz zatočeništva na planini Veni i postavili za etiopskog cara [[18. februar]]a [[1784]]. Kao nagradu za to, |
[[Jasu III Etiopski|Jasua Atseku]] iz zatočeništva na planini Veni i postavili za etiopskog cara [[18. februar]]a [[1784]]. Kao nagradu za to, Ali je unaprijeđen u [[dejazmač]]a. <ref>Weld Blundell: ''Royal chronicle'', str. 341</ref> |
||
Ali je poduzeo nekoliko koraka da učvrsti svoj položaj i da se dokopa pozicije [[Ras (titula)|Rasa]]. Priliku mu je ponudila njegova nećakinja Ankvalit, a ta je bila da preuzme položaj uticajnog dejazmača kod Hajle Ešteja u [[Bedžemder]]u. Ovaj komplot doveo je ga do sukoba sa dotadašnjim saveznikom rasom Haile Josadikom, koji je ionako već izbio između njih, kad je Ali oslobodio |
Ali je poduzeo nekoliko koraka da učvrsti svoj položaj i da se dokopa pozicije [[Ras (titula)|Rasa]]. Priliku mu je ponudila njegova nećakinja Ankvalit, a ta je bila da preuzme položaj uticajnog dejazmača kod Hajle Ešteja u [[Bedžemder]]u. Ovaj komplot doveo je ga do sukoba sa dotadašnjim saveznikom rasom Haile Josadikom, koji je ionako već izbio između njih, kad je Ali oslobodio iz progonstva [[Tekle Georgis I Etiopski|Tekle Georgisa]] i vratio ga na carski tron [[1786]]. |
||
Kao odgovor na to Ras Haile Josadik pružio je utočište svrgnutom caru [[Jasu III Etiopski|Jasuu III]] u svom [[Godžam]]u.<ref>Weld Blundell: ''Royal chronicle'', str. 349, 357, 359</ref> |
Kao odgovor na to Ras Haile Josadik pružio je utočište svrgnutom caru [[Jasu III Etiopski|Jasuu III]] u svom [[Godžam]]u.<ref>Weld Blundell: ''Royal chronicle'', str. 349, 357, 359</ref> |
||
I Ali je kao i mnogi drugi tadašnji rasovi krenuo u reorganiziranje svoje vojske, ono se sastojalo od raspuštanja starih jedinica i formiranja novih, ali ovaj put uz garantiranje zemljišnih posjeda u zamjenu za odanost od strane njih, a ne kao dosad od cara. Tako da su ti novi vojnici, materijalno bili ovisni o svojim novim gospodarima a ne o caru. <ref>As explained by |
I Ali je kao i mnogi drugi tadašnji rasovi krenuo u reorganiziranje svoje vojske, ono se sastojalo od raspuštanja starih jedinica i formiranja novih, ali ovaj put uz garantiranje zemljišnih posjeda u zamjenu za odanost od strane njih, a ne kao dosad od cara. Tako da su ti novi vojnici, materijalno bili ovisni o svojim novim gospodarima a ne o caru. <ref>As explained by Shiferaw Bekele, [http://www.persee.fr/web/revues/home/prescript/article/ethio_0066- |
||
2127_1990_num_15_1_951?_Prescripts_Search_isPortletOuvrage=false "Reflections on the Power Elite of the Wärä Seh Mäsfenate (1786-1853)", ''Annales d'Ethiopie''], 15 (1990), str. 172</ref> |
2127_1990_num_15_1_951?_Prescripts_Search_isPortletOuvrage=false "Reflections on the Power Elite of the Wärä Seh Mäsfenate (1786-1853)", ''Annales d'Ethiopie''], 15 (1990), str. 172</ref> |
||
| Red 27: | Red 27: | ||
Ali koji je u međuvremenu postao [[Ras (titula)|Ras]] u to vrijeme bio je zaokupljen s pobunom koju je protiv njega poveo njegov rođak Jasufe u [[Lasta|Lasti]], no instaliranje cara koji mu nije bio po volji shvatio je kao ozbiljnu prijetnju, i brzo je sklopio mir sa Jasufom, da se može posvetiti novoj opasnosti po svoj položaj.<ref>Weld Blundell: ''Royal chronicle'', str. 371, 384</ref> |
Ali koji je u međuvremenu postao [[Ras (titula)|Ras]] u to vrijeme bio je zaokupljen s pobunom koju je protiv njega poveo njegov rođak Jasufe u [[Lasta|Lasti]], no instaliranje cara koji mu nije bio po volji shvatio je kao ozbiljnu prijetnju, i brzo je sklopio mir sa Jasufom, da se može posvetiti novoj opasnosti po svoj položaj.<ref>Weld Blundell: ''Royal chronicle'', str. 371, 384</ref> |
||
U četvrtak prije [[Uskrs]]a [[1788]]., vojska [[Ras (titula)|Ras]] Alija, [[dejazmač]]a Hajle Ešteja i cara [[Tekle Georgis I Etiopski|Tekle Georgisa I]] |
U četvrtak prije [[Uskrs]]a [[1788]]., vojska [[Ras (titula)|Ras]] Alija, [[dejazmač]]a Hajle Ešteja i cara [[Tekle Georgis I Etiopski|Tekle Georgisa I]] sukobila se sa udruženim snagama [[Ras (titula)|Rasa]] Haile Josadika, dejazmača Gebrea i Volde Gabrijela u Bitci kod Madaba. Car i Ali su pobijedili, dejazmač Volde Gabriel je poginuo u bitci a pretedent za cara Bajda Marjam je zarobljen, samo se Ras Hajle Josadik uspio spasiti bijegom sa bojišta natrag u svoj [[Godžam]].<ref>Weld Blundell: ''Royal chronicle'', str. 387-390</ref> |
||
Nakon te bitke Ras Ali, razbolio se i umro |
Nakon te bitke Ras Ali, razbolio se i umro u Filakit Geregeru, pisac Carske Kronike tvrdi da se razbolio jer se konstantno teško opijao, pokopan je u [[Lalibela|Lalibeli]].<ref>Weld Blundell: ''Royal chronicle'', str. 391</ref> |
||
==Izvori== |
== Izvori == |
||
{{izvori}} |
{{izvori}} |
||
Verzija na datum 22 juni 2014 u 14:16
| Ali I od Jedžua | |
|---|---|
| Informacije | |
| Rođenje | ? ? |
| Smrt | 18. juna 1788 Filakit Gereger Bedžemder  Etiopija
|
Ali I od Jedžua (? - 18. juna 1788) bio je Ras Bedžemdera, a nakon smrti Rasa Mikael Sehula, regent etiopskih careva. Ali je bio sin Aba Seru Gvangula poglavice plemena Jedžu Oromo i Gelebu Faras.
Prema historičaru Mordechaju Abiru, Ali je osnovao grad Debre Tabor, koji je postao glavni grad njegove dinastije.[1] No po etiopskoj Carskoj kronici Ali nikad nije stolovao u Debre Taboru, već se uz njega usko vezuje Filakit Gereger (koji se u Kronici naziva Garagara). [2]
Biografija
Jedan od prvih koraka u usponu Alija ka moći i vlasti bio je kad ga je tadašnji car Tekle Georgis I u augustu 1781, uzeo na svoj dvor i postavio za balambarasa.[3] Dvije godine kasnije, je još uvijek kao balambaras sudjelovao u carevu neuspjelom pohodu na Šou.[4]Deset mjeseci kasnije, udružio se sa rasom Haile Josadikom u uroti protiv cara. Nakon što su ga pobijedili kod Afarvanata, Tekle Georgis je pobjegao u egzil u planinsku utvrdu Amba Sel. Nakon toga su njih dvojica oslobodili Jasua Atseku iz zatočeništva na planini Veni i postavili za etiopskog cara 18. februara 1784. Kao nagradu za to, Ali je unaprijeđen u dejazmača. [5]
Ali je poduzeo nekoliko koraka da učvrsti svoj položaj i da se dokopa pozicije Rasa. Priliku mu je ponudila njegova nećakinja Ankvalit, a ta je bila da preuzme položaj uticajnog dejazmača kod Hajle Ešteja u Bedžemderu. Ovaj komplot doveo je ga do sukoba sa dotadašnjim saveznikom rasom Haile Josadikom, koji je ionako već izbio između njih, kad je Ali oslobodio iz progonstva Tekle Georgisa i vratio ga na carski tron 1786. Kao odgovor na to Ras Haile Josadik pružio je utočište svrgnutom caru Jasuu III u svom Godžamu.[6]
I Ali je kao i mnogi drugi tadašnji rasovi krenuo u reorganiziranje svoje vojske, ono se sastojalo od raspuštanja starih jedinica i formiranja novih, ali ovaj put uz garantiranje zemljišnih posjeda u zamjenu za odanost od strane njih, a ne kao dosad od cara. Tako da su ti novi vojnici, materijalno bili ovisni o svojim novim gospodarima a ne o caru. [7]
Njegov bivši saveznik Ras Haile Josadik uzeo je za svog dejazmača Volde Gabrijela, sina Rasa Mikaela Sehula i tako si osigurao novo savezništvo, odmah nakon toga on je svog pulena Bajdu Marjama proglasio za neguš negastija (etiopskog cara). Ali koji je u međuvremenu postao Ras u to vrijeme bio je zaokupljen s pobunom koju je protiv njega poveo njegov rođak Jasufe u Lasti, no instaliranje cara koji mu nije bio po volji shvatio je kao ozbiljnu prijetnju, i brzo je sklopio mir sa Jasufom, da se može posvetiti novoj opasnosti po svoj položaj.[8]
U četvrtak prije Uskrsa 1788., vojska Ras Alija, dejazmača Hajle Ešteja i cara Tekle Georgisa I sukobila se sa udruženim snagama Rasa Haile Josadika, dejazmača Gebrea i Volde Gabrijela u Bitci kod Madaba. Car i Ali su pobijedili, dejazmač Volde Gabriel je poginuo u bitci a pretedent za cara Bajda Marjam je zarobljen, samo se Ras Hajle Josadik uspio spasiti bijegom sa bojišta natrag u svoj Godžam.[9]
Nakon te bitke Ras Ali, razbolio se i umro u Filakit Geregeru, pisac Carske Kronike tvrdi da se razbolio jer se konstantno teško opijao, pokopan je u Lalibeli.[10]
Izvori
- ↑ Mordechai Abir: Ethiopia: The Era of the Princes; The Challenge of Islam and the Re-unification of the Christian Empire (1769-1855), (London: Longmans, 1968), str. 30
- ↑ Herbert Weld Blundell: The Royal chronicle of Abyssinia, 1769-1840 (Cambridge: University Press, 1922), str. 357-374
- ↑ Balambaras je orginalno značio "Gardarobjer", no kad je on preuzeo taj položaj to je bio oficirski čin koji bi odgovarao današnjem komandantu bataljona, puka ili čak veće jedinice.
- ↑ Weld Blundell: Royal chronicle, str. 269, 292
- ↑ Weld Blundell: Royal chronicle, str. 341
- ↑ Weld Blundell: Royal chronicle, str. 349, 357, 359
- ↑ As explained by Shiferaw Bekele, [http://www.persee.fr/web/revues/home/prescript/article/ethio_0066- 2127_1990_num_15_1_951?_Prescripts_Search_isPortletOuvrage=false "Reflections on the Power Elite of the Wärä Seh Mäsfenate (1786-1853)", Annales d'Ethiopie], 15 (1990), str. 172
- ↑ Weld Blundell: Royal chronicle, str. 371, 384
- ↑ Weld Blundell: Royal chronicle, str. 387-390
- ↑ Weld Blundell: Royal chronicle, str. 391
| Prethodnik: Aba Seru Gvangul |
poglavica plemena Jedžu Oromo |
Nasljednik: Ras Aligaz |