Prijeđi na sadržaj

Ali I od Jedžua

Izvor: Wikipedija
Ali I od Jedžua
Informacije
Rođenje ?
?
Smrt 18. juna 1788
Filakit Gereger
Bedžemder
 Etiopija

Ali I od Jedžua (? - 18. juna 1788) bio je Ras Bedžemdera, a nakon smrti Rasa Mikael Sehula, regent etiopskih careva. Ali je bio sin Aba Seru Gvangula poglavice plemena Jedžu Oromo i Gelebu Faras.

Prema historičaru Mordechaju Abiru, Ali je osnovao grad Debre Tabor, koji je postao glavni grad njegove dinastije.[1] No po etiopskoj Carskoj kronici Ali nikad nije stolovao u Debre Taboru, već se uz njega usko vezuje Filakit Gereger (koji se u Kronici naziva Garagara). [2]

Biografija

[uredi | uredi kod]

Jedan od prvih koraka u usponu Alija ka moći i vlasti bio je kad ga je tadašnji car Tekle Georgis I u augustu 1781, uzeo na svoj dvor i postavio za balambarasa.[3] Dvije godine kasnije, je još uvijek kao balambaras sudjelovao u carevu neuspjelom pohodu na Šou.[4]Deset mjeseci kasnije, udružio se sa rasom Haile Josadikom u uroti protiv cara. Nakon što su ga pobijedili kod Afarvanata, Tekle Georgis je pobjegao u egzil u planinsku utvrdu Amba Sel. Nakon toga su njih dvojica oslobodili Jasua Atseku iz zatočeništva na planini Veni i postavili za etiopskog cara 18. februara 1784. Kao nagradu za to, Ali je unaprijeđen u dejazmača. [5]

Ali je poduzeo nekoliko koraka da učvrsti svoj položaj i da se dokopa pozicije Rasa. Priliku mu je ponudila njegova nećakinja Ankvalit, a ta je bila da preuzme položaj uticajnog dejazmača kod Hajle Ešteja u Bedžemderu. Ovaj komplot doveo je ga do sukoba sa dotadašnjim saveznikom rasom Haile Josadikom, koji je ionako već izbio između njih, kad je Ali oslobodio iz progonstva Tekle Georgisa i vratio ga na carski tron 1786. Kao odgovor na to Ras Haile Josadik pružio je utočište svrgnutom caru Jasuu III u svom Godžamu.[6]

I Ali je kao i mnogi drugi tadašnji rasovi krenuo u reorganiziranje svoje vojske, ono se sastojalo od raspuštanja starih jedinica i formiranja novih, ali ovaj put uz garantiranje zemljišnih posjeda u zamjenu za odanost od strane njih, a ne kao dosad od cara. Tako da su ti novi vojnici, materijalno bili ovisni o svojim novim gospodarima a ne o caru. [7]

Njegov bivši saveznik Ras Haile Josadik uzeo je za svog dejazmača Volde Gabrijela, sina Rasa Mikaela Sehula i tako si osigurao novo savezništvo, odmah nakon toga on je svog pulena Bajdu Marjama proglasio za neguš negastija (etiopskog cara). Ali koji je u međuvremenu postao Ras u to vrijeme bio je zaokupljen s pobunom koju je protiv njega poveo njegov rođak Jasufe u Lasti, no instaliranje cara koji mu nije bio po volji shvatio je kao ozbiljnu prijetnju, i brzo je sklopio mir sa Jasufom, da se može posvetiti novoj opasnosti po svoj položaj.[8]

U četvrtak prije Uskrsa 1788., vojska Ras Alija, dejazmača Hajle Ešteja i cara Tekle Georgisa I sukobila se sa udruženim snagama Rasa Haile Josadika, dejazmača Gebrea i Volde Gabrijela u Bitci kod Madaba. Car i Ali su pobijedili, dejazmač Volde Gabriel je poginuo u bitci a pretedent za cara Bajda Marjam je zarobljen, samo se Ras Hajle Josadik uspio spasiti bijegom sa bojišta natrag u svoj Godžam.[9]

Nakon te bitke Ras Ali, razbolio se i umro u Filakit Geregeru, pisac Carske Kronike tvrdi da se razbolio jer se konstantno teško opijao, pokopan je u Lalibeli.[10]

Izvori

[uredi | uredi kod]
  1. Mordechai Abir: Ethiopia: The Era of the Princes; The Challenge of Islam and the Re-unification of the Christian Empire (1769-1855), (London: Longmans, 1968), str. 30
  2. Herbert Weld Blundell: The Royal chronicle of Abyssinia, 1769-1840 (Cambridge: University Press, 1922), str. 357-374
  3. Balambaras je orginalno značio "Gardarobjer", no kad je on preuzeo taj položaj to je bio oficirski čin koji bi odgovarao današnjem komandantu bataljona, puka ili čak veće jedinice.
  4. Weld Blundell: Royal chronicle, str. 269, 292
  5. Weld Blundell: Royal chronicle, str. 341
  6. Weld Blundell: Royal chronicle, str. 349, 357, 359
  7. As explained by Shiferaw Bekele, [http://www.persee.fr/web/revues/home/prescript/article/ethio_0066- 2127_1990_num_15_1_951?_Prescripts_Search_isPortletOuvrage=false "Reflections on the Power Elite of the Wärä Seh Mäsfenate (1786-1853)", Annales d'Ethiopie][mrtav link], 15 (1990), str. 172
  8. Weld Blundell: Royal chronicle, str. 371, 384
  9. Weld Blundell: Royal chronicle, str. 387-390
  10. Weld Blundell: Royal chronicle, str. 391
Prethodnik:
Aba Seru Gvangul
poglavica plemena Jedžu Oromo
Nasljednik:
Ras Aligaz