1781
Prijeđi na navigaciju
Prijeđi na pretragu
- Ovo je članak o godini 1781.
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 17. vijek – 18. vijek – 19. vijek |
| Decenija: | 1750-e 1760-e 1770-e – 1780-e – 1790-e 1800-e 1810-e |
| Godine: | 1778 1779 1780 – 1781 – 1782 1783 1784 |
| Gregorijanski | 1781. (MDCCLXXXI) |
| Ab urbe condita | 2534. |
| Islamski | 1195–1196. |
| Iranski | 1159–1160. |
| Hebrejski | 5541–5542. |
| Bizantski | 7289–7290. |
| Koptski | 1497–1498. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1836–1837. |
| • Shaka Samvat | 1703–1704. |
| • Kali Yuga | 4882–4883. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4417–4418. |
| • 60 godina | Yin Metal Vo(l) (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11781. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Godina 1781 (MDCCLXXXI) bila je redovna godina koja počinje u ponedjeljak po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u petak po julijanskom kalendaru.
- 1. 1. - Željezni most iznad rijeke Severn u Engleskoj, prva takva građevina od lijevanog željeza, pušten u promet.
- 2. 2. - Skupština Marylanda, kao posljednja od Trinaest kolonija ratificira Članke o konfederaciji.
- februar - Izveštaj francuskog ministra finansija Jacquesa Neckera (Compte rendu) pogrešno predstavlja finansijsku situaciju stabilnom, što podstiče novo zaduživanje.
- 3. 3. - Američka revolucija: Drugi kontinentalni kongres počinje primjenjivati Članke o konfederaciji kao ustav Sjedinjenih Država.
- 9. 3. (26. 2. po j.k.) - Umro crnogorski vladika Sava Petrović Njegoš, nasleđuje ga sestrić Arsenije Plamenac (do 1784) - nije naročito ugledan ni popularan, među glavarima su podele.
- 30. 3. - Jozefinizam: ius placeti - papina pisma upravljena na ugarsku i hrvatsku crkvu mogu se proglasiti samo ako su prije toga stekla odobrenje vladara.
- 13. 4. - Britanski astronom William Herschell otkriva planetu Uran.
- maj - Guvernadur Radonjić je opet u poseti Beču, delegacija traži da car uzme u zaštitu zemlju kako bi se uveo red iznutra i pripremila odbrana.[1]
- 22. 5. - Ségurov edikt određuje da kandidati za francuske oficire moraju imati bar četiri generacije plemstva - nezadovoljstvo buržoazije i novijeg plemstva.
- maj-jun - Dogovorena je Austro-ruska alijansa. U narednom periodu Josip II i Katarina Velika razgovaraju o podeli Osmanskog carstva, gde bi Austrija uzela BiH i Srbiju, kao i, sada mletačke, Istru i Dalmaciju,[2] dok Katarina sledi Grčki projekt, stvaranje Neovizantije. Austrijanci organizuju obaveštajnu službu u Srbiji,[3] u kojoj ima dosta sveštenika, kaluđera i trgovaca.[4] (→ Austrijsko-turski rat (1787–1791), Rusko-turski rat (1787–1792)).
- 10. 6. - Temišvarski episkop Mojsije Putnik, "dvorski kandidat",[5] izabran je za karlovačkog mitropolita (do 1790).
- 5. 9. - Američki rat za nezavisnost: Bitka u zalivu Chesapeake u kojoj francuska flota pod komandom admirala grofa de Grassea nanosi veliki poraz britanskoj floti, čime je prekinuta opskrba britanskih trupa u Virdžiniji.
- 13. 10. odn. 21. 12. - Jozefinizam - Edikt o vjerskoj toleranciji među kršćanskim vjerama: sloboda vjere za protestante i pravoslavce, uključujući i Ugarsku i Hrvatsku. Pravoslavci tako mogu osnivati svoje vjerske općine i u banskoj Hrvatskoj, npr. u Zagrebu 1786.[6] Sada se slobodno mogu naseljavati protestantski Slovaci i kalvinski Mađari u Banat odn. Bačku.[7]
- oktobar - Sofronije Kutovali je preuzeo iz Venecije upravu nad pravoslavnim crkvama u Veneciji, Istri, Dalmaciji i Boki kotorskoj kao egzarh vaseljenskog patrijarha.[8]
- 19. 10. - Američki rat za nezavisnost: Opsada Yorktowna završena kapitulacijom britanskih snaga pod Lordom Cornwallisom američkim i francuskim trupama čime su praktički okončana neprijateljstva u Sjevernoj Americi.
- 1. 12. - Jozefinizam - Patent o kmetstvu: ukinuta lična zavisnost kmetova u austrijskoj polovini države.[9]
- 7. 11. - U Sevilji (Španija) rimokatolička inkvizicija posljednji put počinila zločin javnog spaljivanja "grešnika" optuženih za jeres.
- 29. 11. - Masakr na Zongu, prilikom koga posada istoimenog britanskog teretnog broda baca stotinjak prevoženih robova u more; kasniji pokušaj brodovlasnika da naplate osiguranje tereta izaziva sudski spor koji će dovesti do zgražanja javnosti i dati značajan poticaj abolicionističkom pokretu.
- 29. 11. - U Londonu osnovan Drevni red druida, prva organizacija koja nastoji obnoviti i njegovati druidske tradicije iz pret-kršćanskog doba.
- krajem godine - Posebna sultanova naredba traži obustavljanje nasilja i da se raja odvraća od iseljavanja u Austriju - spahije, čitluk-sahibije i zakupci poreza vrše zulum nad rajom.[10] Početkom 1780-tih ipak prelaze manje grupe, npr. 30 porodica iz Bosne u Srem i Slavoniju u prvoj polovini ove godine.[11]
- 28. 12. - Pošto je ranije tokom godine crnogorski guvernadur Jovan Radonjić ponovo dolazio u Beč radi pomoći i zaštite, sada je u Crnu Goru došlo poslanstvo pukovnika Pavlića/Paulića - dogodine dogodine vrše snimanja i šalju izveštaje.[12][1]
- Njemački filozof Immanuel Kant objavljuje Kritiku čistog uma.
- Car Josif II je naredio da se u srpske škole uvede latinica - nakon više predstavki će odustaje od te odluke 1785.[13]
- Dekret o Banatu: Josif II je nedavno inkorporirani Tamiški Banat podredio različitim dvorskim ustanovama, banatskim administrativnim tijelima i vojsci.[14]
- 1778-81 - Trgovac Avram Miletić je sastavio "Pesmaricu"[15] sa 129 pesama, urbanih lirskih i nekoliko epskih.
- 1781-83 - Draškovićevo vlastelinstvo Steničnjak se uključuje u Karlovački generalat.[16]
- 30. 1. - Adelbert von Chamisso, njemački književnik i naučnik
- 5. 6. - Đuro Arnold, mađarski i bački hrvatski skladatelj, zborovođa, umjetnik i suradnik župnika
- Shaka Zulu, poglavica afričkog plemena Zulu
- ↑ 1,0 1,1 Istorija s. n. IV-1, 524
- ↑ Historija n. J. II, 869
- ↑ Historija n. J. II, 1375
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 357
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 276
- ↑ Historija n. J. II, 1100
- ↑ Historija n. J. II, 1146-47
- ↑ Istorija s. n. IV-2, 58
- ↑ Historija n. J. II, 876
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 354
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 355
- ↑ Historija n. J. II, 1275
- ↑ Istorija s. n. IV-2, 92
- ↑ Historija n. J. II, 1165
- ↑ Istorija s. n. IV-2, 142
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 223
- Literatura
- Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
- Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1), drugi tom (IV-2)
