Licitari
|
Licitarski zanat u sjevernoj Hrvatskoj | |
|---|---|
 Nematerijalna svjetska baština
| |
| |
 Hrvatska
| |
| Regija: | Evropa |
| Godina upisa: | 2010. |
| ID: | 00356 |
| Ugroženost: | |
| Poveznica: | UNESCO |
Licitari (licidari) su šareno ukrašena peciva od slatkog medenog tijesta (medenjaci). Koriste se kao ukrasni poklon, i često se daju na proslavama ljubavi kao što su vjenčanja i svadbe. Zanatlije licitari, poznati kao medičari, bili su veoma cijenjeni u društvu, a njihovi licitari veoma traženi (bili su sentimentalniji od poklanjanja buketa ruža). I danas se tradicija održava, a metode proizvodnje jedva da su se promijenile. Za izradu jednog licitara potrebno je više od mjesec dana.
Istorija[uredi | uredi kod]
Zanat se pojavio već u srednjem vijeku, a u 16. i 17. stoljeću u mnogim su se evropskim samostanima pripravljali kolači s pomoću bogato ukrašenih drvenih kalupa. U istočnoalpskome području, takva je izrada kolača ubrzo prerasla u zanat, koji se postupno proširio i na druga područja srednje Evrope i Panonije.
Vrhunac licitarskog zanata je bio u doba Austrougarske monarhije. U Hrvatskoj su licitari postali poznati po tome što su se prodavali u marijanskom svetištu Marija Bistrica (kod Zagreba) u koje su hodočasnici dolazili. Iako nisu vjerski simbol, licitari su se često kupovali i nosili kući, jer su zbog jednostavog oblik, atraktivnih boja i ukrasa bili zanimljiv suvenir za pokazivanje svojim porodicama i komšijama.
U Srbiji se, osim u Beogradu, ovaj zanat javlja tek u drugoj polovini 19. veka i to kao voskarsko-licitarski. Praktično je prenijet iz Vojvodine gde je bio razvijen u 18. vijeku. Ova dva veoma različita zanata i po materijalima i po alatima su spojeni potrebama tržišta. Tražnja je bila mala pa su zanatlije bili primorane da se bave sa oba zanata. Interesantno je da su se licidarskim zanatom bavili Nemci a Srbi voskarskim.
Proizvodnja[uredi | uredi kod]
Nekad se tijesto za licitare utiskivalo u ručno izrađene (drvene) kalupe, a danas se oblikuje u limenim kalupima i nakon toga peče, boji voćnim bojama (crvena, žuta, zelena, bijela) i ukrašava šećernom smjesom, ogledalcima i dr. Pecivo je najčešće u obliku srca, bebe, konja, ptice, gljive, vijenca te manji komadići kojima se ukrašavaju božićna ili novogodišnja drvca. [1]
Licitarska peciva su više za gledanje nego za jelo. Neki uopšte nisu za jelo jer sadrže pored brašna i gips (da bi bili ljepši i čvršći). Osnovna namjena im je da budu ukras i da se okače oko vrata ili na zid. Zato nije bitno da li su svježi ili ukusni već kako izgledaju.
Nematerijalna svjetska baština[uredi | uredi kod]
Licitarsko zanatsvvo na području sjeverne Hrvatske nalazi se UNESCO-voj Reprezentativnoj listi nematerijalnog kulturnog naslijeđa čovječanstva kao element kulturne baštine u Hrvatskoj.[2] Odluku o upisu donio je Međuvladin komitet za očuvanje nematerijalnog kulturnog naslijeđa na zasjedanju koje je održano od 15. do 19. novembra 2009. u Najrobiu, Kenija [3]
Izvori[uredi | uredi kod]
- ↑ Hrvatska nematerijalna kulturna baština na UNESCO-ovim listama - Hrvatsko ministarstvo kulture - Pristupljeno 17.1.2024
- ↑ UNESCO: Nematerijalna svjetska baština u Hrvatskoj - ich.unesco.org - Pristupljeno 16.1.2024.(en)
- ↑ UNESCO: Medičarski obrt na području sjeverne Hrvatske - ich.unesco.org, Pristupljeno, 7. 1. 2024.(en)
