Kula Vetrova
Kula Vetrova, poznata i kao horologijum (ili horologion, tj. časovnik), je osmougaona sahat-kula od pentelijskog mermera, na rimskoj agori u Atini. Građevina je kombinacija sunčanog sata, klepsidre (vodenog sata) i vetrokaza.[1] Navodno ju je izgradio Andronik iz Kira oko 50. pne., ali prema drugim izvorima, mogla je biti izgrađena u 2. veku pne., pre ostatka foruma.
Građevina je visoka 12 metara, prečnik joj je oko 8 metara, u antici je na vrhu imala bronzanu figuru Tritona, u vidu vetrokaza, sa štapom u ruci, koji je pokazivao pravac iz kojeg su duvali vetrovi (Anemoi; iz ovoga će nastati običaj postavljanja vetrokaza, npr u obliku petla).[2] Ispod friza je prikazano osam božanstava vetra — Borej (Severni), Kekija (SI), Eur (I), Apeliot (JI), Not (J), Liva (JZ), Zefir (Z) i Skiron (SZ) (videti Anemoi). Ispod njih su bili sunčani satovi.[2] U unutrašnjosti je postojala klepsidra (vodeni sat), pokretana vodom koja se slivala sa Akropolja.
Skorija istraživanja su pokazala da je znatna visina kule motivisana namerom da sunčanici i vetrokaz budu vidljivi na Agori, što znači da se praktično radilo o ranom primeru sahat-kule.[3] Da je građevinu zamislio Andronik iz Kira, svedoče Vitruvije i Varon.[4]
U ranohrišćanskim vremenima, zgrada je korišćena kao crkveni zvonik. Delom je bila ukopana u zemlju, dok je u 19. veku nije u potpunosti iskopalo Atinsko arheološko društvo.
Projekt Radcliffe Observatory-je u Oxfordu u Engleskoj počiva na Kuli Vetrova; a takođe i mauzolej osnivača Grčke nacionalne biblioteke, P.A. Valijanosa na londonskom groblju West Norwood. Inspirisala je Torre del Marzocco u Livornu; slična kula je izgrađena u Sevastopolju 1849.
-
Kula Vetrova sa frizom koji pokazuje bogove vetrova Boreja (severni vetar, levo) i Skirona (severozapadni vetar, desno) -
Rekonstrukcija Kule Vetrova (The Antiquities of Athens, 1762)
-
Valijanosov grob na groblju West Norwood u Londonu, inspirisan Kulom -
Kula Vetrova u Sevastopolju -
Kula Vetrova u Sevastopolju
(na engleskom:)
