Ibn Tulunova džamija
30°01′44″N 31°14′58″E / 30.02889°N 31.24944°E
Džamija Ahmada Ibn Ţūlūna (arapski: مسجد أحمد بن طولون) se nalazi u Kairu, glavnom gradu Egipta. Smatra se najstarijom džamijom u gradu koja je do današnjih dana ostala u svom originalnom obliku, te najvećom kairskom džamijom po površini.
Džamiju je dao sagradii Ahmad ibn Ţūlūn, abasidski guverner Egipta (868–884) čija se vladavina često opisuje kao de facto nezavisnost. Historičar al-Maqrizi navodi kao početak izgradnje džamije 876. godinu [1], a originalni natpis na njoj kao godinu dovršetka navodi 265. po hidžri ili 879. godinu.
Džamija je sagrađena na malom brežulju zvanom Gebel Yashkur, "Brdo zahvalnosti." Lokalna legenda govori da je tamo završila Noina arka za vrijeme Potopa, umjesto na Araratu.[2]
Velika ceremonijalna džamija je bila zamišljena kao središte Ibn Ţūlūnove prijestolnice al-Qatta'i, a koja je služila kao upravno središte Tulunidske dinastije. Uz džamiju je prvotno bila ibn Ţūlūnova palača, a vrata uz minber su dozvoljavali neposredan ulaz u džamiju. Al-Qatta'i je srušen početkom 10. vijeka, i od njega je ostala jedino džamija.
Džamija je sagrađena u samaranskom stilu kao abasidska građevina. Sagrađena je oko dvorišta, s jednom pokrivenom halom na svakoj od četiri strane, najvećoj na strani kible, odnosno smjeru Meke. Originalna džamija je imala svoju ritualnu fontanu (sabil) u području između vanjskog i unutrašnjeg zida. Specifični sabil s velikim kupolastima krovom je centralno dvorište dodan krajem 13. vijeka za vrijeme vladavine Sultana Lajīna.
Ne postoji slaganje oko togak kada je sagrađeni minaret, koji sadrži vanjsko stubište slično znamenitom, minaretu u Samarri. Legenda kaže da je ibn Ţūlūn slučajno postao odgovoran za dizajn građevine: kada je sjedio sa svojim dužnosnicima, rasijano je omotao komadić papira oko svog prsta. Kada su ga pitali što radi, bilo mu je neugodno pa je rekao da dizajnira svoj minaret. Mnogi od arhitektonskih detalja, međutim, ukazuju na kasniju izgradnju, posebno s obzirom da se minaret ne povezuje dobro s ostatkom građevine, a što bi vjerojatno bilo izbjegnuto da su minaret i ostatak džamije sagrađeni istovremeno. Historičarka arhitekture Doris Behrens-Abouseif tvrdi da je Sultan Lajīn, koji je obnovio džamiju 1296, odgovoran za izgradnju današnjeg minareta.[3]
Džamija je obnavljana nekoliko puta. Prva poznata obnova je bila godine 1177. po zapovijedi fatimidskog vezira Badr al-Jamālīja, koji je ostavio drugi važni natpis na zidu džamije, poznat po tome što sadrži šijitsku verziju šehadeta, koja dodaje frazu "I Alija je Božji wali" nakon što se priznaje jedan Bog i proroštvo Muhameda. Obnova Sultan Lajīna godine 1296. je dodala nekoliko poboljšanja. Džamiju je posljednji put obnovio egipatski Vrhovni savjet za starine godine 2004.
U srednjem vijeku je uz vanjske zidove džamije sagrađeno nekoliko kuća. Većinu ih je godine 1928. srušio Odbor za konzervaciju arapskih spomenika, ali su dvije najstarije i najočuvanije ostale netaknute. "Kuća Krećankke" (Beit al-Kritliyya) i Beit Amna bint Salim su prvotno bile dvije različite građevine, ali su postale jedna zahvaljujući mostu na trećem katu. Kuća, kojoj se može prići kroz vanjske zidove, otvorena je javnosti kao Muzej Gayer-Anderson, a ime je dobila po britanskom generalu R.G. 'John' Gayer-Andersonu, koji je tamo živio do godine 1942.
Dijelovi Bondovog filma Špijun koji me volio su snimljeni u Džamiji Ibn Tuluna i Muzeju Gander-Anderson.
- ↑ al-Maqrīzī, Khiţaţ, II, pp. 265 ff.
- ↑ R.G. 'John' Gayer-Anderson Pasha. "Legends of the House of the Cretan Woman." Cairo and New York: American University in Cairo Press, 2001. pp. 33-34. and Nicholas Warner. "Guide to the Gayer-Anderson Museum in Cairo." Cairo: Press of the Supreme Council of Antiquities, 2003. p. 5.
- ↑ Doris Behrens-Abouseif. Islamic Architecture in Cairo: an introduction. Leiden & New York: E.J. Brill, 1989. p 55.
- Nicholas Warner. The Monuments of Historic Cairo: a map and descriptive catalogue. Cairo: American University in Cairo Press, 2005.
- Ibn Tulun Mosque Arhivirano 2001-11-01 na Wayback Machine-u Entry on Archnet, with full bibliography.
- Early Islamic Architecture in Cairo Arhivirano 2008-05-16 na Wayback Machine-u, chapter from Doris Behrens-Abouseif's Islamic Architecture in Cairo: an introduction, via Archnet.
- The Ibn Tulun Mosque Architectural review
- Tulunids Dynasty Arabized Turkish Dynasty
- Mamluks Dynasty Military slave dynasty
- http://menic.utexas.edu/cairo/history/qattai/qattai.html
