Gospina papučica
| Gospina papučica | |
|---|---|
| |
| {{{slika_opis}}} | |
| Naučna klasifikacija | |
| Carstvo: | Plantae |
| Divizija: | Magnoliophyta |
| Razred: | Liliopsida |
| Red: | Asparagales |
| Porodica: | Orchidaceae |
| Rod: | Cypripedium |
Gospina papučica (Cypripedium calceolus) je evropska vrsta orhideje koja u Srbiji raste samo na Suvoj planini. Stručni naziv joj potiče od reči – grč. Kypris, što je nadimak Venere, boginje ljubavi i lepote) i grč. pedilon što znači cipelica, zbog oblika usne cveta, a što se ponavlja i u drugom delu imena - lat. calceolus, takođe znači cipelica.
Stabla ove biljke su zeljasta i debela, rastu uspravno iz puzećeg dela. Na poprečnom preseku su okruglasta, prekrivena kratkim dlačicama, a osnovu im prepokrivaju prilegli, smeđi, ljuskasti listovi.
Listovi su sedeći, dugi 7–15 cm, a široki 3,5–7 cm. Eliptični su i osnovom obavijaju stabljiku. Na licu su svetlozeleni, a na naličju plavozeleni, a po celoj površini uzdužno naborani.
Cvetovi su veoma krupni, zigomorfni, hermafroditni i rastu u grupama od po dva ili su pojedinačni, ređe se javljaju u grupama od po tri ili četiri na jednoj stabljici. Imaju dva žuta prašnika s crvenim tačkama. Usna cveta je u obliku papučice, duga je 3–4 cm, tek neznatno kraća od četiri purpurnosmeđa listića perijanta. Plodnik je valjkast, sitno dlakav, dužine oko 2-2,5 cm.
Plod je čahura sa velikim brojem sitnih semena.
Raste u šumama od nizijskog do alpskog pojasa, česta je u šumama bukve, bora i ariša. Raste pojedinačno ili u manjim grupama na zasenčenim ili poluzasenčenim mestima, na krečnjaku ili dolomitu.
Pripada cirkumpolarnom flornom elementu. Rasprostranjena je u većem delu Evrope, kao i u Aziji sve do Sahalina, Koreje i Kine.
Gospina papučica je oduvek bila veoma omiljena ukrasna biljka, što je dovelo do njenog intenzivnog branja i konačno do toga da postane retka i veoma ugrožena vrsta. Zaštićena je od strane UNESKO-a kao svetska prirodna retkost. U porodici orhideja (Orchidaceae) ima više vrsta koje su takođe zaštićene.
- Šilić, Č. 1990. Šumske zeljaste biljke. Zavod za udžbenike i nastavna sredstva: Beograd.
- BioNet škola Arhivirano 2015-01-04 na Wayback Machine-u